Endometrioza - podstępna i trudna do szybkiego wykrycia choroba

Bolesne, często na granicy wytrzymałości miesiączki, to jeden z najczęstszych sygnałów, że możesz ją mieć. Nie zwlekaj i zgłoś się do lekarza. Nie można jej bagatelizować, zwłaszcza jeżeli chcesz urodzić dziecko - endometrioza może to bardzo utrudniać. Przeczytaj, na czym polega.

Spis treści: 

• Na czym polega endometrioza
• Przyczyny powstawania schorzenia
• Objawy choroby
• Kto choruje na endometriozę
• Stopnie choroby
• Diagnozowanie schorzenia
• Leczenie choroby
• Endometrioza a ciąża
• Odpowiednia dieta w endometriozie

Endometrioza - co to jest

Endometrioza to rozrost błony śluzowej macicy (z łac. endometrium) poza jej obręb i obecność w miejscach, w których nie powinno jej być. Najczęściej są to:

• jama otrzewna
• jajniki
• jajowody
• pochwa
• drogi moczowe
• przewód pokarmowy.

Schorzenie może również występować w powłokach brzusznych kobiet po cięciu cesarskim i w bliźnie po nacięciu krocza po porodzie.

Co miesiąc śluzówka błony macicy złuszcza się, a jej tkanki usuwane na zewnątrz w postaci krwawienia miesiączkowego. Jednak u kobiet z endometriozą proces ten nie przebiega w taki sposób. Mimo przemieszczenia się endometrium poza obręb jamy macicy, błona nadal zachowuje się tak, jakby nadal była w jej wnętrzu. 

Stąd w okresie przedmiesiączkowym dochodzi do obrzmienia i bolesności ognisk choroby, co jest spowodowane gromadzeniem się krwi. Komórki we wszczepach, podobnie jak komórki endometrium, narastają, a potem złuszczają się w trakcie menstruacji. Złuszczaniu towarzyszy niewielkie krwawienie. Ponieważ jednak krew z owych wszczepów nie ma naturalnego ujścia, tworzą się blizny, zrosty, guzki, torbiele (np. czekoladowe na jajniku) i stany zapalne. To powoduje dodatkowy ból z powodu ucisku otaczających tkanek.
 

Przyczyny powstawania choroby

Medycyna nie poznała jeszcze jednoznacznych przyczyn powstawania tego schorzenia. Wśród możliwych powodów wymienia się:

• miesiączkowanie wsteczne - krew menstruacyjna poprzez jajowody dociera do jamy otrzewnej miednicy mniejszej i wylewa do niej drobiny tkanek, które dostają do brzucha,
• zaburzenia układu immunologicznego,
• genetyczne.

Objawy schorzenia

To bolesne schorzenie, które objawia się w postaci:

• bolesnych, obfitych i (lub) nieregularnych miesiączek,
• bólu brzucha podczas stosunków seksualnych,
• bólu w okolicy krzyża, kości ogonowej, odbytu i miednicy,
• krwawienia międzymiesiączkowego,
• bardzo bolesnego jajeczkowania,
• dolegliwości pokarmowych - niestrawność, wzdęcia, biegunki, zaparcia,
• problemów z zajściem w ciążę,
• zmęczenia,
• bólu głowy,
• zwiększonej podatności na infekcje.

To podstępna choroba - jej początkowe stadia mogą być bardzo dokuczliwe, a z kolei zaawansowane – zupełnie bezobjawowe.

Sprawdź, co mówią lekarze o endometriozie: 

• Dr n. med. Patrycja Sodowska, specjalista ginekolog i położnik z Kliniki InviMed w Katowicach o przyczynach i objawach endometriozy.
• Dr n. med. Marian Malinowski, ginekolog i położnik wyjaśnia, że endometrioza jest chorobą o wielu twarzach i nie zawsze objawia się bólem.
• Dr n. med. Renata Jaczyńska, ginekolog położnik z Kliniki Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie o tym, czy trwające ponad rok silne bóle w podbrzuszu w czasie każdej miesiączki świadczą o endometriozie.

Kto choruje na endometriozę

Na chorobę cierpi od 8 do 15 procent kobiet w wieku rozrodczym, czyli prawie 200 milionów osób na świecie, w tym około milion w Polsce. Najczęściej rozpoznawana jest w wieku 25-29 lat. Ponieważ schorzenie ma podłoże genetyczne bywa tak, że  jeżeli np. choruje na nie matka, zwiększa się prawdopodobieństwo, że dotknie ono także córkę. Częściej chorują na nie:

• bliźnięta jedno- i dwujajowe,
• szczupłe kobiety,
• osoby palące i nadużywające alkoholu.

Stopnie endometriozy

Do oceny stopnia zaawansowania choroby stosuje się klasyfikację opracowaną przez Amerykańskie Towarzystwo Płodności (ASRM):
 

Łagodne przypadki endometriozy rzadziej powodują niepłodność, a do ich leczenia stosuje się metody farmakologiczne. Endometrioza trzeciego lub czwartego stopnia to najbardziej zaawansowane stadia schorzenia wymagające leczenia chirurgicznego.

Diagnozowanie schorzenia

Niestety wiele kobiet cierpi na nie latami, zanim padnie właściwa diagnoza. W Polsce kobiety czekają na to średnio dziesięć lat.

