Reklama

Badania wykonywane w okresie ciąży pozwalają w porę wykryć różne nieprawidłowości i im przeciwdziałać. Przez całe 9 miesięcy będziesz musiała wykonać szereg testów, aby sprawdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo i czy ty nie masz problemów zdrowotnych. Podczas każdej wizyty kontrolnej lekarz zważy cię, zmierzy ciśnienie krwi i wykona badanie ginekologiczne. Z gabinetu wyjdziesz także z plikiem skierowań do laboratorium na badania krwi i moczu.

Reklama

Sprawdź, jakie badania obowiązkowe należy wykonać w ciąży i po co. Podajemy też dokładny harmonogram badań z uwzględnieniem tygodni ciąży, w których wykonuje się określone badania.

Spis treści:

Jakie badania należy wykonać w ciąży?

O tym, jakie badania powinna wykonać ciężarna, decyduje ginekolog położnik na podstawie indywidualnych potrzeb i wskazań. Regulują to rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego i rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów organizacyjnych opieki okołoporodowej.

Podczas wizyt kontrolnych przyszłą mamę czekają badania podmiotowe (zebranie wywiadu i ocena ryzyka ciąży) oraz przedmiotowe, np. oceniające ciśnienie krwi, przybieranie na wadze, pracę serca płodu i jego ruchy. Przez cała ciążę regularnie wykonuje się również badania krwi i moczu oraz przynajmniej trzy razy – USG płodu. W konkretnych tygodniach przypadają bardziej szczegółowe badania.

Lista badań w ciąży

Cała lista obowiązkowych badań do wykonania w ciąży (bezpłatnych):

  • grupa krwi i Rh
  • przeciwciała odpornościowe
  • morfologia krwi
  • badania ogólne moczu
  • badanie stężenia glukozy we krwi na czczo
  • VDRL
  • USG płodu
  • przeciwciała anty-Rh
  • badanie stężenia glukozy po doustnym podaniu 75 g glukozy

W ramach badań obowiązkowych są też regularne konsultacje u ginekologa prowadzącego ciążę. W czasie ich trwania lekarz zwykle wykonuje badanie ginekologiczne i inne proste badania do wykonania w gabinecie: pomiar ciśnienia krwi, badanie czynności pracy serca płodu, pomiar masy ciała ciężarnej itp.

Poza nimi istnieje jeszcze lista badań zalecanych, ale one nie są refundowane, więc jeśli kobieta chce je wykonać, poniesie koszty we własnym zakresie:

  • konsultację u stomatologa
  • badania: HIV, HCV
  • badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG i IgM)
  • badanie w kierunku różyczki
  • test PAPP-A, beta HCG
  • test potrójny – beta HCG, Estriol, AFP
  • powtórne badanie w kierunku toksoplazmozy
  • posiew w kierunku paciorkowców β-hemolizujących
  • VDRL, HIV, HCV w grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia
  • GBS – posiew z pochwy.

Badania w ciąży – kiedy się je wykonuje?

Poniżej podajemy listę badań obowiązkowych i zalecanych opracowaną przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Pogrupowaliśmy je według tygodni, w których należy je wykonać.

Do 10 tygodnia ciąży

Badania obowiązkowe:

  • grupa krwi i Rh.
  • przeciwciała odpornościowe – np. badanie w kierunku toksoplazmozy
  • morfologia krwi
  • badanie ogólne moczu
  • badanie stężenia glukozy we krwi na czczo
  • VDRL.

Badania zalecane do 10 tygodnia ciąży:

  • konsultację u stomatologa
  • badania: HIV, HCV,
  • badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG i IgM)
  • badanie w kierunku różyczki.

Badania w czasie wizyty u ginekologa:

  • badanie z użyciem wziernika
  • ocena pH wydzieliny pochwy
  • badanie cytologiczne
  • pomiar ciśnienia krwi
  • badanie piersi
  • pomiar wzrostu i masy ciała

Na tej podstawie lekarz wstępnie oceni ryzyko związane z ciążą.

