Czynników ryzyka, które sprzyjają rozwojowi inwazyjnej choroby meningokokowej (ma postać sepsy lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych) jest kilka:
Szacuje się, że około 10% społeczeństwa jest nosicielami meningokoków. Osoby te nie mają objawów choroby, ale mogą zakażać innych. Liczba nosicieli wzrasta znacząco (nawet do 80%!) w zamkniętych środowiskach, np. w żłobkach czy przedszkolach. Przenoszeniu się meningokoków między dziećmi w placówkach opiekuńczych sprzyja ich charakter – długie przebywanie w pomieszczeniu o dużym zagęszczeniu i bliski kontakt pomiędzy maluchami. A do zakażenia meningokokami dochodzi stosunkowo łatwo, bo drogą kropelkową, np. poprzez kaszel lub kichanie.
Na inwazyjną chorobę meningokokową może zachorować każdy, bez względu na wiek. Jednak najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, przy czym szczyt zachorowań przypada w 1. roku życia. Dzieje się tak, ponieważ maluchy w tym wieku mają jeszcze niedojrzały układ odpornościowy i ich organizm nie potrafi wytworzyć przeciwciał do walki z meningokokami. Co ważne, przechorowanie IChM przez małe dzieci nie daje im odporności, czyli nie chroni przed kolejnym zachorowaniem.
W trakcie infekcji śluzówka nosa i gardła jest podrażniona, co może sprzyjać wnikaniu meningokoków do organizmu. Dlatego więcej przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej jest w miesiącach jesienno-zimowych, gdy częstsze są kaszel, kichanie i drobne infekcje. Ale uwaga: objawy przypominające przeziębnie lub grypę (gorączka, ból gardła itp.) mogą być właśnie pierwszymi symptomami inwazyjnej choroby meningokokowej. Latem jej ryzyko jest mniejsze, choć trzeba pamiętać, że przesuszenie śluzówki na skutek upału również może sprzyjać atakowi groźnych bakterii.
Czyli czynniki zewnętrzne, środowiskowe – te podrażniające śluzówkę nosa i gardła. A więc dym tytoniowy, smog, przebywanie w miejscach silnie zadymionych i zanieczyszczonych np. spalinami.
Ryzyko zakażenia meningokokami zmniejsza się, jeśli przestrzegamy właściwych nawyków higienicznych. Ważne jest, aby nie dzielić się posiłkiem i napojami, w tym zwłaszcza nie pić z jednej butelki i nie używać tych samych sztućców. Rodzice i opiekunowie małych dzieci powinni unikać oblizywania dziecięcego smoczka.
Najskuteczniejszą formą zapobiegania inwazyjnej chorobie meningokokowej są szczepienia ochronne, co potwierdzają zarówno badania, jak i praktyka.
Szczepienia przeciw meningokokom można wykonać już od ukończenia 2. miesiąca życia. Należy pamiętać, że istnieje 12 typów meningokoków. Za ok. 95 proc. wszystkich zakażeń na świecie odpowiada pięć z nich: A, B, C, Y i W135. W Polsce za większość przypadków IChM odpowiadają meningokoki typu B, dlatego – jak radzą eksperci – w pierwszej kolejności należy pomyśleć o ochronie przeciw temu typowi bakterii.
Dowiedz się więcej o meningokokach >>> Zaszczep Zdrowiem
Artykuł powstał w ramach współpracy przy kampanii „Wyprzedź meningokoki”
Panie Doktorze, chciałabym zacząć od wyjaśnienia czym są meningokoki? Meningokoki ( Neisseria meningitidis ) to bakterie chorobotwórcze. Mogą one wywoływać tzw. zakażenia inwazyjne, czyli sepsę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Idąc dalej tym tropem – czy i co rodzice o nich wiedzą, a co wiedzieć powinni? Sama nazwa meningokoki niestety zazwyczaj niewiele mówi. Większa reakcja jest na słowo sepsa. Część rodziców nawet posługuje się sformułowaniem „bakterie sepsy”, co oczywiście nie do końca jest prawdą, ponieważ sepsę mogą wywołać również inne bakterie, a także inne drobnoustroje (wirusy i grzyby). Powszechne jest niestety przekonanie, że zakażenie zagraża tylko dzieciom przewlekle chorym, osłabionym, niedożywionym. Tymczasem już sam wiek poniżej 5 lat, a zwłaszcza wiek niemowlęcy jest czynnikiem ryzyka. Podpierając się doświadczeniem – proszę powiedzieć, czy rodzice mają świadomość jak groźna i niebezpieczna dla życia jest to choroba? Tak jak wspomniałem wcześniej, rodzice zazwyczaj kojarzą słowo „sepsa” z zagrożeniem życia dziecka. Jednocześnie jednak często wydaje się im, że w dzisiejszych czasach można wyleczyć każdą chorobę, co w przypadku inwazyjnego zakażenia meningokokami, nie zawsze jest prawdą. Niewiele osób zdaje sobie również sprawę z następstw przebytej choroby. Dzieci, które przeżyły infekcję, mogą mieć trwałe następstwa, począwszy od okaleczeń, poprzez zaburzenia wzroku i słuchu, aż po problemy umysłowe (trudności z zapamiętywaniem i kojarzeniem faktów) i emocjonalne. Najczęściej na Inwazyjną Chorobę Meningokokową chorują najmłodsi. Wg statystyk ¾ wszystkich chorych to dzieci poniżej 5. roku życia, najczęściej w pierwszym roku życia. Dlaczego meningokoki najczęściej atakują właśnie najmłodszych? Najmłodsze dzieci nie mają jeszcze w pełni wykształconych mechanizmów odporności...
