Schemat żywienia niemowląt – aktualne zalecenia

Aktualny schemat żywienia niemowląt oparty jest na jednej bardzo ważnej zasadzie – to dziecko decyduje ile je, a rodzic – co dziecko je. Co ta zasada oznacza? Osoby odpowiedzialne za żywienie niemowląt muszą mieć wiedzę, co i kiedy wprowadzać do diety dziecka. Muszą również wiedzieć, czego niemowlęta jeść nie powinny. Dziecko decyduje, ile posiłku ma ochotę zjeść. Nie można go zmuszać do jedzenia.

Co trzeba wiedzieć o schemacie żywienia niemowląt?

• Co to jest schemat żywienia niemowląt?
• Nowe zalecenia specjalistów
• Karmienie piersią wg schematu żywienia
• Karmienie mlekiem modyfikowanym
• Jak podawać nowe produkty?
• Warzywa czy owoce – od czego zacząć?
• Podawanie jajka – samo żółtko lub całe jajko?
• Kiedy podawać ryby?
• Wprowadzanie alergenów – nie należy opóźniać
• Co powinno pić niemowlę: woda, herbatki, soki
• Cukier i dosładzanie produktów – zasady
• Sól i dodawanie soli do posiłków
• Jakie gatunki mięsa dla niemowlaka
• Kiedy podawać mleko krowie?

Co to jest schemat żywienia niemowląt?

Schemat żywienia niemowląt to plan, według którego powinno się rozszerzać dietę dzieciom w pierwszym roku życia. Ustalany jest przez specjalistów na podstawie nieustannych badań na temat tego, jak odżywianie niemowląt wpływa na ich rozwój. Schemat żywienia niemowląt wskazuje, co, jak i kiedy podawać niemowlętom, by zdrowo rosły. Co jakiś czas jest aktualizowany i dostosowywany do aktualnych wyników badań. Opiera się na zaleceniach WHO i polskich ekspertów zajmujących się żywieniem dzieci i niemowląt.

Nowe zalecenia specjalistów są prostsze

Aktualny schemat żywienia niemowląt został wprowadzony w 2014 r. i wzbudził wtedy wiele kontrowersji. Nowy schemat żywienia niemowląt wg wielu rodziców jest łatwiejszy do wprowadzenia niż poprzedni, gdyż daje im więcej dowolności co do kolejności wprowadzenia poszczególnych nowości. Część rodziców czuje się jednak zagubiona, gdyż nie wie, w jakiej kolejności wprowadzać produkty do diety dziecka. Ważne jest też to, że dietę dziecka zarówno karmionego piersią, jak i mlekiem modyfikowanym rozszerza się tak samo – powinno to nastąpić po 4. miesiącu życia, ale nie później niż po ukończeniu przez malucha 6. miesiąca (czyli między 16. a 27. tygodniem życia niemowlęcia).

Karmienie piersią to podstawa

Zgodnie z zaleceniami WHO najlepiej wyłącznie karmić piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. W tym czasie niemowlęciu nie są potrzebne żadne dodatkowe produkty: kaszki, owoce, warzywa, zupki czy mięso. Mleko mamy doskonale zaspokaja potrzeby dziecka. Do niedawna polecano, by do diety dziecka karmionego piersią w 5. lub 6. miesiącu życia wprowadzać powoli posiłki zawierające gluten (po jednej łyżeczce – miało to działać jak szczepionka, która chroni dziecko przed rozwinięciem się celiakii – wrodzonej nietolerancji glutenu). Obecnie te zalecenia zmieniły się, dlatego do końca 6. miesiąca możesz karmić wyłącznie piersią. To najlepszy sposób żywienia niemowlęcia. Jeśli po 4. miesiącu życia wprowadzasz do diety dziecka nowości, pamiętaj, że nie są to jeszcze pełnowymiarowe posiłki – takie działanie ma na celu jedynie oswajanie dziecka z nowymi smakami i konsystencjami. Ma zupełnie drugorzędne znaczenie, jeśli chodzi o dostarczanie dziecku składników odżywczych. W drugim półroczu życia nadal karmienie piersią jest podstawą. 

