Gleba jest warunkiem naszego życia na Ziemi. To właśnie ona zapewnia pożywienie dla wielu organizmów znajdujących się na początku łańcucha pokarmowego i dzięki niej możemy także uprawiać niezbędny do przeżycia pokarm.
Spis treści:
Gleba to naturalna i biologicznie czynna powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej. Powstaje ze zwietrzeliny skalnej (skały macierzystej) w wyniku oddziaływania na nią różnych czynników glebotwórczych. Ma podstawowe znaczenie dla życia biologicznego wszystkich organizmów.
Fizyczne właściwości gleby zależą stosunków objętościowych poszczególnych faz i składu profilu glebowego.
Gleba zbudowana jest z trzech faz. Trójfazowość gleby wyróżnia następujące elementy:
fazy gazowej, która obejmuje powietrze i parę wodną,
fazy ciekłej, która obejmuje wodę i zawarte w niej sole mineralne i organiczne,
fazy stałej, która obejmuje cząsteczki materii organicznej, składniki mineralne i mineralno-organiczne.
Powstawanie gleby dość prosto można opisać za pomocą schematu, który po raz pierwszy przedstawił Wasilij Dokuczajew:
czynniki glebotwórcze -> procesy glebotwórcze -> sekwencja poziomów glebowych i właściwości gleby
W wyniku zwietrzenia skały macierzystej dochodzi do pierwszych procesów, które inicjują powstania gleby. Jej wietrzenie fizyczne pozwala na zatrzymanie się wody, a wietrzenie chemiczne uwalnia składniki mineralne.
W skutek wietrzenia chemicznego tworzą się tzw. minerały ilaste (wtórne), które pozwalają na gromadzenie składników odżywczych w tzw. zwietrzelinie. Taki proces prowadzi do powstawania gleby w wierzchniej warstwie litosfery.
Powstawanie gleby zachodzi pod wpływem czynników glebotwórczych. Wszystkie czynniki glebotwórcze wpływają na wpływają na finalny profil gleby.
Czynniki glebotwórcze obejmują:
warunki klimatyczne (głównie intensywność opadów i nasłonecznienie, które dominują wilgotność gleby),
organizmy żywe np. zwierzęce,
organizmy roślinne,
rzeźba terenu,
działalność człowieka,
skała macierzysta,
stosunki wodne,
czas kształtowania profilu glebowego.
Współczynnik, który wskazuje odczyn gleby. Odczyn pH określa dostępność składników odżywczych zawartych w jej składzie, które wpływają na rozwój roślin.
Choć istnieją rośliny, które lepiej tolerują gleby kwaśne, to większość roślin najlepiej rozwija się w obojętnym odczynie pH gleby. Jest to spowodowane tym, że np. w kwaśnej glebie pojawia glin, który zaburza pobieranie wody i wpływa toksycznie na większość roślin.
Wyróżniamy 5 rodzajów odczynu glebowego:
silnie kwaśny – wartość ph <4,5
kwaśny – 4,5
lekko kwaśny – 5,6< wartość pH<6,5
obojętny – 6,6< wartość pH<7,2
zasadowy – wartość pH>7,3
W dużym skrócie można powiedzieć, że gleba kwaśna wykazuje pH niższe niż 7, natomiast gleba zasadowa ma pH wyższe niż 7,3.
Składniki gleby zawarte w fazie stałej i ciekłej wpływają na odczyn glebowy. Ilość materii organicznej, cząstki mineralne i sole mineralne będą wpływać na jej odczyn.
Skład gleby będzie zaś zależał od tego jakie procesy chemiczne, fizyczne i biologiczne wpłynęły na procesy glebotwórcze. Co ważne, będzie on zależny od rodzaju skały, w którego powstała badana gleba.
W tym celu należy pobrać próbkę gleby, a następnie zmierzać ją z szklanym naczyniu i zalać wodą destylowaną. Wymieszać glebę z wodą i zamoczyć w roztworze papier lakmusowy. Po około 30 sekundach powinien on wskazać odpowiedni kolor, który będzie oznaczony z wyjaśnieniem na dołączonej do papierka instrukcji.
Żyzność gleby to jej zdolność do zaopatrywania roślin w składniki odżywcze, wodę i organizmy glebowe, takie jak: grzyby, bakterie, wirusy czy glony.
Żyzność roztworu glebowego zależy przede wszystkim od zawartości próchnicy, skały macierzystej, organizmów żywych zawartych w glebie czy uziarnienia.
Istnieje kilka podziałów gleb. Jednym z bardziej popularnych jest podział ze względu na ciężkość gleby. W takim podziale można wyróżnić:
gleby bardzo lekkie,
gleby lekkie,
gleby średnie,
gleby ciężkie,
gleby bardzo ciężkie.
Gleby można podzielić także ze względu na zróżnicowanie profilu glebowego:
gleby całkowite – ten rodzaj gleby zbudowany jest z tego samego materiału glebowego (do 1,5 m).
gleby niecałkowite –na głębokości do 1,5 m zawierają co najmniej 2 różne warstwy materiału w profilu glebowym.
Cząstki mineralny i cząstki organiczne tworzą profil gleby, który nadaje jej odpowiednie właściwości. Od jej składu mineralnego i organicznego – czyli tego jakie substancje organiczne i mineralne zawiera – zależy m.in. możliwość upraw roślin.
Pod względem struktury gleby możemy podzielić na:
gleba lessowa,
gleba wapienna,
gleba torfowa,
gleba piaszczysta,
gleba kamienista,
gleba gliniasta.
Gleba jest bardzo istotnym elementem uczestniczącym w przepływie materii. Zapewnia ona środowisko do rozwoju drobnoustrojów i roślin, a łączy środowisko abiotyczne (nieożywione elementy przyrody) z biotycznym. Jest bardzo ważnym źródłem odnawialnego źródła składników odżywczych i integralnym elementem ekosystemów lądowych i płytkowodnych.
Biologicznie czynna warstwa skorupy ziemskiej jest siedliskiem umożliwiającym wzrost i rozwój roślin. Gleba magazynuje wodę, dlatego pełni istotną funkcję w dostarczaniu wody niezbędnej do wzrostu. Do rozwoju roślin niezbędna jest także materia organiczna i składniki mineralne, które również pobierane są z gleby.
Glebę zamieszkują niektóre organizmy żywe, dlatego jest ona ich naturalnym środowiskiem do życia. Zawarte w niej mikroorganizmy oraz składniki są także istotnym źródłem pożywienia dla niektórych zwierząt.
Znaczenie gleby dla człowieka jest bardzo złożone. Przede wszystkim zapewnia ona środowisko do rozwoju roślin, które są niezbędne do naszego przeżycia. Poza tym, od jej jakości zależą nasze uprawy, które zapewniają nam pożywienie, a ze względu na to, że wiele zwierząt znajduje w niej niezbędne do przetrwania składniki odżywcze, to jest ona pośrednim elementem naszego łańcucha pokarmowego.
Od wczesnej wiosny aż po późną jesień wiele rodzin spędza czas wolny na łonie natury, a to także czas wyjątkowej aktywności kleszczy. Na kontakt z kleszczami szczególnie narażone są dzieci oraz zwierzęta, ponieważ poruszają się na wysokości „żerowania” tych pasożytów. Czy wiesz, ile żyją kleszcze, które przypadkiem przynieśliśmy na ubraniu do domu? Jak długo żyją kleszcze? Kleszcze są bardzo żywotnymi i odpornymi na warunki środowiskowe pasożytami. W optymalnych, naturalnych warunkach (tj. tereny leśne, łąki, pola, parki, a nawet przydomowe ogródki) kleszcz może przeżyć nawet 7 lat . Jednak to, jak długo żyją kleszcze, zależy od wielu czynników: od wilgotności środowiska, stadium rozwoju kleszcza oraz jego gatunku. Na świecie występuje 900 gatunków kleszczy, z czego w Polsce można wyróżnić 19. Dlatego niektóre kleszcze pozbawione żywiciela giną w ciągu 24 godzin, a inne mogą zapaść w stan odrętwienia i przetrwać w nim do dwóch lat bez pożywienia. Przyjmuje się, że w Europie pełen rozwój kleszcza (jedno pokolenie) trwa od roku do siedmiu lat (średnio cztery lata). Najbardziej rozpowszechnionym w Polsce gatunkiem tych pajęczaków jest kleszcz pospolity. Ile żyje kleszcz bez żywiciela? Cykl rozwojowy kleszcza składa się z czterech stadiów: jajeczka, larwy, nimfy i postaci dorosłej. Kleszcz, od momentu wyklucia się z jaja, potrzebuje krwi człowieka lub zwierzęcia, by móc przejść do kolejnego stadium rozwoju, a w postaci dorosłej – rozmnożyć się. Jednak poszczególne stadia rozwoju mają dość mocno rozpięte widełki czasowe, ponieważ ich długość jest zależna od dostępu do pożywienia. Przeciętnie kleszcz spożywa 3 posiłki w ciągu całego życia, które trwa maksymalnie siedem lat. Dlatego też, w zależności od gatunku, stadium rozwoju oraz warunków środowiskowych kleszcz może przeżyć bez żywiciela od 24 godzin do 2 lat...
W dziedzinie geografii termin krajobraz na przestrzeni ostatnich lat przeszedł niemałą ewolucję. Antropogeniczne ingerencje w naturalne środowisko zmusiły geologów do jego redefinicji i uaktualnienia zgodnie z nowoczesnymi standardami. Spis treści: Krajobraz – definicja Elementy krajobrazu Ukształtowanie powierzchni terenu Pokrycie terenu Jakie są krajobrazy? Co to jest krajobraz pierwotny? Co to jest krajobraz naturalny? Co to jest krajobraz kulturowy? Krajobraz ekologiczny Jak wyróżnić granice krajobrazu? Krajobraz – definicja Krajobraz to zbiór cech przyrodniczych i antropogenicznych wyróżniających określony teren . Elementy krajobrazu Ukształtowanie powierzchni terenu Elementy krajobrazu stanowią zarówno pionowe, jak i poziome formy ukształtowania terenu. pionowe formy ukształtowania powierzchni terenu : wytwory sił natury : formy wklęsłe, np. kotliny, wąwozy czy doliny, formy płaskie, np. niziny, płaskowyże, równiny, formy wypukłe, np. góry, wyżyny. wytwory działalności człowieka: formy wklęsłe, np. rowy przydrożne, formy płaskie, np. osuszone części morza, formy wypukłe, np. kopce, wały przeciwpowodziowe. poziome ukształtowanie terenu : wytwory sił natury : zatoki, zalewy półwyspy, mierzeje. wytwory działalności człowieka : sztuczne zbiorniki wodne, sztuczne plaże czy sztuczne wyspy. Pokrycie terenu skały budujące podłoże – np. granit czy piasek, szata roślinna – np. lasy, pola uprawne, łąki, wody powierzchniowe – np. rzeki, jeziora czy bagna,...
Terminy: prometeizm oraz postawa prometejska oznaczają poświęcenie się dla dobra społeczeństwa. Bardzo ważne jest, by postaci Prometeusza nie pomylić z bohaterem innego mitu, Syzyfem . Dzięki naszemu streszczeniu mitu o Prometeuszu i związanych z nim zagadnień, łatwo utrwalisz sobie wszystko, co warto wiedzieć na ten temat. Spis treści: Mit o Prometeuszu – plan wydarzeń Mit o Prometeuszu – streszczenie Problematyka mitu o Prometeuszu Mit o Prometeuszu – plan wydarzeń Dzieło Prometeusza: powstanie człowieka z gliny i łez. Ogień — dar Prometeusza dla ludzi. Zesłanie Pandory, a wraz z nią chorób i nieszczęść. Podstęp Prometeusza. Prometeusz ukarany. Mit o Prometeuszu – streszczenie Prometeusz był tytanem (tytani to jedni z pierwszych bogów), który ulepił człowieka. Stworzył go z gliny zmieszanej ze łzami i wyposażył w duszę z iskier ukradzionych z rydwanu Heliosa (bóg Słońca). Ulepiony przez Prometeusza człowiek był nagi, słaby i nieświadomy swoich czynów. Przypominał jednak swą postacią bogów. Prometeusz dał człowiekowi ogień, by go ogrzewał i chronił przed zwierzętami. Naraził się tym Zeusowi, bo ogień mógł być przynależny tylko bogom. Prometeusz przekazał też człowiekowi wiedzę na temat przyrody, nauczył pisać i liczyć. Wszystko to rozzłościło Zeusa. Gromowładny wezwał do siebie Hefajstosa (boga ognia) i rozkazał mu stworzyć kobietę o urodzie bogini. Afrodyta (bogini miłości i piękna) obdarowała tę kobiecą postać talentem uwodzenia. Atena (bogini mądrości) nauczyła ją kobiecych prac. Tak powstała Pandora, która zeszła na ziemię z tajemniczą puszką. Pandora udała się do Prometeusza, ten jednak zorientował się, że to podstęp i odesłał Pandorę. Niestety brat Prometeusza, Epimeteusz, ożenił się z piękną...