Ze statystyk wynika, że co czwarta młoda mama nie słyszała o istnieniu meningokoków. I choć prawie połowa ocenia zakażenie tymi bakteriami jako bardzo poważne, to jednocześnie nie znają objawów choroby – co druga młoda mama nie potrafi wymienić ani jednego z nich. Co trzeba wiedzieć o Inwazyjnej Chorobie Meningokokowej? Odpowiadamy na najważniejsze pytania. 1. Meningokoki – co to takiego? Meningokoki to potoczna nazwa bakterii (łac. Neisseria meningitidis – dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych), które mogą osiedlać się na błonie śluzowej gardła i nosa. „Bakterie te przenoszą się z człowieka na człowieka drogą kropelkową (kaszel, kichanie), poprzez korzystanie ze wspólnych sztućców albo dzielenie się jedzeniem. W efekcie może dojść do rozwoju inwazyjnej choroby meningokokowej, która przebiega pod postacią sepsy i/lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych” – komentuje dr n. med. Alicja Karney z Fundacji Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) w Warszawie. 2. Kto jest w grupie ryzyka? IChM może dotknąć każdego, bez względu na wiek. Najczęściej jednak chorują najmłodsi. Większość wszystkich chorych to dzieci poniżej 5. roku życia, przy czym najczęściej są to maluszki w pierwszym roku życia . Powodem jest niedojrzałość ich układu odporności. Z danych wynika, że w 2019 roku największa zapadalność na inwazyjną chorobę meningokokową dotyczyła dzieci do 11 miesiąca życia. Z wiekiem ryzyko zachorowania jest nieco niższe, co nie oznacza, że maleje znacząco – drugą najbardziej dotkniętą IChM grupą były dzieci od 12 do 24. miesiąca życia. Istnieje 12 typów meningokoków. Za ok. 95 proc. wszystkich zakażeń na świecie odpowiada pięć z nich: A, B, C, Y i W135. W Polsce ponad połowa zakażeń wywoływana jest przez meningokoki typu B . Wśród dzieci w 1. roku życia to one powodują 75 proc. przypadków choroby, według danych z 2019 roku. 3....
Przeziębienie rozwija się powoli, a jego przebieg jest dużo łagodniejszy niż charakteryzująca się nagłym początkiem grypa. Jednak pod względem szybkości rozwoju i potencjalnych skutków niechlubnym liderem jest bez wątpienia Inwazyjna Choroba Meningokokowa (IChM), która przebiega najczęściej pod postacią sepsy i/lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych . Od pojawienia się pierwszych objawów choroby do stanu zagrażającego zdrowiu i życiu może dojść w ciągu zaledwie 24 godzin. Przeziębienie, grypa czy meningokoki? Do zakażenia drobnoustrojami wywołującymi wymienione choroby dochodzi podobnie, czyli drogą kropelkową . Dzieje się tak dlatego, że zarówno wirusy przeziębienia i grypy, jak i meningokoki, które są bakteriami, zamieszkują błonę śluzową gardła i nosa człowieka. Wystarczy zatem kaszel lub kichnięcie, by doszło do rozpylenia mikrobów w powietrzu i zakażenia drugiej osoby. Może się to wydarzyć np. podczas jazdy w windzie, na zakupach w galerii handlowej, na lotnisku czy w przedszkolu, wszędzie tam, gdzie jest duże skupisko ludzi. Warto wiedzieć, że wirusy torują drogę bakteriom. Co to w praktyce oznacza? Banalna infekcja górnych dróg oddechowych zwiększa ryzyko wystąpienia IChM . Dlatego więcej przypadków zakażenia meningokokami występuje właśnie jesienią i zimą, kiedy łatwiej o przeziębienie. Na szczęście inwazyjna choroba meningokokowa występuje dużo rzadziej niż przeziębienie czy grypa – w 2018 roku zdiagnozowano w Polsce 200 przypadków IChM. Ale samo nosicielstwo jest już dużo częstsze. „Szacuje się, że ok. 10 proc. społeczeństwa jest nosicielami meningokoków, a w skupiskach dziecięcych, takich jak żłobki czy przedszkola, odsetek ten jest dużo wyższy” – tłumaczy dr Alicja Karney z Fundacji Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) w Warszawie. Bakteria, która jest nieszkodliwa dla nosiciela, może u drugiej osoby wywołać chorobę....
