COVID-19 może mieć bardzo ciężki przebieg, a jego początkowe objawy mogą być podobne do przeziębienia2. Podobne objawy ma początkowo także inwazyjna choroba meningokokowa. Choroba ta, wywoływana przez bakterie meningokokowe, jest w stanie doprowadzić do poważnych powikłań, a nawet do zgonu – i to zaledwie w ciągu 24 godzin3. Pierwsze symptomy zakażenia meningokokami - gorączka, nudności, wymioty, rozdrażnienie czy złe samopoczucie – są niespecyficzne4. Można łatwo pomylić je także z grypą lub właśnie z COVID-192.
Meningokoki uchodzą za jedne z najgroźniejszych bakterii, jakie mogą zaatakować człowieka5. Wywołują inwazyjną chorobę meningokokową, która może przebiegać pod postacią sepsy lub/i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR)6. Meningokoki mogą zaatakować osobę w każdym wieku, jednak zdecydowanie najczęściej chorują najmłodsi, m.in. z uwagi na nie do końca jeszcze rozwinięty system odpornościowy7. Największa zapadalność występuje wśród dzieci do 1. roku życia8. Istnieją różne typy (serogrupy) meningokoków: A, B, C, W, Y1,4. Epidemiologia inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) różni się w zależności od regionu świata, jednak w Polsce zdecydowanie najwięcej jest przypadków zakażenia meningokokami typu B. Wśród dzieci do 1 roku życia jest to nawet ponad 75% wszystkich zakażeń8,9.
Pandemia COVID-19 powodowała, że pierwszą możliwością konsultacji z lekarzem była teleporada, która niestety mogła wpływać na opóźnienie diagnozy IChM, której początek jest niespecyficzny, a przebieg może być piorunujący, prowadzący do zgonu nawet w 24h3. Dlatego, każde opóźnienie diagnozy, w przypadku meningokoków może mieć bardzo poważne skutki: 1/6 wszystkich zakażeń kończy się zgonem8. Z kolei 1/5 chorych jest trwale okaleczona – powikłania to m.in. ubytki skóry, amputacje, głuchota, padaczka, zaburzenia koncentracji czy opóźniony rozwój intelektualny3. A warto pamiętać, że te konsekwencje zwykle dotyczą przecież małych dzieci: to one chorują najczęściej8.
Na szczęście, w kwestii teleporad wprowadzona została ważna zmiana – dla dzieci do 6. roku życia (a więc dla tych, które najczęściej są atakowane przez meningokoki) teleporada nie jest już standardem, a wizyta stacjonarna jest obowiązkowa10. To dobre wieści dla wszystkich rodziców. Pamiętajmy jednak, że nawet szybka diagnostyka nie ochroni dziecka przed zakażeniem meningokokami. Taką możliwość daje profilaktyka – szczepienia ochronne5.
Szczepienia przeciw meningokokom należą do szczepień zalecanych (trzeba za nie zapłacić11) co nie oznacza jednak, że nie są istotne. Jest wręcz przeciwnie. Zdaniem ekspertów, jeżeli chodzi o profilaktykę zakażeń meningokokowych, niemowlę lub małe dziecko mieszkające w naszym kraju powinno być w pierwszej kolejności szczepione przeciwko meningokokom typu B9. Zalecenie wynika wprost z epidemiologii zachorowań na IChM w Polsce. Serogrupa B tych bakterii występuje w naszym kraju zdecydowanie najczęściej, najczęściej także atakuje małe dzieci8.
Szczepienia przeciwko meningokokom typu B można rozpocząć już od ukończenia 2. miesiąca życia. Są realizowane w schemacie 2+1 (2 dawki szczepienia w odstępie co najmniej 2 miesięcy oraz
1 dawka uzupełniająca po minimum 6 miesiącach od drugiej dawki) lub 3+1 (3 dawki w odstępach nie krótszych niż miesiąc oraz 1 dawka uzupełniająca po minimum 6 miesiącach od trzeciej dawki)12.
Meningokoki mogą być niezwykle groźne. Na szczęście, w walce przeciwko nim dysponujemy sprawdzoną profilaktyką. Warto z niej skorzystać13.
