Nie mamy dobrego polskiego terminu na określenie bardzo specyficznego rodzaju książki dla dzieci. Bo używając terminu „książeczka obrazkowa”, nie mamy na myśli książeczki dla najmłodszego czytelnika. To znaczy takiej z narysowanym ptaszkiem i podpisem „ćwir, ćwir” czy właśnie „ptaszek”.
Nie dlatego, że deprecjonuję ich wagę, przecież są niezwykle potrzebne w rozwoju dziecka, ale dlatego, że mówimy o specyficznych książkach, które wymyślono całkiem niedawno. I są naprawdę wspaniałe! Otóż książka obrazkowa to książka przedstawiająca najczęściej równolegle, to znaczy nie linearnie, wiele różnych potencjalnych fabuł, bohaterów, ich przygód, i to wyłącznie za pomocą obrazka, np. "Wielki piknik", „Miasteczko Mamoko”, czy seria o ulicy Czereśniowej.
Rzeczywiście w książkach obrazkowych nie ma opowiadającego tekstu, bo to zadanie rysunków. Wiele z nich wydano na tak wysokim poziomie edytorskim, że są one jak dzieła sztuki (np. "Dom" z ilustracjami Roberto Innocentiego), z którymi obcowanie rozwija człowieka niezależnie od wieku. Bo książki obrazkowe są dla małych i dużych czytelników.
Ależ jakiej treści nie ma? Jest, tylko nie jest ona wydrukowana! Ta treść jest potencjalnie zawarta w obrazkach, które składają się z wielu szczegółów. I to, co jest cudowne w książkach obrazkowych, żeby tę treść dostrzec, należy włożyć trochę wysiłku, a nie tylko się pogapić i omiatać wzrokiem strony. Trzeba uruchomić oko, wyobraźnię, logikę, ale też pamięć.
Bo trzeba zapamiętać, że ten pan, co czyści na pierwszej stronie rower, to ten sam pan, co na drugiej dzielnie rowerkiem pedałuje przez park, na kolejnej zsiada z roweru i pochyla się nad pieskiem, a na ostatniej wręcza pieska dziewczynce, która promienieje z radości, bo odzyskała zgubę.
To jest fabuła, którą odbiorca sam tworzy, korzystając ze swoich przeżyć, intencji, wspomnień… Takich fabuł jest mnóstwo w książce obrazkowej. I wszystkie dzieją się równolegle. W tym samym czasie wiele postaci coś robi, i jest jak w życiu.
Nie opowiemy tego słowami, ale umiemy to narysować. I w zależności od tego, na co popatrzymy, co sobie upatrzymy i kogo uczynimy bohaterem, to możemy śledzić losy tej postaci na kolejnych kartkach, dopowiadając historię. Jakiś czas później możemy znowu przeglądać książkę i stworzyć nową fabułę. I tak bez końca, bo w książkach obrazkowych aż roi się od potencjalnych bohaterów.
Po pierwsze, ćwiczy spostrzegawczość. To nie jest tak, że skoro matka natura dała nam oczy, to jesteśmy mistrzami w postrzeganiu. Przez pierwsze lata życia bardzo ważne jest to, aby dziecko stawiało wyzwania swoim oczom w połączeniu z mózgiem. Oko przekazuje do mózgu sieczkę, a ten ma z tego ułożyć logiczny obrazek. Jak tego się nie ćwiczy, to później okazuje się, że malec jest dyslektykiem i ma kłopot z nauką pisania i czytania.
Po drugie, to naturalne ćwiczenie pamięci. Aby ułożyć jakąś fabułkę, to z jednej strony, trzeba pamiętać, co było wcześniej, a z drugiej strony, należy zbudować jakiś zarys tej fabułki.
I po trzecie, bo takie tworzenie historii wymaga uruchamiania wyobraźni, w wypadku dziecka w najwspanialszym jej wymiarze, bo niczym nieskrępowanym (sprawdź, jak czytanie rozwija). Bo nam, dorosłym, wiedza, co jest możliwe, a co nie, przeszkadza w tym. Nasze wyobrażenia często są prymitywne, a dzieci pozwalają sobie na całego. Po czwarte, książki obrazkowe to nauka logiki. To nieprawda, że jesteśmy w stanie logicznie myśleć, gdy mamy lat 13 czy 15. Wtedy jesteśmy w tym dobrzy, ale przecież tej logiki musimy się uczyć. Pięknie temu służy samodzielne tworzenie fabuły.
Wyprawa z dzieckiem do księgarni może być świetnym pomysłem, choć wizyta mamy i dziecka w sklepie pełnym ludzi może skończyć się płaczem przestraszonego dziecka. Dlatego tym razem zamiast wyprawy po książki, polecamy zabawę w robienie własnych książeczek. Zobacz też, dlaczego czytanie jest jak lekarstwo Pomysł na książkę nr 1 Listy do dziecka Potrzebne będą: gruby zeszyt, kolorowe pisaki lub kredki Jak to zrobić: j eśli jesteś jeszcze w ciąży, zacznij pisać listy do swojego dziecka. To niebanalny pomysł na pamiętnik z okresu oczekiwania na dziecko. Pisz o uczuciach, jakie ciąża budzi w tobie, o wydarzeniach z dziewięciu miesięcy, o emocjach, które towarzyszą myślom o porodzie... Nasza rada: swoją książkę ozdabiaj nie tylko rysunkami, ale i zdjęciami USG, suszonymi kwiatami, pocztówkami wykonanymi własnoręcznie. Taka książka to wspaniały prezent dla dziecka, gdy dorośnie – a dla ciebie wzruszająca pamiątka. Zobacz też: 7 książek, które pokocha każde dziecko Pomysł na książkę nr 2 Moja pierwsza książeczka Potrzebne będą: kilka kartek ze sztywnej tektury, kolorowe flamastry, wstążeczka Jak to zrobić: przez wycięte dziurkaczem otwory przewlecz wstążeczkę i mocno zwiąż kartki tak, by na jednej ze stron znajdowała się prosta ilustracja, a na drugiej słowo opisujące obrazek (np. na jednej stronie głowa kota, a na drugiej – wielkimi literami słowo „Kot”). Zapełnij książeczkę ilustracjami prostych słów: „mama”, „tata”, „pies”... Nasza rada: tę książeczkę można oglądać nawet już z kilkumiesięcznym dzieckiem! Ważne jest to, aby rysunki i słowa były zaznaczone wyraźną kreską, najlepiej w mocnym kolorze. To nie tylko ciekawa zabawa, zajmująca niemowlaka na kilka dobrych chwil, ale i działanie edukacyjne. Można je powtarzać przez kolejne lata – pamiętając, że naukę czytania warto...
Kiedy zacząć czytać maluchowi książki? Już w ciąży ! Co z tego, że malec nie widzi liter, ale udziela mu się nastrój mamy. Na ten czas polecam lektury dające radość i odprężenie. Im wcześniej wprowadzimy dziecko w świat książek , tym większa jest gwarancja, że wychowamy rasowego czytelnika. Niestety, wielu rodziców zaczyna czytać dzieciom dopiero wtedy, gdy te zbliżają się do szkoły. Ma im to pomóc w łączeniu literek. A przecież nie o to tu chodzi. Zatem czytać należy też niemowlakowi... Chciałabym, aby maluchy zaciskały łapeczki nie tylko na grzechotkach, ale także na książeczkach – takich dla najmłodszych, materiałowych, mięciutkich. Książki powinny być stałym elementem ich rzeczywistości. Starszaki, tak około 9–10. miesiąca życia, mogą już oglądać książeczki bez tekstu, z pojedynczymi i schematycznymi obrazkami, które pokazują elementy świata otaczającego dziecko, z wyraźnymi krawędziami, ułatwiającymi spostrzeganie. Czytaj też: 7 zalet czytania niemowlęciu. Kiedy wprowadzić książeczkę z tekstem? Można je pokazywać i czytać już rocznemu smykowi, z tym że ten tekst powinien być krótki, złożony z jednego wyrazu, np. nazwy przedstawionego na rysunku przedmiotu. Taki smyk zna wprawdzie kilka słów, np. "brrrrum" co znaczy auto, ale zarzucanie go dużą liczbą nowych wyrazów może zniechęcić do " czytania" . Ale w miarę poszerzania słownika warto zachęcać smyka do "opowiadania" oglądanych obrazków. Wystarczy pokazać rysunek i spytać: "A co to jest?". Ostatni dzwonek na sprawienie, by dla dziecka czytanie było czymś naturalnym, to wiek półtora roku, dwa lata. Takim maluchom można już czytać proste historie, np. na dobranoc. Marzy mi się, by dzieci zasypiały przy książeczce, a nie z butelką kaszki. A czytanie przed snem umacnia nawyk obcowania z książką . A co zrobić, jeśli dziecko nie lubi czytać książek? To...
Czy małemu niemowlakowi warto już czytać? Nawet trzeba, choć nie chodzi o kontakt noworodka z samą książką, tylko z językiem literackim. Dlatego takiemu maleństwo warto recytować wierszyki, wyliczanki, z pamięci lub z książki, proste, ale rymowane. Noworodek czy młodsze niemowlę nie wymaga czytania książki jako takiej, ale wymaga, by do niego mówiono, opowiadano mu. Jeśli te opowieści będą snute językiem literackim, to jeszcze lepiej. W tym mówieniu ważny jest kontakt. A starszemu dziecku? Dziecku starszemu, takiemu siedzącemu, warto w czasie zabawy pokazywać książki, wspólnie je oglądać. Po to, by się z nimi oswajał. Z ich kształtem, z tym, że przewraca się kartki, że w środku są rysunki... Dla dziecka będzie to naturalne, że w jego otoczeniu są książki. Choć trzeba pamiętać o tym, że jedne dzieci prędzej sięgną po klocki niż po książki, i odwrotnie – to zależy od predyspozycji. Jednak jeżeli nie damy maluchowi takiego wyboru, to nie będzie wiedział, że coś takiego jak książka istnieje, że może po nią sięgnąć, nawet jeśli będzie predysponowany do pracy wzrokiem i słuchem, a nie manualnej. Zdarza się, że dorosłego niepokoi to, że musi czytać na głos. Niektórzy wynieśli złe doświadczenie ze szkoły, gdy musieli czytać na głos. Chcę ich uspokoić. Po pierwsze, taki kilkumiesięczny słuchacz jest mniej wymagający niż nauczyciel. A po drugie, trening czyni mistrza. Wiem, bo sama przez to przechodziłam. Czytam na głos, choć z oporami, ale czytam! Czy czytać, jak to się często zaleca, tylko wieczorem? Nie upierałabym się przy wieczornym czytaniu. Pewnych historii nie przeczytamy przed snem, np. bajka o Czerwonym Kapturku usłyszana wieczorem może przestraszyć, a za dnia już nie. Wieczorem czytamy po to, by się wyciszyć, poprzytulać, pożegnać, posłuchać opowieści z całego dnia. Może też sięgnąć po ulubioną książkę, ale nie...