Dodatkowe informacje: VDRL to test w kierunku kiły. Wykonuje się go na początku ciąży i w 37. tygodniu. Krętek kiły potrafi przenikać przez łożysko i uszkadzać płód. Może też przyczyniać się do poronienia lub śmierci wewnątrzmacicznej płodu.

Między 11 a 14 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe:

  • pierwsze badanie USG płodu.

Badania zalecane:

  • badanie ogólne moczu.
  • test PAPP-A, beta HCG.

Badania w trakcie wizyty u ginekologa:

  • badanie z użyciem wziernika
  • ocena pH wydzieliny pochwy
  • pomiar ciśnienia krwi
  • pomiar masy ciała
  • ponowna ocena ryzyka związanego z ciążą.

Dodatkowe informacje: Na tym etapie ciąży wykonuje się USG przezpochwowe. Badanie jest w pełni bezpieczne dla ciebie i dla płodu. Podczas badania lekarz sprawdzi, gdzie umiejscowiła się ciąża, czy serce płodu pracuje, sprawdzi stan kosmówki, czyli jednej z błon płodowych, sprawdzi też przezierność karkową płodu, która pozwala wstępnie ocenić ryzyko wystąpienia wad genetycznych. Na podstawie pierwszego USG lekarz określi też wiek ciąży.

Między 15 a 20 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe:

  • morfologia krwi
  • badanie ogólne moczu
  • przeciwciała anty-Rh.

Badania zalecane:

  • badanie w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie: test potrójny – beta HCG, Estriol, AFP)

Badania podczas wizyty u ginekologa:

  • badanie z użyciem wziernika
  • ocena pH wydzieliny pochwy
  • pomiar ciśnienia krwi
  • pomiar masy ciała
  • ponownie ocenia się ryzyko związane z ciążą.

Dodatkowe informacje: Jeśli w badaniu przeciwciał anty-Rh nie stwierdzi się obecności przeciwciał anty-Rh, badanie należy powtórzyć między 28. a 30. tygodniem ciąży. Jeżeli badanie na tym etapie ciąży wykaże obecność przeciwciał anty-Rh, trzeba określić ich rodzaju i poziom, a następnie badanie należy powtarzać przeważnie co 4 tygodnie. Chodzi o to, aby zapobiegać ewentualnym skutkom konfliktu serologicznego.

Między 21 a 26 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe:

  • badanie stężenia glukozy po doustnym podaniu 75 g glukozy
  • badanie USG
  • badanie ogólne moczu.

Badania zalecane: badanie w kierunku toksoplazmozy u kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze.

Badania podczas wizyty u ginekologa:

  • ocenia czynność serca płodu
  • badanie z użyciem wziernika
  • ocena pH wydzieliny pochwy
  • pomiar ciśnienia krwi
  • pomiar masy ciała
  • ponownie ocenia się ryzyko związane z ciążą.

Dodatkowe informacje:
Test obciążenia glukozą najlepiej zrobić. ok. 24 tygodnia ciąży, składa się on z 4 etapów:

  1. Pobranie krwi i określenie poziomu cukru na czczo
  2. Wypicie roztworu 75 g glukozy
  3. Pobranie krwi i określenie poziomu cukru godzinę po wypiciu roztworu
  4. Zmierzenie poziomu cukru 2 godziny po wypiciu glukozy.

Jeśli wynik testu obciążenia glukozą potwierdzi cukrzycę ciężarnych, ginekolog skieruje ciężarną do diabetologa. Konieczna będzie dieta, a czasem także podawanie insuliny.

Między 27 a 32 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe:

  • morfologię krwi
  • badanie ogólne moczu
  • przeciwciała odpornościowe
  • badanie USG.

Badania podczas wizyty u ginekologa:

  • ocena czynności serca płodu,
  • badanie z użyciem wziernika,
  • ocena pH wydzieliny pochwy,
  • pomiar ciśnienia krwi
  • pomiar masy ciała
  • ponownie ocenia się ryzyko związane z ciążą.

