Reklama

W języku polskim jest bardzo dużo wykrzykników. Choć wydawać by się mogło, że to część mowy zupełnie nie pasująca do wielu pozostałych pozostałych – wykrzykniki mogą okazać się niezastąpione podobnie jak: rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, liczebniki, przysłówki, przyimki, zaimki i partykuły.

Reklama

Spis treści:

Wykrzyknik jako część mowy: co to jest?

Wykrzyknik to nieodmienna część mowy, która nie odmienia się ani przez przypadki, ani przez liczby, ani przez rodzaje. Z reguły wykrzykniki nie występują samodzielnie, tylko a w połączeniu z innymi częściami mowy.

Przykłady wykrzykników w zdaniach:

Ach, zapomniałabym o urodzinach Marty!
Och, tak mi przykro, z powodu cioci…
Brrr, w taki ziąb aż nie chce się wychodzić z domu.
Ha, już wiem jak rozwiązać to zadanie!
Hejże, wracaj natychmiast i posprzątaj po sobie.
Hej, spotkamy się dziś w szkole?
Sio mi stąd, dopiero posprzątałem!

Jaką funkcję pełni wykrzyknik?

Dzięki wykrzyknikom możemy wyrażać różne uczucia, a także podkreślać różnego rodzaju emocje. Począwszy od zachwytu i radości, poprzez wstręt czy strach aż po niezadowolenie czy złość. Tak, wulgaryzmy – z punktu widzenia gramatyki – to również wykrzykniki.

Tak naprawdę wyrażenie określonej emocji możliwe jest dopiero w określonym kontekście, by w pełni zrozumieć jakie uczucie towarzyszy wypowiedzi warto wziąć pod uwagę nie tylko sam wykrzyknik ale i ton głosu oraz sytuację. Na przykład: „Sio mi stąd, dopiero posprzątałem!” może oznaczać zarówno rozbawienie z powodu pojawienia się w świeżo wysprzątanym pokoju ukochanego psa, jak i złość wywołaną wejściem ubłoconego pupila do pomieszczenia, gdzie wszystko do niedawna jeszcze lśniło…

Inny przykład to użycie takich wykrzykników jak np. och, ach, ojej – w określonych sytuacjach mogą wyrażać zarówno zachwyt jak i smutek, przerażenie oraz jeszcze inne emocje.
W tym miejscu warto poznać inny niż podany wyżej podział wykrzykników. Można je bowiem sklasyfikować również ze względu na funkcję:

  • Rozkaz, wyrażanie życzeń, np. sio, basta, wio
  • Zwracania (komuś) uwagi, np. hej, hejże, ej,
  • Wyrażania silnych emocji, np. ach, och, fuj
  • Naśladowania określonych dźwięków, np. szast-prast, bum, trzask.

Podział wykrzykników

Wykrzykników jest w języku polskim bardzo dużo, dlatego językoznawcy dzielą je na grupy. Najbardziej popularną klasyfikacją jest podział na wykrzykniki:

  • Właściwe (prymarne), np. ej, ach, uf,
  • Parenetyczne, np. rany boskie, psiakrew,
  • Dźwiękonaśladowcze (onomatopeiczne), np. bęc, łubudu, chaps,
  • Apelatywne: jazda, sio, wio, precz

Nie musisz znać na pamięć rodzajów wykrzykników, by rozumieć doskonale co to za część mowy. Podajemy podział wykrzykników wyłącznie po to, by wymienić jak najwięcej różnych przykładów tej części mowy.

    Wykrzyknik – ćwiczenia

    Teraz już wiesz, co to jest wykrzyknik oraz jakie funkcje pełni w języku polskim. By utrwalić wiadomości na temat wykrzykników, można zrobić kilka łatwych ćwiczeń.

    1. Spróbuj zastanowić się jakie trzy wykrzykniki są najpopularniejsze wśród Twoich bliskich.
    2. Wymień trzy wykrzykniki, których właściwie nie używa się w Twoim otoczeniu.
    3. Wyraź podane emocje za pomocą wykrzykników (odpowiedzi na końcu tekstu):
    • Zachwyt:
    • Zdenerwowanie:
    • Przerażenie:
    • Obrzydzenie:
    • Smutek:


    (zachwyt – np. ach, ojej, och; zdenerwowanie – np. ej, psiakrew, cholera, …; przerażenie: ach, oj; obrzydzenie – fe, fuj, ble; smutek: och, oj, oh).

    Zobacz także:

    Reklama
    Reklama
    Reklama
    Reklama