Przytulna willa na warszawskim Mokotowie. W kuchni gotuje się obiad. W pokoju, w którym za chwilę urodzi się dziecko, stoją: wielkie łóżko z poduszkami, kołyska i wanna. Cicho i spokojnie. Jedynymi sprzętami wiążącymi to domowe ciepło ze szpitalną porodówką są aparat KTG, UDT i worek sako. Jesteśmy w pierwszym w Polsce Domu Narodzin (sprawdź: dom narodzin – sale porodowe jak ze snu). Jego założycielka, położna Katarzyna Grzybowska, nie przeszkadza rodzącej parze, zagląda do nich, kiedy ją poproszą lub gdy musi. – Rodzice powinni poczuć, że urodzili sami. Dobra położna nie może w tym przeszkadzać – mówi.
Irena Chołuj zaraz wyjedzie, by pomóc przyjść na świat kolejnemu dziecku. Upewni się jeszcze, czy w torbie ma wszystko, czego będzie potrzebowała. Na porody domowe zdecydowała się po 25 latach pracy w szpitalu. Wspomina, że pracując tam, często dyrygowała rodzącymi, ale odkąd zaczęła w domach przyjmować dzieci na świat, zmieniła podejście. Mówi mamie, co ma robić, kiedy ona tego potrzebuje. I tak już od 18 lat.
Magdalena Witkiewicz, położna ze szpitala św. Zofii w Warszawie, jest po wieczornym obchodzie. Pracuje tu od 10 lat. Lubi to miejsce, bo tu położne mają dobre podejście do rodzących. – Staram się pomóc kobietom, by w szpitalu czuły się bezpiecznie – mówi. Choć przyznaje, że często ma wyrzuty sumienia, gdy za mało czasu poświęca rodzącej mamie, bo musi zająć się tymi, które już mają dzieci. – Może dlatego wiele kobiet jest rozczarowanych rolą położnych – dodaje.
Położna w Polsce kojarzy się tylko z porodem. Na Zachodzie natomiast towarzyszy kobiecie od dojrzewania aż do starości. W Holandii np. położne mają zajęcia z dziewczynkami już w przedszkolu. Poza przyjmowaniem porodów opiekują się również kobietami przez całą ciążę. Nie wyklucza to wizyt u ginekologa, który robi USG (zobacz, jak wygląda badanie USG w ciąży), sprawdza wyniki badań. W szpitalu rodzą jednak tylko te przyszłe mamy, które mają problemy.
– U nas kobieta ciągle styka się z kimś innym. Ciążę prowadzi lekarz, a poród położna. Stąd anonimowość i brak poczucia bezpieczeństwa – mówi Magdalena Witkiewicz. Choć rola położnej jest znacząca, nikt nie neguje zadań lekarza. Jest potrzebny zawsze, gdy dzieje się coś niepokojącego i to on podejmuje wtedy odpowiednie decyzje. – Tylko że – zauważa Irena Chołuj – czasami obecność lekarza narzuca potrzebę skrócenia porodu. I dodaje: – Bywa i tak, że jedna ingerencja lekarska wydłuża poród lub powoduje konieczność kolejnej.
Magdalena Witkiewicz od 10 lat pracuje w tym samym warszawskim szpitalu – św. Zofii. Każdy poród przypomina wędrówkę wąskimi i niebezpiecznymi szlakami górskimi. I tu, i tu – wydzielają się podobne hormony. Jest lęk, wysiłek fizyczny, zmęczenie i czasami zniechęcenie. Jednak ważny jest rezultat: w górach zdobyty szczyt pozwala podziwiać piękne widoki, podczas porodu – kobieta w ramionach tuli swoje maleństwo. Jednak smak szczytu zależy od tego, jak się go zdobywało, no bo przecież na górę można wjechać, a i poród można przeżyć byle jak, byle mieć za sobą.
Katarzyna Grzybowska przez 20 lat pracy w szpitalach widziała, że porody odbywały się tam mechanicznie. Tak, by było szybciej, bo za chwilę następny. Położne zwykle zarządzały porodem, nie pozwalając kobiecie wybierać tego, co dla niej najlepsze. Nie podobało jej się to, podobnie jak szpitalna anonimowość. Ani to, że trzy i pół roku temu, zaraz po narodzinach syna, zabrano jej go i przyniesiono dopiero później.
– W szpitalu traktuje się poród jak punkt kulminacyjny, a to tylko etap w stawaniu się mamą. Ważne jest, aby kobieta mogła nacieszyć się maluszkiem zaraz po narodzinach – mówi. Wymyśliła więc inne miejsce: Dom Narodzin.
Irena Chołuj nigdy nie planowała przyjmowania porodów w domu. Mało tego, kiedy po raz pierwszy poproszono ją o to, sądziła, że się przesłyszała. Pracowała jako położna w szpitalu i tam też urodziła swoje dzieci. Ale udzielała porad także w małżeńskiej poradni przykościelnej.
– Pewnego dnia jedno z małżeństw zapytało, czy przyjmę poród w domu. Opowiedzieli mi o fatalnych doświadczeniach z pierwszego porodu. Zaproponowałam, by rodzili w szpitalu, obiecywałam pomoc. Nie chcieli. Ale najdziwniejsze było to, że oni dopiero planowali kolejną ciążę – wspomina Irena Chołuj. Rodzice ci postanowili, że zdecydują się na dziecko, jeśli znajdą kogoś, kto pomoże im urodzić w domu (sprawdź, czy poród w domu jest bezpieczny). Brzmiało to jak żart.
– Potem przez całą ciążę zachęcałam ich do porodu w szpitalu. Jednak miesiąc przed terminem zgodziłam się. Dziecko urodziło się w domu w absolutnej ciszy, przy małej lampce. W pokoju na piętrze spało starsze dziecko. Nigdy nie zapomnę widoku tej przytulonej do siebie, spokojnej pary – przyznaje.
Położna z pasją wyrusza w świat Celina Szwinta . Mówi się o niej położna z pasją. Zaraża entuzjazmem nie tylko do wykonywanej pracy, ale i podejściem do życia. Potrafiła tygodniami błagać o wolontariat w kraju Trzeciego Świata, by tam uczyć się od lokalnych położnych naturalnych metod położniczych . W zamian otrzymując polowe łóżko, miskę ryżu i 20 godzin pracy na dobę. Słuchając jej przez 5 minut człowiek nabiera przekonania, że to właściwa osoba na odpowiednim miejscu. – Odkąd byłam nastolatką, chciałam być położną – wspomina Celina Szwinta . – Mam ciocię w Niemczech, która wykonuje ten zawód, a niedawno dowiedziałam się, że moja praprababcia też była akuszerką. Celina ukończyła Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie. Następnie przez trzy lata poznawała tajniki zawodu, pracując w szpitalu w Policach. – Wtedy uzmysłowiłam sobie, że nie chcę w ten sposób pracować – opowiada o pracy w polskim szpitalu. – Nie zgadzam się z tym, jak są traktowane rodzące na porodówkach. Miałam wrażenie, że krzywdzimy te kobiety. Byłam młoda, niedoświadczona i nie miałam siły się temu przeciwstawić – mówi z niezwykłą szczerością Szwinta. Czytaj także: Niedozwolone praktyki nadal na polskich porodówkach! Wtedy młoda położna dostaje etat w szpitalu. W polskich realiach to „jakby złapała pana Boga za nogi”. Tak też określały sytuacje jej młode koleżanki po fachu. Jednak Celina już wtedy odkrywa, że chce iść własną drogą i ubiega się o wolontariat w Afryce. - Moim zdaniem w naszym kraju jest za duża medykalizacja porodu – mówi Celina Szwinta. – Dlatego wymarzyłam sobie, że chciałabym zobaczyć, jak odbierane są porody w afrykańskich wioskach . Czytaj też: Czy warto rodzić z położną? Z Polic do Kenii W tym celu Celina Szwinta poprosiła o bezpłatny kilkumiesięczny urlop w szpitalu. Odmówiono jej. Wtedy...