Artykuł powstał w ramach kampanii "Wyprzedź meningokoki"
NP-PL-MNX-PRSR-210002, maj 2021
GSK Commercial Sp. z o.o.,
ul. Rzymowskiego 53, 02-697 Warszawa, tel.: 22 576 9000,
fax: 22576 9001, pl.gsk.com
Szczepienie, podobnie jak podanie leku, może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych. Wszystkie działania niepożądane produktów leczniczych należy zgłaszać do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel. (22) 492-13-01, fax (22) 492-13-09, zgodnie z zasadami monitorowani bezpieczeństwa produktów leczniczych. Formularz zgłoszenia niepożądanego działania produktu leczniczego dostępny jest na stronie Urzędu www.urpl.gov.pl lub Podmiotu Odpowiedzialnego za produkt, którego zgłoszenie dotyczy. Treści zamieszczone w materiale mają wyłącznie charakter informacyjny, nie mogą być traktowane jako forma konsultacji medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego należy ostateczna decyzja o sposobie i zakresie stosowanego leczenia.
Referencje:
1 Siewert B., Wysocki J., Szczepienia przeciwko meningokokom grupy B w dobie pandemii COVID-19 w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, wrzesień 2020
2 https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-sa-objawy-przeziebienia-grypy-i-covid-19/; (dostęp: marzec 2021)
3 WHO, „Health topics: Meningitis, http://www.who.int/topics/meningitis/en/; (dostęp: marzec 2021)
4 https://podyplomie.pl/search?q=szczepienia+przeciwko+meningokokom+w+dobie+pandemii+COVID; (dostęp: marzec 2021)
5 Konior R., Szczepienia przeciwko meningokokom [w:] Inwazyjna Choroba Meningokokowa, PZWL, Warszawa 2016
6 Siewert B., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J., Inwazyjna choroba meningokokowa w: Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, czerwiec 2017
7 Konior R. Brońmy się przed meningokokami https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/wywiady/83101,bronmy-sie-przed-meningokokiem (dostęp: marzec 2020)
8 http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2020/06/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2019-roku.pdf (dostęp: marzec 2021)
9 Inwazyjna Choroba Meningokokowa w pytaniach i odpowiedziach (wywiad z prof. J. Wysockim), Praktyka Lekarska, Zeszyty Specjalistyczne nr.143
10 https://dziennikustaw.gov.pl/D2021000042701.pdf (dostęp: kwiecień 2021)
11 https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2021/ (dostęp: marzec 2021)
12 https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/ile-dawek-szczepionki-przeciw-meningokokom-grupy-b-nalezy-podac-i-komu/ (dostęp: kwiecień 2021)
13 Konior R., Szczepienia przeciwko meningokokom [w:] Inwazyjna Choroba Meningokokowa, PZWL, Warszawa 2016 (dostęp: kwiecień 2021)
Na dramatyczną sytuację dzieci podczas pandemii zwróciła uwagę dr Anna Pawlik, nowojorska lekarka. Jej zdaniem zamykanie szkół i przedszkoli to ogromny błąd, bo dzieci rzadko chorują na COVID-19. Z powodu izolacji mają za to mnóstwo innych, poważnych problemów: chorują na depresję, mają nerwice, fobie, wpadają w nałogi, tyją nawet po kilkanaście kilogramów. Dzieci podczas pandemii: nałogi i depresja Jest gorzej niż źle: sytuacja dzieci w dobie koronawirusa pogarsza się z każdym miesiącem. Problemy psychiczne wśród najmłodszych są bardzo poważne, coraz więcej dzieci choruje na depresję i ma nerwicę. Nie chcą oni wychodzić z domów, nałogowo korzystają z internetu, nie chcą rozmawiać z dorosłymi i boją się o przyszłość. „Wstydzą się samotności, wstydzą się depresji. Jest izolacja, alienacja, fobia socjalna. Wtopione w świat mediów społecznościowych nie zawsze mają dostęp do lekarzy, nie chcą się przyznać rodzicom do problemów, których doświadczają” – tłumaczy dr Anna Pawlik, związana z New York Presbyterian/Weill Cornell Medical Center. Specjalistka podkreśla też, jak niszczący wpływ na dzieci ma brak ruchu: niektóre tyją nawet 20 kg, są nie do poznania! To pogłębia stany depresyjne. Jak twierdzi dr Pawlik, zdarzają się nawet przypadki śmiertelne, zwłaszcza pośród nastolatków, które umierają po przedawkowaniu narkotyków, popełniają samobójstwa. Zdaniem dr Pawlik trzeba jak najszybciej otworzyć szkoły, o co apeluje też Amerykańska Akademia Pediatryczna. W opinii pediatry dzieci rzadko zarażają się koronawirusem, a obawy związane z uruchomieniem zajęć stacjonarnych to głównie obawy dorosłych o ich własne zdrowie. „Praktycznie wśród dzieci niemal nie zauważamy zakażeń. Mój gabinet jest otwarty w trakcie całej pandemii. (...) W tej chwili mamy dosyć dużo pacjentów. Robimy wiele testów na obecność COVID-19 i na obecność...
W normalnych warunkach aż 15-20 proc. ciężarnych ma problemy psychiczne, które pojawiają się w ciągu kilku tygodni przed porodem lub po nim. Z kolei u kobiet, które już wcześniej miały różne zaburzenia nastroju lub emocji, w okresie okołoporodowym może nastąpić nasilenie objawów. Teraz okazało się, że pandemia koronawirusa stanowi dodatkowy czynnik pogarszający zdrowie psychiczne kobiet w ciąży i po porodzie. Wpływ COVID-19 na ciężarne Wpływem stresu spowodowanego pandemią na kobiety w ciąży zajęła się polska grupa naukowców z Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Jagiellońskiego . Badają oni, w jaki sposób stres psychologiczny związany z epidemią COVID wpływa na samopoczucie i przebieg ciąży. O stresie i metodach radzenia sobie z nim w czasie ciąży mówimy w akcji Szczęśliwa ciąża z Mamo, To Ja pod patronatem PAN. Depresja, lęk i zespół stresu pourazowego przez pandemię Tymczasem naukowcy z Brigham and Women's Hospital w USA przeprowadzili między majem a sierpniem 2020 roku ankietę wśród ponad 1100 kobiet ciężarnych i w połogu, by ocenić wpływ pandemii na ich zdrowie psychiczne. Zebrane informacje pozwoliły sformułować następujące wnioski: ponad 36 proc. kobiet miało kliniczne objawy depresji (wzrost w porównaniu do czasów sprzed pandemii o 11-26 proc.), ponad 22 proc. kobiet zgłosiło odczuwanie nasilonego niepokoju, ponad 10 proc. pań miało objawy stresu pourazowego powyżej klinicznego poziomu. Około 9 proc ciężarnych lub świeżo upieczonych mam zgłaszało, że pandemia wywołała u nich silne poczucie żalu, straty lub rozczarowania . Uczucia te aż pięciokrotnie zwiększały ryzyko wystąpienia klinicznych objawów depresji , lęku, zespołu stresu pourazowego. Koronawirus wywołuje strach u ciężarnych 18 proc. badanych kobiet zgłosiło, że czuły silny strach przed...
Szczepienie to było do tej pory płatne, a otrzymywało je już co czwarte dziecko w Polsce – wynika z badań przeprowadzonych przez instytut Kantar 23 . Jako że finanse stanowią barierę w dostępie do szczepień dodatkowych, to zwolnienie rodziców z ponoszenia części tego kosztu oznacza większe możliwości realizacji u dzieci pozostałych szczepień zalecanych 20, 24 , np. przeciwko groźnym meningokokom 8 . Dotychczas szczepienia przeciwko rotawirusom były tzw. szczepieniami zalecanymi, a więc dostępnymi odpłatnie. Zmienia to rozporządzenie podpisane przez ministra zdrowia, zgodnie z którym wszystkie dzieci urodzone po 31 grudnia 2020 r. zostają objęte obowiązkowymi szczepieniami przeciw rotawirusom. Co ważne, szczepienia te powinny być podane w określonym okresie życia dziecka, tj. między 6 a 32 tygodniem 1 . Szczepienia przeciwko rotawirusom są realizowane w poradniach POZ i oddziałach neonatologicznych, preparatem doustnym (w płynie), w schemacie 3-dawkowym 4 . Zakażenie rotawirusowe co najmniej raz w życiu przechodzi niemal każde dziecko do 5. roku życia, a niektóre nawet kilkukrotnie 3 . Przebieg infekcji bywa różny, od bezobjawowego po ciężki, kiedy to z powodu odwodnienia konieczny jest pobyt w szpitalu 4,5 . Zwykle jednak choroba trwa 3-6 dni i przy właściwym nawadnianiu objawy stopniowo ustępują. Natomiast szczepienia ochronne zapobiegają tym najcięższym przypadkom zakażeń, których do tej pory było rocznie 20-30 tys. 6 Więcej profilaktyki Rozszerzenie listy szczepień obowiązkowych (w praktyce bezpłatnych) o rotawirusy pomoże w zwiększeniu dostępności do innych szczepień zalecanych. Szczepienia zalecane są bowiem w Polsce odpłatne, co stanowi barierę w dostępie do nich dla części rodziców małych dzieci 20 . W momencie gdy koszt realizacji jest refundowany, w domowym budżecie pozostaje więcej środków na ochronę przed innymi chorobami zakaźnymi. Już od ukończenia...
