Najczęstsze przyczyny poronienia. Czy utracie ciąży można zapobiec?

Przyczyny poronienia, czyli przedwczesnego wydalenia płodu, którego nie ma możliwości utrzymania przy życiu, są zróżnicowane i mogą wynikać zarówno z chorób matki, jak i wad płodu. Do największej liczby poronień dochodzi przed zagnieżdżeniem się zarodka (około 50 proc. przypadków) i tuż po implantacji zarodka (do 25 proc.). Czasem dochodzi do poronienia tak wcześnie, że pojawiające się krwawienie kobieta odbiera jako spóźnioną miesiączkę (tzw. ciąża biochemiczna). Według statystyk na 100 zapłodnionych komórek rodzi się około 30 dzieci.

Przyczyny poronienia:
1. Wada genetyczna zarodka
2. Wiek kobiety
3. Infekcje
4. Zła dieta i czynniki toksyczne
5. Stres
6. Immunologiczne przyczyny utraty ciąży
7. Czynniki anatomiczne
8. Zaburzenia hormonalne

Wada genetyczna zarodka najczęstszą przyczyną poronień

Badania naukowe dowodzą, że największy odsetek poronień spowodowany jest przez nieprawidłowości w strukturze kodu DNA czy liczbie chromosomów. Wadliwe geny odpowiadają za 60-80 proc. wczesnych poronień. Zaburzenia te mogą być dziedziczne lub powstawać zaraz po zapłodnieniu. Dziecko materiał genetyczny otrzymuje w połowie od mamy – w komórce jajowej, a w połowie od taty – w plemniku.

– Wraz z wiekiem pacjentek zwiększa się ryzyko poronień związanych z wadami genetycznymi. W trakcie naszego życia materiał genetyczny ulega zmianom pod wpływem naturalnych procesów, jak i niekorzystnych czynników zewnętrznych m.in. jedzenia, powietrza, stresu czy używek, które są pomnażane, dlatego nietrudno o pojawienie się błędu. Do poronienia może doprowadzić też uszkodzenie potencjalnie prawidłowego zarodka poprzez zewnętrzne czynniki teratogenne działające we wczesnych fazach rozwoju – mówi Robert Kulhawik, lekarz ginekolog, ekspert marki Dr Bocian.

Jeśli chodzi o mężczyzn, głównym czynnikiem sprzyjającym fragmentacji DNA plemników jest nadmiar reaktywnych form tlenu (RFT), a także niewydolność mechanizmów antyoksydacyjnych (chroniących komórki przed ich nadmiarem). Powstawanie RFT nasilają stany zapalne organizmu, otyłość oraz nieprawidłowa dieta (bogata w tłuszcze). Dlatego tak ważne jest zadbanie o jak najlepszą jakość plemników. Na rynku dostępne są preparaty poprawiające jakość spermy i regulujące fragmentację DNA plemników.

Wiek kobiety może wpływać na utratę ciąży

Coraz więcej kobiet decyduje się na późne macierzyństwo. Spadek płodności u kobiet rozpoczyna się po ukończeniu 30. roku życia i wzrasta wraz z wiekiem. Zaczynają się wtedy pojawiać cykle bezowulacyjne. Częstotliwość utraty wczesnych ciąż zwiększa się u kobiet po 35 roku życia, a u kobiet po 40. może osiągnąć nawet 50 proc.
Ryzyko poronienia rośnie również w zależności od tego, czy jest to pierwsza, czy kolejna ciąża. Jeśli kobieta już wcześniej rodziła, jest ono tylko nieznacznie większe niż u pierworódek.

Infekcje wirusowe i bakteryjne przyczyną poronienia

W ciąży dochodzi zazwyczaj do obniżenia odporności. Może to skutkować remisją przewlekłych chorób autoimmunologicznych (sklerodermia, toczeń układowy itp.) oraz zwiększoną podatnością ciężarnych na infekcje. Ryzyko poronienia wzrasta u kobiet:

• zakażonych wirusem HIV,
• toksoplazmozą,
• cytomegalią,
• różyczką,
• ospą,
• wirusem opryszczki,
• chlamydią.

Na samoistne poronienia mogą wpływać też zakażenia wywołane przez drobnoustroje takie jak:

• Escherichia coli
• Gardnerella vaginali
• Chlamydia trachomatis
• Ureaplasma urealyticum
• Trichomonas vaginalis
• Mycoplasma
• grzyby z rodzaju Candida

Zła dieta i czynniki toksyczne prowadzące do poronienia

Niedobór lub nadmiar niektórych składników żywieniowych w diecie ciężarnej może sprzyjać poronieniom. Duży wpływ na ciążę ma także prowadzenie niezdrowego stylu życia, w tym palenie papierosów (również bierne) i spożywanie alkoholu.
Zbyt mała ilość folianów i jodu w diecie kobiety, zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych, poronień czy śmierci okołoporodowej dziecka. Podobnie jest z witaminą A w diecie. Jej niedobór może doprowadzić np. do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych.