Skąd się wzięła określenie doula i co dokładnie oznacza? – Słowo doula pochodzi z języka holenderskiego i znaczy – służąca. Określenie to wzięło się stąd, że dawniej rodzącej zawsze towarzyszyła służąca. Nie bez powodu przyjęło się także współcześnie, noszą je kobiety, które oferują przyszłym mamom podczas porodu pomoc. Jaka jest podstawowa cecha dobrej douli? Myślę, że jest to pozytywne doświadczenie porodowe – doula musi lubić rodzenie, więcej – powinna być jego fanką. Nastawienie to zanika w naszym świecie, a jest niezwykle potrzebne, bo kobiety bardzo boją się narodzin , większość wolałaby mieć dzieci bez ich rodzenia (czytaj też: Jak boli poród? ). Doula powinna mieć za sobą przynajmniej jedno doświadczenie porodowe – pozytywne, choć nie musi być ono idealne. Powinna też doceniać w każdej kobiecie moc rodzenia. Na pewno nie może przekazywać swojego lęku czy wątpić w to, że rodząca da sobie radę. Kto może zostać doulą? Doulą może być osoba z najbliższej rodziny – siostra, ciotka, mama, nawet babcia, a także przyjaciółka. Może być nią również kobieta spoza rodziny, która będzie wspierać i rozumieć przyszłą mamę w czasie porodu . Doula powinna być przygotowana do roli, jaką ma odgrywać. Czytaj też: Z kim do porodu: z mężem, siostrą, przyjaciółką? Kobiety z rodziny, które czasem towarzyszą mamie, nie zawsze są ekspertkami od rodzenia... Wiedza o przebiegu porodu jest niezbędna. Doula powinna znać medyczny język, którym opisuje się poród, być zorientowana w postępowaniu położnych oraz lekarzy w szpitalu, rozumieć podejmowane przez nich decyzje. Dobrze, gdy jest obyta ze środowiskiem szpitalnym, ale nie musi wiedzieć wszystkiego, bo to nie ona podejmuje decyzje. Doula pomaga tylko kobiecie w ich zaakceptowaniu, szczególnie jeśli są trudne i zaskakujące. W czym konkretnie doula może pomóc?...
25 lat temu "Gazeta Wyborcza" rozpoczęła akcję "Rodzić po Ludzku", która miała odmienić polskie porodówki. Wówczas normą było rodzenie w bólu, upokorzeniu i strachu. Była duża nadzieja, że nastąpi przemiana. Czy to się udało? Rodzić po Ludzku w liczbach Patrząc na wnioski płynące z analizy blisko 50 tysięcy ankiet, które mamy z całej Polski wypełniły w ramach akcji "Głos matek ma moc zmiany" , zainicjowanej przez Fundację Rodzić po Ludzku, można powiedzieć, że nie do końca. Owszem porodówki lśnią czystością, są wyposażone w wygodne fotele, worki sako, piłki, drabinki. Ale nie to daje kobiecie poczucie bezpieczeństwa, ale lekarze i położne pomagający urodzić dziecko. Z badań przeprowadzonych przez fundację wynika, że przy połowie porodów dochodzi do niedopełnienia procedur, nadużyć i przemocy. Chodzi przede wszystkim o krzyk, straszenie, poniżanie i wyśmiewanie rodzących. Chociaż są także przypadki przemocy fizycznej: poszturchiwania, policzkowania, rozkładania nóg na siłę. "Dawał mi odczuć, że jestem śmieciem, bo jestem gruba" "Anastezjolog krzyczał na mnie, że nie wypełniłam ankiety anastezjologicznej, chociaż kilka razy powtarzałam mu, że to zrobiłam, aż w końcu ją znalazł. Dawał mi odczuć, że jestem śmieciem, bo jestem gruba. Był bardzo chamski. Siedział na krześle pod ścianą i śmiał się ze mnie " - napisała kobieta rodząca w łódzkim szpitalu Matki Polki. - Chociaż skala nadużyć i przemocy w szpitalach jest mniejsza niż 25 lat temu , to nie znaczy, że boli nas to mniej, boli bardziej - powiedziała "Newsweekowi" prezes fundacji Joanna Pietrusiewicz. Podkreśliła, że ćwierć wieku temu, pogardliwe traktowanie było normą w sklepach czy urzędach, ale dzisiaj trudno to zaakceptować. “Zamknij mordę, bo nie mogę zebrać myśli" Teraz nikt w sklepie z obsługi nie powie, że klientka jest tłusta, ale na porodówce już...