Jeśli nie karmisz piersią, podawaj mleko modyfikowane

Jeśli niemowlę nie jest karmione piersią, powinno pić mleko modyfikowane lub inną zaleconą przez pediatrę mieszankę leczniczą. Gdy dziecko skończy 4 miesiące, możesz wprowadzać do jego diety nowe produkty. Masz na to czas do skończenia przez malucha 6. miesiąca życia. Zawsze najlepiej skonsultować decyzję o rozszerzaniu diety z lekarzem opiekującym się dzieckiem.
    

Jak podawać nowe produkty?

Gdy rozszerzasz dietę, nowe produkty podawaj łyżeczką, nie butelką, nawet jeśli początkowo jedzenie jest niemal płynne. To ważne, żeby niemowlę jedząc dania o nowych konsystencjach przyzwyczajało się do innego sposobu karmienia.

 Warzywa czy owoce – od czego zacząć?

Co podać dziecku jako pierwsze nowe danie: zupkę, kaszkę, jabłko? Każde rozwiązanie jest dobre, najlepiej jednak, jeśli na początek podasz dziecku zupkę-papkę warzywną, a nie słodkie jabłko. To ważne, ponieważ dziecko preferuje słodki smak – jeśli jako pierwsze dostanie owoce, trudniej mu będzie zaakceptować warzywa. Jeśli dziecko niechętnie je warzywa, ponawiaj próby ich wprowadzenia.

• Na początek ugotuj mu zupkę-papkę z 1-2 warzyw (np. ziemniaka i marchewki). Potem stopniowo, w kolejnych dniach, jeśli dziecko nie ma żadnych problemów zdrowotnych (kolki, bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wysypka), wprowadzaj do jego menu kolejne warzywa.
• Po ok. 2 tygodniach dodaj do zupki osobno ugotowane chude mięso (np. indyk, kurczak, królik, cielęcina).
• Po ok. 2 tygodniach od podania zupki warzywnej możesz do menu dziecka dodać posiłek owocowy, np. tarte jabłko z kaszką. Stopniowo możesz wprowadzać kolejne owoce.

Całe jajko czy samo żółtko?

Stopniowo możesz zacząć podawać dziecku jajko – to ważne źródło żelaza i innych składników mineralnych. Możesz dodać od razu dziecku całe jajko (i podawać je 3-4 razy w tygodniu). Nie będzie jednak błędem, jeśli do zupki dodasz tylko żółtko (to ono jest bardziej wartościowe niż białko). Jajko można podawać do zupek jarzynowych, można na nim zrobić dziecku kisiel mleczny. Można też podać dziecku jajecznicę na parze.

Uwaga! Jeśli dziecko jest alergikiem, lepiej nie wprowadzać do jego menu dwóch nowych składników jednocześnie -dlatego lepiej podać najpierw żółtko, a dopiero potem - całe jajko.

Prof. Piotr Socha, pediatra gastroenterolog z Centrum Zdrowia Dziecka, wyjaśnia najważniejsze zasady, którymi trzeba kierować się, komponując codziennie dietę niemowlęcia.

Kiedy podawać niemowlakowi ryby?

Gdy dziecko zaczyna jeść zupki z mięsem, raz w tygodniu zamiast mięsa dodaj do zupy kawałeczek ryby. Zalecane są tłuste ryby morskie: śledź, łosoś, szprot, halibut, dorsz. To ważne, gdyż w takich rybach są cenne kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, ważne m.in. dla rozwoju widzenia i prawidłowej pracy mózgu. Jeśli dziecko będzie dobrze tolerować ryby, podawaj je 2 razy w tygodniu.

Nie podawaj niemowlęciu ryb drapieżnych (mogą zawierać szkodliwe zanieczyszczenia), takich jak:

• miecznik
• rekin
• makrela królewska
• tuńczyk
• płytecznik

Nie opóźniaj wprowadzania alergenów!