Dodatkowe informacje: Lekarz powinien zaproponować podanie immunoglobuliny anty-D kobietom Rh ujemnym bez przeciwciał anty-D (w 28-30 tygodniu ciąży).

W czasie drugiego badania USG lekarz dokładnie obejrzy płód. Na tym etapie można już ocenić rozwój mózgu, sprawdzić, czy narządy dziecka i jego kręgosłup zbudowane są prawidłowo (czy nie ma rozszczepu kręgosłupa) i czy łożysko funkcjonuje tak, jak powinno. Na tym etapie można już sprawdzić płeć dziecka.

Na tym etapie warto rozpocząć przygotowania do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa, dlatego lekarz powinien zapytać o takie przygotowania, np. o udział w szkole rodzenia.

Między 33 a 37 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe:

  • morfologia krwi
  • badanie ogólne moczu.

Badania zalecane:

  • posiew w kierunku paciorkowców β-hemolizujących
  • VDRL, HIV, HCV w grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia.
  • GBS – posiew z pochwy.

Podczas wizyty u ginekologa:

  • badanie położnicze
  • ocenę wymiarów miednicy
  • badanie z użyciem wziernika
  • ocenę pH wydzieliny z pochwy
  • ocenę czynności serca płodu
  • pomiar ciśnienia tętniczego krwi
  • badanie piersi
  • pomiar masy ciała.

Dodatkowe informacje: Badania VDRL, HIV i HCV to badanie w kierunku chorób zakaźnych. Ich wykrycie daje możliwość ochrony dziecka. Np. w przypadku HIV ciążę kończy się cesarskim cięciem, a dziecko powinno być karmione mieszankami mlecznymi a nie piersią.

Między 38 a 39 tygodniem ciąży

Badania obowiązkowe: badanie ogólne moczu.

Podczas wizyty u ginekologa:

  • badanie położnicze
  • ocena czynności serca płodu
  • pomiar ciśnienia tętniczego
  • pomiar masy ciała.

Po 40 tygodniu ciąży

Badania zalecane: badanie ultrasonograficzne z oceną masy płodu oraz regularne wykonywanie badania KTG.

Badania podczas wizyty u ginekologa:

  • badanie położnicze
  • ocena czynności serca płodu
  • pomiar ciśnienia tętniczego krwi
  • i ewentualnie pomiar masy ciała.

Dodatkowe informacje: KTG to badanie pozwalające ocenić pracę serca dziecka i czynność skurczową macicy, a także sprawdzić, jak dziecko reaguje na skurcze, jeśli akurat podczas badania jakiś wystąpi. Na podstawie badania KTG lekarze oceniają stan płodu i decydują, czy można dać dziecku jeszcze czas, czy poród należy wywołać.

Kalendarz badań w ciąży

Pilnowanie terminów badań jest istotne dla prawidłowego przebiegu ciąży. Ich kolejność nie jest przypadkowa. Niektóre wystarczy zrobić raz lub dwa, inne powtarza się systematycznie przed każdą wizytą u ginekologa. Regularne analizy krwi i moczu pozwalają wykryć wiele zaburzeń, zanim staną się one niebezpieczne dla ciężarnej i jej dziecka. W razie potrzeby lekarz może zalecić stosowanie diety (np. gdy powodem kłopotów jest cukrzyca) lub leków (jeśli np. stwierdzi rozpoczynającą się anemię).

Pobierz i wydrukuj harmonogram badań w ciąży tydzień po tygodniu.

Kalendarz badań w ciąży do druku:

Kalendarz badań w ciąży do druku
mamotoja.pl

Badania w ciąży – lista typów badań ich znaczenie

Pierwsza wizyta ciążowa powinna przypaść przed upływem 10. tygodnia ciąży. To ważne, by na tym wczesnym etapie ciąży rozpocząć regularne badania. W tym czasie wykonywane jest pierwsze badanie ginekologiczne ciężarnej oraz podstawowa ocena stanu zdrowia.