Palenie podczas ciąży (również e-papierosów!) powoduje wiele niekorzystnych zmian w organizmie rozwijającego się dziecka. Zmiany te dotyczą obumierania komórek lub nieprawidłowego tworzenia nowych, co również może prowadzić do poronienia. Obecnie nikt nie ma wątpliwości, że picie alkoholu podczas ciąży (także niskoprocentowego!) zwiększa ryzyko występowania Płodowego Zespołu Alkoholowego (FAS), czyli licznych wad i nieprawidłowości w organizmie dziecka, których istnienie może zakończyć się poronieniem.

Kobiety planujące macierzyństwo powinny także unikać wykonywania niektórych zawodów, w których mogą być narażone na niebezpieczne substancje, np. pracy z pacjentami onkologicznymi, gdzie wykorzystywane są izotopy promieniotwórcze.

Czy stres może wywołać poronienie?

Najnowsze badania dowodzą, że nie ma związku między poronieniami a zwykłym codziennym niepokojem i frustracją. Istnieje jednak druga strona medalu. Według zespołu amerykańskich naukowców, stres w ciąży, w pierwszych trzech tygodniach, zwiększa prawdopodobieństwo utraty dziecka aż trzykrotnie!

Winę za ten stan ponosi kortyzol – hormon stresu, jego wysoki poziom może być interpretowany przez nasz organizm jako sygnał alarmowy, że panujące warunki są niekorzystne dla utrzymania ciąży i w związku z tym, należy się jej naturalnie pozbyć. Jednocześnie kortyzol ma zdolność obniżania poziomu progesteronu – hormonu, który przygotowuje macicę do implementacji zapłodnionego jajeczka.

Immunologiczne przyczyny utraty ciąży

Zdarza się, że przeciwciała matki zaczynają odrzucać płód. Dzieje się tak, gdy żeński układ odpornościowy nie rozpoznaje męskiego nasienia i odczytuje je jako obce białko, wysyłając w jego stronę przeciwciała. Dochodzi wtedy do uszkodzenia plemników już w szyjce macicy. Niekiedy też męski układ odpornościowy atakuje wytworzone przez własny organizm plemniki. Nasienie lub komórka jajowa mogą zostać potraktowane jako zagrożenie, z którym organizm musi się zmierzyć, przyczyniając się tym samym do poronienia. Przykładem poronień o podłożu immunologicznym jest konflikt serologiczny.

Czynniki anatomiczne przyczyną poronień

Nieprawidłowa budowa macicy, guzy jajników, endometrioza czy mięśniaki macicy mogą znacząco zmniejszyć przestrzeń, w której rozwija się ciąża, uniemożliwiając czasem jej donoszenie. Po zabiegach takich jak łyżeczkowanie czy cesarskie cięcie mogą pojawić się zrosty wewnątrzmaciczne, czyli nieprawidłowe połączenia tkanki łącznej powstające w wyniku gojenia, uniemożliwiając w ten sposób rozwój embrionu.

Zaburzenia hormonalne a poronienia

Kobiety z zaburzeniami hormonalnymi, częściej doświadczają problemów z poczęciem i znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka związanego z poronieniami. Kluczowym hormonem wpływającym na prawidłowy przebieg ciąży, a zwłaszcza jej podtrzymanie jest progesteron. Jego główną funkcją jest przygotowanie endometrium, czyli błony śluzowej macicy, do implantacji zapłodnionej komórki jajowej. Niewydolność ciałka żółtego i mała produkcja progesteronu mogą uniemożliwić zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej lub zaburzyć wczesny rozwój ciąży i doprowadzić do poronienia.

Poszukując hormonalnych przyczyn poronień, należy także przyjrzeć się bliżej tarczycy. Gruczoł ten odgrywa bardzo ważną rolę w równowadze metabolicznej i hormonalnej całego organizmu. Gdy dojdzie do zaburzenia jego funkcjonowania, konsekwencje mogą odbić się również na płodności.

Konsultacja: ginekolog dr Robert Kulhawik, ekspert marki Dr Bocian

Zobacz także:

• Aspiryna może chronić przed poronieniem
• Co jeść, by zmniejszyć zagrożenie poronieniem?
• Objawy poronienia. Wyjaśnia ginekolog

Konsultacja merytoryczna

dr n. med. Robert Kulhawik

Specjalista w zakresie ginekologii, położnictwa i seksuologii, zajmuje się również ginekologią estetyczną