Jeśli nie zaleci tego lekarz, nie opóźniaj wprowadzania do diety dziecka produktów, które mogą potencjalnie uczulać. Niewielkie ilości produktów mlecznych (przeznaczonych dla niemowląt lub naturalnych, np. jogurtu, twarożku) możesz zacząć podawać już w 7. miesiącu życia (jednak nie jako samodzielny posiłek). Podawaj produkty naturalne, niesłodzone. 

Do diety dziecka już w 1. roku życia można też zacząć wprowadzać owoce potencjalnie alergizujące, np. truskawki. Jednak jeśli dziecko będzie miało objawy alergii, trzeba te produkty z jego diety wycofać. Nie ma jednak sensu profilaktyczne niewprowadzanie tych produktów do diety.  

Co powinno pić niemowlę: woda, herbatki, soki

Od początku ucz dziecko zaspokajania pragnienia wodą (zwykłą, nie słodką). Dla niemowląt może być to tylko woda niskozmineralizowana, o zawartości minerałów < 500 mg/l. Nie podawaj gotowych, słodkich herbatek. Soki (soki 100 proc., najlepiej przecierowe, bez dodatku cukru) możesz podawać w niewielkiej ilości (do 150 ml dziennie), pamiętaj jednak, że bardziej wartościowe są od nich owoce i to właśnie je warto przede wszystkim podawać. Uważaj też na tak często wybierane przez rodziców herbatki z kopru. Mogą być niebezpieczne dla niemowląt!

Cukier w diecie niemowlaka

Dziecko ma inny smak niż ty, przyzwyczajaj je od początku do naturalnego smaku owoców, warzyw, kasz, zup. Nie dosładzaj posiłków niemowlaka. Jeśli przyzwyczaisz go do jedzenia produktów słodkich, nie zechce jeść nieposłodzonych. Nadmiar cukru grozi też otyłością, cukrzycą i innymi chorobami cywilizacyjnymi.

Sól i dosalanie posiłków

Dziecko ma jeszcze niewyrobiony smak - posiłki, które tobie wydają się mdłe, jemu mogą smakować. Jeśli natomiast zaczniesz podawać mu produkty słone, nie zechce jeść nieposolonych. Nie można przesadzać z solą w diecie dziecka, ponieważ przyprawa ta mocno obciąża nerki, a w przyszłości grozi nadciśnieniem.

Jakie mięso dla niemowlaka?

Ze względu na zawartość żelaza, cynku i innych ważnych składników, zaleca się podawanie mięsa od początku rozszerzania diety niemowlęcia. Polecane gatunki mięsa to: drób (indyk, gęś, kaczka, kurczak), wołowina, jagnięcina, królik. Początkowo podawaj 10 g ugotowanego mięsa jako dodatek do zupki. Ilość gotowanego mięsa zwiększaj do 20 g pod koniec 1. roku życia.
Niemowlęta i małe dzieci nie powinny jeść parówek ani innego rodzaju produktów wysoko przetworzonych. Fast foody sprzyjają astmie i alergii. Najlepiej podawać dziecku produkty proste, nieprzetworzone, przygotowane w domu. Zamiast parówek ugotuj lub upiecz dla niego kawałek mięsa albo przygotuj np. domowy pasztet.

Kiedy podawać mleko krowie?

Zwykłego mleka krowiego nie należy podawać dziecku w 1. roku życia. W małych ilościach możesz jednak użyć go pod koniec 12. miesiąca życia niemowlęcia do przygotowywania posiłków, np. budyniu. W większych ilościach dziecko będzie mogło jej jeść lub pić dopiero w drugim roku życia.

Schemat żywienia niemowląt karmionych piersią – tabela:



Schemat żywienia niemowląt karmionych sztucznie – tabela:



Zobacz też:

• Dlaczego trzeba rozszerzać dietę niemowlaka
• Kaszki dla niemowląt – opinie rodziców
• Gotowy jadłospis dla 6-miesięcznego dziecka (z przepisami)