Najważniejsze badania obowiązkowe na początku ciąży:

  • USG. Pierwsze USG można zrobić już między 6. a 8. tygodniem ciąży (sondą przezpochwową). Badanie ma na celu potwierdzenie ciąży, określenie wieku ciążowego zarodka, sprawdzenie, czy jest prawidłowo zagnieżdżony. Jest nieinwazyjne, całkowicie bezpieczne dla dziecka.
  • Badania krwi (morfologia i oznaczenie grupy krwi).
  • Badanie cytologiczne. Lekarz zleci to badanie, jeśli nie robiłaś go przez ostatnie 6 miesięcy. Wymaz z szyjki macicy jest analizowany pod kątem obecności zmian, które nieleczone mogłyby przekształcić się w nowotwór.
  • Pomiar poziomu cukru.
  • Kontrola stomatologiczna.

Kobiety w ciąży zgłaszają się na kontrole do lekarza co 4 tygodnie, po 20. tygodniu ciąży – co 3 tygodnie, po 32. tygodniu – co 2 tygodnie, a po 36. tygodniu nawet co tydzień. Oczywiście, jeśli zauważysz jakieś niepokojące objawy, od razu idź do ginekologa.

Badania prenatalne w ciąży

Innym typem badań są badania genetyczne. Badania prenatalne (oprócz USG) wykonywane są z powodu wskazań (np. wieku ciężarnej lub chorób i zaburzeń w wywiadzie rodzinnym). W tym wypadkach refundowane są przez NFZ. Dostępne są także odpłatne badania prenatalne z krwi.

Badania prenatalne w ciąży to m.in.:

  • USG w 11.-14. tygodniu ciąży to obowiązkowe badanie dla wszystkich ciężarnych, pozwala wykryć m.in. nieprawidłowości wskazujące na wady genetyczne.
  • Test PAPP-A to kolejny krok po wzbudzającym wątpliwość badaniu USG.
  • Amniopunkcja to inwazyjne badanie polegające na pobraniu igłą próbki wód płodowych i ich analizie pod kątem wad płodu.

Jeśli ciężarna skończyła 35 lat albo w rodzinie zdarzają się wady genetyczne, lekarz może zaproponować dodatkowe badania, które wykluczą chorobę genetyczną dziecka. Ich wykonanie nie jest obowiązkowe, decyzję podejmuje kobieta.

Badanie krwi w ciąży

Na początku ciąży zapewne wykonasz badanie poziomu hCG, żeby potwierdzić, że spodziewasz się dziecka. Badanie hormonu beta hCG jest wiarygodniejsze od zwykłego testu ciążowego. Potem czeka cię jeszcze wielokrotne pobieranie krwi! Skierowanie na ogólną morfologię w ciąży otrzymasz minimum 5 razy. Do tego dochodzą inne badania diagnostyczne.

Parametry krwi, które dokładnie monitoruje się w ciąży – morfologia w ciąży:

  • leukocyty (krwinki białe)
  • erytrocyty (krwinki czerwone)
  • hematokryt (wskaźnik gęstości krwi)
  • hemoglobina (barwnik krwinek czerwonych, przenoszący tlen i dwutlenek węgla)

Morfologię w ciąży robi się m.in. po to, aby sprawdzić, czy nie grozi ci anemia. Badanie krwi jest bardzo potrzebne, bo łagodna anemia często zdarza się przyszłym mamom. Jej wykrycie pozwala w porę uzupełnić niedobory żelaza (to podstawowy składnik hemoglobiny) i zapobiec wystąpieniu ciężkiej niedokrwistości, która mogłaby zaszkodzić dziecku.