Bolesne miesiączkowanie jest dla ginekologa pierwszym sygnałem, że w grę może wchodzić schorzenie. W celu ustalenia jego przyczyn stosuje się:

• badanie USG dopochwowe lub przezbrzuszne (nie zawsze daje jednoznaczny obraz sytuacji),
• zabieg laparoskopii diagnostycznej (poprzez niewielkie nacięcie lekarz wprowadza do jamy brzusznej kamerkę, dzięki której może dokładnie obejrzeć na monitorze wnętrza brzucha), która pozwala potwierdzić bądź wykluczyć chorobę i dodatkowo pobrać wycinki do badania histopatologicznego,
• rezonans magnetyczny,
• czasami konieczne jest wykonanie laparotomii, czyli otwarcie powłok brzusznych.

Podczas badania ginekologicznego lekarz może zauważyć charakterystyczne zmiany na błonie śluzowej szyjki macicy i pochwy, powiększające się pod koniec cyklu i obkurczające po miesiączce. Endometrioza przyjmuje postać białych, czerwonych, niebieskich, brązowawych lub czarnych guzków.

Leczenie choroby

Endometrioza sama nie przejdzie (jest aktywna aż do menopauzy), a nieleczona będzie się pogłębiać. Wybór metody leczenia zależy od wieku kobiety i tego, czy chce urodzić dziecko:

• u kobiet pragnących zostać matkami, zabiegiem laparoskopii można udrożnić jajowody oraz wyciąć ogniska choroby,
• u pań, które nie chcą zajść w ciążę, stosuje się leki hormonalne, przeciwzapalne hamujące wytwarzanie estrogenów, a co za tym idzie przyrost endometrium.

Torbiele endometrialne będące częstym skutkiem endometriozy wymagają leczenia chirurgicznego - ogniska endometriozy usuwa się, a inne koaguluje (wypalanie za pomocą elektrody) lub leczenia farmakologicznego poprzez przyjmowanie hormonów hamujących wzrost endometrium.

W wielu przypadkach obserwuje się nawroty choroby, dlatego endometrioza jest uważana za trudną do wyleczenia. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jedynie ogranicza postęp choroby i zmniejsza dolegliwości bólowe: miesiączki będą mniej bolesne, ale torbiele i ogniska choroby pozostaną takie, jak były.

W szczególnie ciężkich przypadkach (brak skuteczności farmakoterapii i leczenia chirurgicznego) czasami jedynym sposobem jej pokonania jest wycięcie macicy i jajników - histerektomia. Ale nawet tak mocna interwencja nie przynosi zawsze całkowitego wyleczenia u wszystkich operowanych kobiet - dolegliwości bólowe nadal występują u 15 procent z nich.

Endometrioza a ciąża

Schorzenie nie oznacza przekreślenia szans na urodzenie dziecka, jednak kobiety z endometriozą trudniej zachodzą w ciążę. Szacuje się, że aż 30 procent pań z tą chorobą boryka się z problemem z zajściem w ciążę.

Im bardziej jest zaawansowana, tym trudniej dochodzi do zapłodnienia. Endometrioza powoduje zamknięcie światła jajowodów, a co za tym idzie - zrosty jajowodów utrudniające przemieszczanie się komórki jajowej i zajście w ciążę.

W przypadku średnio lub bardzo zaawansowanego jej stadium, kiedy np. doszło do pokrycia jajników grubą warstwą zrostów, jajeczko nie może uwolnić się i zostać zapłodnione.

Odpowiednia dieta w endometriozie

Zdrowa dieta może zmniejszyć nasilenie dolegliwości i skłonność do ich występowania. Dlatego wybieraj: 

• warzywa i owoce – mają przeciwutleniacze wzmacniające odporność i sprzyjające zachowaniu równowagi hormonalnej,
• tłuste morskie ryby, olej rzepakowy i lniany, orzechy włoskie – zawierają kwasy omega-3 działające przeciwzapalnie i łagodzące skurcze macicy, przez co miesiączka jest mniej bolesna,
• pełnoziarniste pieczywo, kasze, razowe makarony i brązowy ryż – dostarczają błonnik regulujący trawienie i obniżający poziom estrogenów.

Unikaj wieprzowiny, wołowiny i tłuszczy zwierzęcych, gdyż pobudzają wytwarzanie substancji zaostrzających stany zapalne i ból. Także kawa, alkohol i słodycze są niewskazane, gdyż nasilają objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), który u kobiet z endometriozą ma i tak silniejszy przebieg.

Endometrioza jest cały czas jedną z najgroźniejszych, a jednocześnie stosunkowo najmniej znanych i prawidłowo leczonych chorób cywilizacyjnych. Dlatego tak ważna jest publiczna dyskusja na jej temat i dotarcie z informacjami o chorobie do jak największej grupy kobiet. Z pewnością służyć temu będzie zaplanowany na 16 listopada 2019 roku dzień otwarty „Wspólnie pokonajmy endometriozę", który odbędzie się w Medicus Clinic we Wrocławiu.

Dyskusję z udziałem lekarzy specjalistów - ginekologów, chirurga onkologa, dietetyka, psychodietetyka i fizjoterapeuty poprowadzi dziennikarka Hanna Lis, która otwarcie mówi o swoim wieloletnim cierpieniu z powodu endometriozy. Będzie to okazja do porozmawiania o przyczynach, objawach i najnowocześniejszych sposobach leczenia choroby.

W spotkaniu udział wezmą dr. n. med. Mikołaj Karmowski, nazywany pogromcą endometriozy, specjalizujący się w laparoskopowym leczeniu najbardziej zaawansowanych przypadków endometriozy głęboko naciekającej oraz prezes fundacji „Pokonać endometriozę" Lucyna Jaworska-Wojtas. 

Zobacz też: 

• Niepłodność się leczy. Zobacz kiedy i w jaki sposób​
• Ból miesiączkowy tak samo bolesny, jak zawał
• Zaburzenia miesiączkowania - 5 najczęstszych problemów z miesiączką