Najczęstsze alergeny pokarmowe – sprawdź, co może uczulać

Wstrząs anafilaktyczny (zwany również anafilaksją) to szybka i zagrażająca życiu reakcja organizmu na jakiś czynnik. Może on mieć charakter alergiczny (nadwrażliwość na pokarm, jad owadów czy leki) lub niealergiczny (reakcja na niską temperaturę). Wskutek ekspozycji na uczulający czynnik może dojść do gwałtownego obniżenia ciśnienia tętniczego, utraty przytomności oraz obrzęku tkanek gardła, a w konsekwencji do śmierci. Widoczne objawy wstrząsu anafilaktycznego to:

• chłodna, blada, spocona skóra,
• zawroty głowy,
• osłabienie,
• nudności i wymioty,
• kołatanie serca,
• duszenie się,
• zmiany skórne w postaci wysypki (np. pokrzywki).

Zobacz także: Alergia na jad owadów - co robić, gdy dziecko zostanie użądlone?

W przypadku pojawienia się jakiegokolwiek objawu, jak najszybciej należy skontaktować się z lekarzem.
Wstrząs anafilaktyczny może mieć przebieg umiarkowany lub ciężki. Może również – tak jak wspomniałam wcześniej – prowadzić do zgonu. Anafilaksję mogą wywołać pokarmy, jad owadów błonkoskrzydłych, popularne leki i inne czynniki związane z pobytem w szpitalu (np. rękawiczki lateksowe, środki krwiozastępcze, antybiotyki). Jednak najczęściej czynnikiem uczulającym są pokarmy. Potencjalnie anafilaksję może wywołać każdy produkt, ale kilka z nich należy do grypy najpopularniejszych i najbardziej uczulających alergenów. Sprawdź, o jakich produktach mowa. Ta wiedza może uratować komuś życie i zdrowie.

Polecamy: Szczepionka na alergie pokarmowe – możliwe?

Mleko
Białka mleka to najczęstszy alergen pokarmowy w Polsce. Reagują na nie głównie najmłodsze dzieci, do 3. roku życia. Później stopniowo nabywają tolerancji (w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym).
Osoby uczulone na białka mleka powinny unikać mleka w czystej postaci, ale także produktów, które mogą go zawierać, np. lodów, ciastek. Mleko jest też składnikiem kaszek instant, purée ziemniaczanego, margaryny, naleśników, pierogów, zupek w proszku, potraw w słoikach i puszkach, gotowych dań rybnych, a nawet pieczywa. Mleko dodaje się też do wędlin i pasztetów. Znajduje się w potrawach panierowanych, odżywkach dla sportowców, a także w niektórych lekach. U najmłodszych dzieci uczulonych na alergeny mleka, jego spożycie może wywoływać gwałtowne objawy uogólnionej reakcji alergicznej do pełnoobjawowego wstrząsu anafilaktycznego.

Polecamy: Wiemy, jak wybrać najlepsze mleko dla alergika

Jajka
Alergia na jajka, a w szczególności na białko jaja kurzego, występuje najczęściej u małych dzieci. Im mniej przetworzone termicznie białko jaja, tym większy jest jego potencjał alergizujący. Zatem najmniejsze ryzyko wystąpienia reakcji u osoby uczulonej ma miejsce po spożyciu białka jaj kurzego w formie wypieku (np. biszkoptu), nieco większe po spożyciu białka ugotowanego
na twardo, następnie ugotowanego na miękko lub w formie jajecznicy, a największe po spożyciu surowego białka, np. w postaci majonezu, tiramisu lub dodatku do befsztyku tatarskiego. Objawy alergiczne mogą mieć gwałtowny przebieg, aż do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.

Zobacz także: Jajka – co się w nich kryje i dlaczego są tak ważne w naszej diecie? (film)

Orzechy
Właściwości uczulające mają wszystkie orzechy rosnące na drzewach, czyli orzechy nerkowca, orzechy laskowe i włoskie oraz należące do pokrewnej grupy produktów: migdały i orzeszki piniowe. Jednak potencjał alergizujący wymienionych gatunków jest mniejszy niż orzechów ziemnych.
Orzechy mogą występować w produktach, takich jak: pieczywo, wyroby cukiernicze, lody, marcepan, oliwy orzechowe, desery mleczne, kremy czekoladowe, słodycze, dania kuchni azjatyckiej, czekolada i wyroby czekoladopodobne.

Warto przeczytać: Orzechy zapobiegają alergii - zaskakujące doniesienia z Wielkiej Brytanii

Orzechy ziemne (arachidowe)
Orzechy ziemne ze wszystkich rodzajów orzechów są najbardziej uczulające. Z reguły wywołują gwałtowne, potencjalnie zagrażające życiu reakcje alergiczne, do wstrząsu anafilaktycznego włącznie. Poza czystą postacią znajdują się również w ciastkach, ciastach, potrawach curry, deserach, sosach, a także w oliwie i mące z orzechów ziemnych. Także czekolada i wyroby czekoladopodobne mogą zawierać śladowe ilości orzechów arachidowych, wystarczające do wywołania anafilaksji.
Alergia na orzechy może trwać nawet całe życie. Obserwuje się obniżanie granicy wiekowej uczulonych osób.

Polecamy: Alergia pokarmowa - czym jest?

Ryby
Potencjalnie każdy gatunek ryb może wywołać objawy alergiczne, choć najczęściej uczulają gatunki ryb morskich. Mogą one powodować ciężkie objawy alergiczne, z wstrząsem anafilaktycznym włącznie. Alergia na ryby może trwać całe życie.
Ryby mogą być składnikiem sosów rybnych, sosów do sałatek, kostek rosołowych, sosów azjatyckich, pizzy, a także sosu Worcestershire.

Warto przeczytać: Uczulenie na ryby

Seler
Warzywem najczęściej wywołującym alergie jest… seler. Właściwości alergizujące mają wszystkie jego części – korzeń, liście, łodyga, a także nasiona.
Seler może być dodatkiem wielu potraw: sałatek, soków wielowarzywnych, gotowych zup, kostek rosołowych, pasztetów i innych przetworzonych mięs, w przyprawach warzywnych.

Warto wiedzieć: Alergia krzyżowa - co jeszcze może cię uczulać?

Musztarda
Właściwie to nie musztarda uczula, ale znajdująca się w niej gorczyca (choć jest rzadką przyczyną anafilaksji). Gorczycę dodaje się czasem do pieczywa, potraw curry, marynat, produktów mięsnych, sosów sałatkowych, zup i sosów w proszku. Gorczyca stanowi rzadką przyczynę anafilaksji.

Zobacz także: Żeby nie chorować - kiszona kapusta, ogórki, buraki

Mięczaki
Małże, kalmary, ślimaki, ostrygi, ośmiornice i trąbiki należą do produktów o dużym potencjale alergizującym. Mięczaki, poza odrębnym daniem, występują także w potrawkach rybnych,
w paluszkach surimi, jako składnik sosu ostrygowego. W Polsce spożycie tej grupy produktów jest relatywnie rzadkie. U osób uczulonych spożycie nawet minimalnej ilości, może wywołać gwałtowną, potencjalnie zagrażającą życiu reakcję alergiczną.

Zobacz także: Mama alergika w kuchni, czyli jak gotować bez mleka, jajek czy mąki

Łubin
Łubin to roślina strączkowa, o stosunkowo dużym potencjale alergizującym. Alergeny łubinu, są bardzo zbliżone do tych występujących w orzeszkach ziemnych. U części osób uczulenie na łubin w testach skórnych może wynikać właśnie z krzyżowej alergii na orzechy arachidowe. Od 1990 roku łubin dodaje się do różnych gatunków mąki, stosuje jako zamiennik soi w produktach wegetariańskich lub składnik niektórych batonów energetycznych dla sportowców. Niezwykle rzadko, ale może wywołać reakcje alergiczne głównie z objawami ze strony układu oddechowego.

Przeczytaj: To alergia czy nietolerancja pokarmowa?

Skorupiaki
Skorupiaki (kraby, homary, krewetki), podobnie jak mięczaki, mogą powodować silne reakcje alergiczne, nawet jeśli występują w pożywieniu w śladowych ilościach. Poza czystą postacią, mogą stanowić dodatek w azjatyckich potrawach curry i sałatkach, sosach rybnych, pastach.

Warto wiedzieć: Czy niemowlę ma alergię pokarmową? Wiemy, jak to sprawdzić!

Soja
Reakcje alergiczne na soję są relatywnie rzadkie w krajach europejskich, jednak częściej występują w krajach azjatyckich, w których spożycie produktów sojowych jest wysokie.
Produkt ten występuje w potrawach jako białko sojowe lub lecytyna sojowa. Soja jest składnikiem tofu, a w formie dodatku znajduje się w wędlinach, pasztetach mięsnych i sojowych, sosach, majonezach, margarynach, pieczywie, wyrobach cukierniczych, czekoladach, batonach, lodach i deserach mlecznych. Soja jest również głównym składnikiem sosu i oleju sojowego. Może występować również w lekach.

Przeczytaj: Czy to alergia? Sprawdź, jakie jest u ciebie ryzyko alergii

Gluten znajduje się nie tylko w zbożach takich jak pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz, jęczmień i owies oraz pochodnych przetworach (kaszach, makaronach, płatkach, mące). Występuje też jako dodatek do przetworów mięsnych (pasztetów, parówek, konserw mięsnych, wędlin, wyrobów garmażeryjnych), serów żółtych, napojów, zup i sosów w proszku, jogurtów, gum do żucia, aromatów, przypraw, sosów sałatkowych, ciasteczek, czipsów. Gluten zawierają też niektóre leki oraz gotowe dania dla dzieci. Może być obecny także w piwie. Alergia na gluten, w przeciwieństwie do celiakii, opartej na innym mechanizmie immunologicznym, występuję relatywnie rzadko.

Zobacz także: Gluten może zahamować wzrost dziecka!

Sezam
Sezam jest głównym składnikiem pasty wegetariańskiej hummus i masła sezamowego tahini. Występuje również w pasztetach wegetariańskich, pieczywie (posypanym ziarnami sezamu), kremach, ciastkach, lodach, słodyczach. Rzadko, ale może być przyczyną ciężkich reakcji anafilaktycznych.

Warto przeczytać: Dieta małego geniusza – praktyczne porady

Dwutlenek siarki
Dwutlenek siarki (siarczyny, E 220-¬E 227) najczęściej dodawany jest do żywności jako konserwant, który chroni przed wilgocią i pleśnią. Można go spotkać w suszonych i kandyzowanych owocach, produktach mięsnych, napojach gazowanych, winie i piwie, a także w warzywach i owocach (aby nie ciemniały). Rzadko jest przyczyną uogólnionej reakcji alergicznej, ale jeśli jednak ona wystąpi objawia się w postaci skurczu oskrzeli lub wstrząsu anafilaktycznego.

Polecamy: Uczulenie u niemowląt na kosmetyki i konserwanty

Materiał przygotowany w ramach ogólnopolskiej akcji "Przygotuj się na wstrząs!" pod patronatem Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.