Pozostałe badania krwi w ciąży:

  • Badanie grupy krwi w ciąży i Rh w ciąży. Ta analiza jest ważna z dwóch powodów. Po pierwsze, jeśli przytrafi ci się coś złego i konieczne będzie przetaczanie krwi, to nie wystarczy tylko powiedzieć lekarzowi, jaką masz grupę. By wykonać transfuzję, musi on mieć w ręku dokument, który to stuprocentowo potwierdza. Druga ważna sprawa to czynnik Rh. Chodzi o to, by „wyłowić” kobiety z czynnikiem ujemnym (Rh-). Jeśli ich partnerzy mają czynnik dodatni (Rh+), istnieje ryzyko, że w tej lub kolejnej ciąży dojdzie do konfliktu serologicznego i organizm matki będzie produkował przeciwciała przeciwko krwinkom płodu. Ciężarnym z czynnikiem krwi Rh- podaje się wtedy odpowiednio wcześniej przeciwciała (immunoglobulinę anty-D), by uniknąć poważnych powikłań w rozwoju maleństwa.
  • Przeciwciała odpornościowe (anty-Rh) w ciąży. Badanie powinno być wykonywane u wszystkich kobiet – zarówno z czynnikiem Rh+, jak i Rh-, aby umożliwić wczesne rozpoznanie konfliktu serologicznego między mamą a dzieckiem. Wykrycie przeciwciał odpornościowych u kobiety w ciąży nie musi jeszcze oznaczać, że ten konflikt rzeczywiście istnieje.
  • Badanie na HIV w ciąży. Lekarz powinien zaproponować każdej przyszłej mamie badanie wykluczające nosicielstwo wirusa HIV. Przy dodatnim wyniku HIV poród zakończy się cesarką. Podawane są też leki przeciwwirusowe, a dziecko nie powinno być karmione piersią.
  • Badanie HCV w ciąży (wirus żółtaczki typu C). Warto je wykonać, bo choć o zapobieganiu tym chorobom mówi się wiele, liczba zarażonych nie maleje. Przy zakażeniu HCV karmienie naturalne jest możliwe.
  • Test VDRL (kiła). Daje większą pewność niż inny (bardziej popularny) test WR. Oznacza się go na początku ciąży i jeszcze raz około 37. tygodnia.
  • Badanie Hbs w ciąży (wirusowe zapalenie wątroby typu B). Jego poziom świadczy o zakażeniu wirusem HBV wywołującym wirusowe zapalenie wątroby typu B. Przy dodatnim wyniku trzeba zachować ostrożność w czasie porodu, a dziecku podać immunoglobulinę i szczepionkę.
  • Przeciwciała w kierunku toksoplazmozy (igG, igM). Badanie ma wykryć przeciwciała toksoplazmozy. Jeśli posiadasz IgG, to znaczy, że przechodziłaś już tę chorobę i nie musisz się jej obawiać. Natomiast podwyższone przeciwciała IgM są dowodem na świeże (więc groźne) zachorowanie.
  • Badanie w kierunku różyczki (igG, igM). Wirus różyczki może wywoływać zakażenie wewnątrzmaciczne, a nawet poronienie. Ryzyko jest największe na początku ciąży. Oznaczenie przeciwciał pomoże sprawdzić, czy kobieta już chorowała na różyczkę, czy może jest narażona na zakażenie w trakcie ciąży.
  • Badanie TSH (hormon tarczycy). Wychwycenie podwyższonego lub zbyt niskiego stężenia TSH na początku ciąży daje szansę na skuteczne leczenie i lepszy rozwój dziecka.

Ważne! Jeśli z poprzednich badań wynika, że nie masz przeciwciał przeciw toksoplazmozie, lekarz zaleci ci w 2. trymestrze wykonanie kolejnego badania, by sprawdzić, czy nie doszło do zarażenia.

Badania moczu w ciąży

Badania moczu w ciąży powinnaś wykonać co najmniej 6 razy. Wynik badania moczu informuje o stanie ogólnym organizmu, pracy nerek, problemach z wątrobą, podejrzeniu cukrzycy. Pozwala wykluczyć infekcje układu moczowego i wykryć stan przedrzucawkowy. W moczu nie może być białka, cukru, czerwonych i białych krwinek.

