macocha: jakie ma prawa?
Adobe Stock
Prawo i finanse

Macocha: relacje z dzieckiem, dziedziczenie po ojcu, prawa

Macocha ma takie prawa jak biologiczna matka, jeśli adoptowała dziecko swojego męża. Jeśli nie, jest powinowatą pasierba (po ślubie z tatą) lub obcą osobą (bez ślubu).

Macocha, jak możemy przeczytać w Słowniku Języka Polskiego PWN, to „żona ojca w stosunku do jego dzieci z wcześniejszego małżeństwa". Wyraz „żona” jest tu o tyle istotny, że to od ślubu z ojcem dziecka zależy, czy jego nowa partnerka może być uznana za członka rodziny dziecka i jakie będzie miała prawa. A relacje z macochą do łatwych nie należą, przede wszystkim ze względu na stereotypy rodem z baśni. W prawdziwym życiu zaś też bywa różnie.
Praktyczne informacje:
1. Macocha w świetle prawa
2. Adopcja dziecka przez macochę
3. Prawa do dziecka
4. Alimenty na pasierba
5. Podział spadku po ojcu między macochą a dziećmi
6. Relacje z macochą

Macocha a prawo

Jeśli nowa partnerka nie jest żoną biologicznego ojca dziecka, w świetle prawa jest dla swojego pasierba obcą kobietą. Tym samym nie do niego żadnych praw wynikających z opieki nad nim. Dopiero małżeństwo z tatą sprawia, że dziecko i macochę zaczyna łączyć stosunek powinowactwa, który daje przybranej mamie pewne prawa. Nie są one jednak takie same jak prawa biologicznego rodzica, który ma pełną władzę rodzicielską. Jedynie w przypadku przysposobienia dziecka (adopcji) prawa macochy zrównują się z prawami matki.

Przysposobienie dziecka przez macochę

Macocha może adoptować dziecko swojego partnera tylko w przypadku, gdy jego biologiczna matka nie żyje lub pozbawiono ją władzy rodzicielskiej. Musi też być powinowatą swojego pasierba, czyli żoną jego ojca. Jeśli żyje z tatą dziecka bez ślubu, nie może przysposobić jego dziecka. Nadal jednak tworzy z nim i jego tatą i/lub adresem tzw. rodzinę patchworkową.

Czy macocha jest opiekunem prawnym dziecka?

Jeśli je adoptowała, jej władza rodzicielska i prawa nie różnią się niczym od praw rodziców biologicznych. Jeśli nie przysposobiła dziecka, ale poślubiła jego tatę, ma pewne prawa, np. do alimentów czy dziedziczenia. Żyjąc w konkubinacie, nie ma natomiast żadnych praw, poza tymi, na które ojciec dziecka może wyrazić zgodę (np. pisemne oświadczenie pozwalające na odebranie dziecka z przedszkola lub wgląd do informacji o zdrowiu dziecka w placówce zdrowia).

Alimenty na pasierba

Jeśli macocha jest powinowatą dziecka, może zaistnieć sytuacja, w której będzie musiała płacić alimenty na pasierba, np. po śmierci biologicznego rodzica, ale także po rozwodzie, jeśli sąd uzna, że małżeństwo z biologicznym rodzicem trwało wystarczająco długo, a macocha pełniła rolę mamy. Sędzia bierze pod uwagę zasady współżycia społecznego. Obowiązek alimentacyjny działa też w drugą stronę: można zasądzić także alimenty na macochę, które będzie musiał płacić pasierb, jeśli jego przybrana matka popadnie w niedostatek.

Podział spadku między dzieci a macochę

Tematem wywołującym sporo emocji jest kwestia dziedziczenia po zmarłym ojcu. Jeśli trwał on w związku małżeńskim, macocha ma prawo do spadku. Dziedziczy majątek w równych częściach wraz z jego dziećmi (ale nie mniej niż ¼ całości masy spadkowej). W drugą stronę jest dużo trudniej. Pasierb jest spadkobiercą ustawowym, czyli dziedziczy po zmarłej macosze jako ostatni w kolejności. Oznacza to, że ma prawo do spadku po żonie ojca tylko, jeśli oboje jego rodziców biologicznych nie żyje, a macocha nie pozostawiła męża, dzieci, rodziców, rodzeństwa, dziadków i ich rodzeństwa.

Relacje z macochą

Podła macocha podtruwająca dzieci jabłkiem, zaganiająca do niewdzięcznej pracy przy wybieraniu grochu z popiołu lub porzucająca dzieciątka w głębokim lesie to postać doskonale znana dzieciom z bajek. Nic więc dziwnego, że wokół tego słowa narosło tyle negatywnych znaczeń. W rzeczywistości jednak dziecko może mieć dobrą relację z macochą. - Ojczym i macocha to bardzo interesujące postaci w tej układance - przyznaje dr Marta Bierca, socjolożka z Uniwersytetu SWPS. - Już same określenia tych osób mogą sugerować negatywne konotacje (patrz: bajka o Kopciuszku czy Królewnie Śnieżce) – macocha może się kojarzyć z osobą nieczułą, wymagającą, surową, podobnie jak ojczym, który kojarzony może być z rządami "silnej ręki".
- Mam jednak nadzieję, że społeczne postrzeganie macochy i ojczyma zmienia się stopniowo - dodaje. - Polacy zaczynają się oswajać z różnymi modelami rodziny i rośnie akceptacja dla ich patchworkowego charakteru. Macocha i ojczym mogą z sukcesem pełnić funkcję opiekunów, nie dublując jednocześnie ról przypisywanych rodzicom biologicznym. Społeczna otwartość i różnorodność modeli sprzyja budowaniu pozytywnego wizerunku tych ról. Wydaje mi się, że kluczowe jest tu wsparcie wewnętrzne (relacje wewnątrz danej rodziny), jak i zewnętrzne (np. instytucje edukacyjne, w których funkcjonuje dziecko/dzieci), aby umiejętnie komunikować otoczeniu specyfikę danej rodziny i nie narazić dziecka czy opiekunów na niepotrzebne komentarze.

Rada dla macochy (źródło: „100 zasad udanego związku” Harriet Lerner):  Najgorzej jest, gdy dziecko tkwi pośrodku dwóch wrogo do siebie nastawionych kobiet, które próbują mu matkować. To bardzo trudna sytuacja. Staraj się nie krytykować byłej żony obecnego partnera, a już niedopuszczalne jest, żebyś robiła to w obecności jej dziecka. Pamiętaj, że dzieci rzadko wyrażają chęć posiadania drugiego rodzica. To nie one szukały nowej mamy, czy taty. W ich mniemaniu rodziców już posiadają. Nie próbuj zastępować matki, czy ojca. Im z macochą, czy ojczymem wystarcza dobra relacja, oparta na partnerstwie i współpracy. O tym, czy relacja będzie głębsza i cieplejsza zadecydują wspólnie spędzone lata.

Zobacz też:

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
Rocznica Komunii Świętej – prezenty
Święta i uroczystości
Rocznica Komunii świętej – co z tortem i prezentami? I czy udział w rocznicy komunii jest obowiązkowy? 
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem: od kiedy, ile płatne? Przepisy 2024
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
jak ubierać niemowlę na spacer wiosną
Pielęgnacja
Jak ubierać niemowlę wiosną: w kwietniu, w maju i przy 20 stopniach [LISTA UBRANEK]
Magdalena Drab
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab
kiedy wkładać dziecku czapkę
Zdrowie
Kiedy wkładać dziecku czapkę? I czy przewianie uszu to mit? [PEDIATRA WYJAŚNIA]
Małgorzata Wódz

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA