Nasz raport o ADHD u dzieci: czy to nowa epidemia?

Panie doktorze, co to jest FAS? FAS, czyli płodowy zespół alkoholowy , jest najcięższym zaburzeniem rozwoju dziecka wynikającym z picia w ciąży przez matkę. Są pewne czynniki zwiększające ryzyko FAS, np. liczba lat przed ciążą, kiedy matka piła alkohol, równoległe picie ojca dziecka , a także historia alkoholowa rodzin obydwojga. Głównym czynnikiem jest jednak picie w ciąży. Uruchamia ono całą lawinę skutków. Picie w ciąży jest charakterystyczne szczególnie dla kobiet, które już wcześniej intensywnie i ciężko piły alkohol. Trudno udowodnić, by pojedyncza dawka alkoholu powodowała ryzyko, choć może się tak zdarzyć. Jednak płodowy zespół alkoholowy to tylko 25 proc. wszystkich szkód poalkoholowych u dzieci. Wszystkie  je określamy terminem FASD (Fetal  Alcohol Spectrum Disorders) – Spektrum Poalkoholowych Uszkodzeń Płodu. Obejmuje on jeszcze kilka innych zaburzeń; niektóre z nich nikomu nie kojarzą się z alkoholem, np. wrodzone wady układu krążenia czy moczowego. Często nawet lekarze nie dopytują kobiet jak przebiegała ciąża pod kątem korzystania a alkoholu. Czytaj też: Karać kobietę, która w ciąży piła, czy...? . Jak wiele dzieci w Polsce rodzi się uszkodzonych przez alkohol? W 2015 roku zostały zakończone pierwsze polskie badania naukowe na rozpowszechnienia FASD (program "Alicja"), wykonane przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ( PARPA ). W grupie wiekowej 7-9 lat mieliśmy co najmniej 20% dzieci z FASD, czyli uszkodzonych przez alkohol. Przeliczając to na liczbę urodzin w 2014 r., można powiedzieć, że w tym roku urodziło się o 1500 dzieci z pełnoobjawowym FAS i 6000 z innymi niż pełnoobjawowy FAS uszkodzeniami, czyli łącznie 7500 dzieci uszkodzonych przez alkohol. Każdego roku rodzi się mniej więcej tyle dzieci uszkodzonych przez alkohol. To ogromne liczby. Na pojawienie się FAS ma wpływ...

Antoś ma cztery lata. Od początku był bardzo żywym dzieckiem i trudno było mu skupić się na jednej czynności przez dłuższy czas. Myślałam, że jak pójdzie do przedszkola, to szybko się uspokoi. Niestety, mam wrażenie, że jego zachowanie się pogorszyło. Jest agresywny, kopie, bije, gryzie. Wychowawczynie tłumaczą jego zachowanie zaburzeniem ADHD i kierują mnie na konsultację do psychologa. Czy to możliwe, że moje dziecko jest nadpobudliwe? Marlena z Ostrowca Na pytanie odpowiadają psycholożki prof. Anna Brzezińska* oraz Małgorzata Ohme**. Małgorzata Ohme: Antoś ma problemy z koncentracją uwagi , jest impulsywny i bardzo ruchliwy. Może to nadpobudliwość psychoruchowa, czyli ADHD? Anna Brzezińska: Zaraz, zaraz, nie tak szybko… Żyjemy w czasach, w których jedno na dziesięcioro dzieci ma diagnozę ADHD . Ale to nie oznacza, że każde ruchliwe i obdarzone dużym temperamentem dziecko cierpi na to zaburzenie. Antoś jest żywym chłopcem, ale jego agresja po powrocie z przedszkola nie musi oznaczać ADHD. Może odreagowuje trudne doświadczenia? Warto zastanowić się, dlaczego tak się zachowuje. Małgorzata Ohme: No tak, ale wychowawczynie sugerują ADHD. Może mają ku temu przesłanki… Zobacz też: Zespół Aspergera – test Anna Brzezińska: Być może. Jestem jednak ostrożna, bo rodzice i wychowawcy mają tendencję do zasłaniania się zaburzeniami u dziecka , co w ich oczach usprawiedliwia ich i zwalnia z męczącego niekiedy dyscyplinowania malucha. Lepiej powiedzieć, że ma on ADHD, niż przyznać się, że w domu lub przedszkolu nie stawia mu się rozsądnych granic lub dzieją się rzeczy, które tak stresują dziecko, że trudno mu usiedzieć spokojnie. Warto przeczytać: Nadpobudliwe niemowlę to dorosły z ADHD? Małgorzata Ohme: To prawda. Ale spora część dzieci cierpi na ADHD. Wielu myśli, że malec z ADHD wciąż biega i wydaje dzikie...

Naukowcy z Norwegian Institute of Public Health in Oslo sprawdzili, jaki wpływ na dzieci ma paracetamol przyjmowany przez ich mamy w trakcie ciąży. Jak się okazało zażywanie tych środków przeciwbólowych przez kobiety spodziewające się dziecka przez około miesiąc, zwiększa ryzyko wystąpienia ADHD aż dwukrotnie. Jednak groźny dla płodu? Paracetamol, ze względu na niewielkie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, należy do grupy leków bezpiecznych w ciąży . Najnowsze doniesienia mogą sugerować, że wcale tak nie jest. Z danych opublikowanych na łamach prestiżowego czasopisma "Pediatrics" wynika, że ryzyko wystąpienia ADHD zwiększa się u dziecka, którego mama regularnie przyjmowała paracetamol. Znaczenie ma długość stosowania leków Naukowcy przebadali 112 973 dzieci, w tym 2 246 ze zdiagnozowanym ADHD, a także 95 242 matek i 75 217 ojców. Prawie połowa kobiet biorących udział w badaniu (47 proc.) przyznała, że w ciąży przyjmowała paracetamol . 27 proc. z przebadanych kobiet sięgnęło po lek w jednym tylko trymestrze, 16 proc. - w trakcie dwóch trymestrów, a 4 proc. w każdy z trzech trymestrów. Badania wykazały, że ryzyko urodzenia dziecka z ADHD było większe o 7 proc., u kobiet, które zażywały paracetamol w trakcie dwóch trymestrów – o 22 proc., a u kobiet, które sięgnęły po tę substancję na przestrzeni całej ciąży – o 27 proc. Natomiast przyjmowanie tych środków przeciwbólowych ponad 29 dni w ciąży zwiększyło ryzyko wystąpienia ADHD aż 220 proc.! Nie wszyscy są jednak przekonani do wyników badań norweskich naukowców. Badacze nie wzięli pod uwagę np. że ciężarne, które muszą przyjmować paracetamol, cierpią na jakąś poważną chorobę , i to ona może być bezpośrednią przyczyną zwiększonego ryzyka wystąpienia ADHD, a nie samo zażywanie środków przeciwbólowych. Warto jednak zaznaczyć, że nie są to pierwsze...