Badanie USG w ciąży

O tym, ile razy będziesz musiała zgłosić się na USG w ciąży, zdecyduje ginekolog – zgodnie ze standardami okołoporodowymi wykonuje się je trzy razy (cztery, jeśli przekroczysz 40. tydzień ciąży). Na badanie ultrasonograficzne z utęsknieniem czeka prawie każda przyszła mama, bo można dzięki niemu zobaczyć dziecko przed porodem. Wykonuje się USG przezpochwowe (zwykle tylko na początku, by stwierdzić ciążę) i zewnętrzne (przez brzuch). Badanie jest w pełni bezpieczne dla ciebie i dla płodu.

Co sprawdza się podczas USG w ciąży:

  • pierwsze USG – umiejscowienie ciąży, czynność serca płodu, przewidywany termin porodu, stan kosmówki, z której w przyszłości powstanie łożysko, przezierność karkową płodu;
  • drugie USG – rozwój mózgu, kręgosłupa i narządów wewnętrznych (nerki, serce), płeć dziecka i stan łożyska;
  • trzecie USG – wielkość i ułożenie płodu, stan łożyska, ilość płynu owodniowego.

Badanie glukozy w ciąży

Na początku ciąży sprawdza się poziom cukru we krwi na czczo. Jeśli wynik wykracza poza normę, lekarz skieruje cię na badanie glukozy w ciąży, aby wykluczyć cukrzycę ciężarnych. Ten test będziesz też musiała wykonać w 25.-26. tygodniu ciąży, bez względu na wynik na czczo.

Test obciążenia glukozą w ciąży

Wykonuje się na ogół tylko raz, jeśli nie ma podejrzenia cukrzycy. Jeśli wynik testu obciążenia glukozą potwierdzi cukrzycę ciążową, ginekolog skieruje cię do diabetologa. Konieczna będzie dieta, a czasem także podawanie insuliny.

Dodatkowe badania zalecane w ciąży

Te badania w ciąży warto zrobić:

  • Czystość pochwy. Przez zmiany hormonalne w ciąży jesteś bardziej podatna na infekcje intymne. Aby sprawdzić, czy nie masz bakterii, które mogłyby zagrozić dziecku, pobiera się wymaz z pochwy i ocenia pod względem bakteriologicznym. Wynik będzie wiarygodny, jeśli wymaz pobrano po upływie przynajmniej 48 godzin od ostatniego stosunku i nie w dniu badania ginekologicznego.
  • Cytomegalia w ciąży. Badanie pozwala sprawdzić, czy masz przeciwciała IgG lub IgM, najlepiej wykonać je w III trymestrze ciąży. IgG świadczą o tym, że jesteś odporna na cytomegalię, a przeciwciała IgM mówią o tym, że właśnie jesteś zarażona i możesz zarazić dziecko. To ważna informacja, bo wtedy po porodzie dziecko musi zostać poddane odpowiedniemu leczeniu.
  • Badanie GBS w ciąży. Między 35.-37. tygodniem ciąży wykonuje się posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców typu B. Mogą być obecne w drogach rodnych kobiety, a w czasie porodu istnieje ryzyko zarażenia dziecka. Jeśli wynik będzie pozytywny, w trakcie porodu otrzymasz antybiotyk.

Bezpłatne badania w ciąży

NFZ gwarantuje kobiecie w ciąży darmowe badania:

  • konsultacje i badania ginekologiczne oraz położnicze
  • cytologię (jeśli nie była wykonywana w ostatnich sześciu miesiącach)
  • badanie piersi
  • badanie dna miednicy
  • pomiar ciśnienia tętniczego
  • pomiar wzrostu, indeksu i masy ciała
  • badania laboratoryjne krwi i moczu

W ostatnim trymestrze lekarz powinien także przeprowadzić badanie czynności serca płodu z oceną czynności skurczowej macicy, a także ocenę ruchliwości płodu, badanie KTG, badanie ultrasonograficzne z oceną stanu dziecka, przepływów i wód płodowych. NFZ refunduje także testy prenatalne wszystkim kobietom z tzw. grupy ryzyka.

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama