Naczyniak to znamię, które pojawia się zazwyczaj w pierwszym roku życia dziecka. Choć stresuje rodziców, nie zawsze musi być niebezpiecznym objawem. Naczyniaki często znikają samoistnie po kilku latach. Konieczna jest jednak obserwacja takiej zmiany, a w niektórych przypadkach usunięcie naczyniaka, gdy zagraża zdrowiu dziecka.
Spis treści:
Naczyniaki wczesnodziecięce są najczęściej spotykanymi niezłośliwymi guzami u dzieci. Występują u 10 proc. niemowląt i u 30 proc. wcześniaków. Guzy naczyniowe zdarzają się częściej u dziewczynek niż u chłopców.
Naczyniak to skupisko nieprawidłowo zbudowanych naczyń krwionośnych, które w Polsce rozpoznaje się u ok. 40 tys. dzieci rocznie. Większość naczyniaków jest niewielkich rozmiarów i zanika samoistnie, jednak w 5-10 proc. przypadków mogą wywoływać poważne skutki, łącznie z zagrażaniem życiu dziecka.
Naczyniaki zwykle pojawiają się z czasem, ale 10 proc. wszystkich guzów naczyniowych to guzy wrodzone, widoczne u noworodka już przy urodzeniu. Taka zmiana nazywana jest naczyniakiem wrodzonym. Naczyniak pojawiający się później – to naczyniak wczesnodziecięcy. Oprócz naczyniaków u dzieci istnieją też inne rodzaje nieprawidłowości, które są wadami naczyniowymi (bywają mylone z naczyniakami).
Przyczyna powstawania naczyniaków oraz wad naczyniowych nie jest do końca znana. Badacze przypuszczają, że proces powstawania naczyniaków może zaczynać się od mutacji genu lub genów odpowiedzialnych za proliferację komórek między 6-10 tygodniem życia płodowego. W grupie ryzyka są także wcześniaki, dzieci z ciąży mnogiej oraz z rodzin, w których naczyniaki występują w wywiadzie.
Naczyniaki możemy podzielić na 3 podstawowe grupy:
Do rozpoznania naczyniaka zazwyczaj wystarczy zwykłe badanie. W przypadku naczyniaków podskórnych należy sprawdzić, czy jest to guz złośliwy, czy niezłośliwy. USG pozwala stwierdzić, czy mamy do czynienia z naczyniakiem, czy wadą naczyniową. W przypadku guzów TA i KHE niezbędna może się okazać biopsja chirurgiczna.
Lekarz może rozpoznać u dziecka aczyniaka wg poniższych kryteriów:
Najczęściej nie są widoczne po urodzeniu. W miejscu powstania takiego naczyniaka pojawia się białawe przebarwienie lub zmiana przypominająca ukłucie, zadrapanie. W ciągu 2–4 tygodni od urodzenia się dziecka zmiana ta powiększa się, robi się napięta i wypukła, zmienia kolor na sino-czerwony. Średnica naczyniaka może mieć od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Na początku nie można przewidzieć, jak naczyniak będzie się rozwijał. Zazwyczaj naczyniak rośnie szybko przez kilka miesięcy, a potem jego wzrost staje się wolniejszy i zatrzymuje się (po kilku tygodniach lub nawet do roku). W fazie wzrostu najczęściej występują powikłania, np. owrzodzenia, stan zapalny, ból, krwawienie. Kolejna faza to proces zanikania, który może trwać nawet do 10-12 urodzin dziecka.
Nie zajmują skóry, pojawiają się po 2. miesiącu życia, mogą być widoczne tylko jako sine lub niebieskawe przeświecanie przez skórę. Rosną dłużej niż naczyniaki skórne.
Nie występują w jednym punkcie, tylko pokrywają większy obszar skóry. Są to zmiany rozległe, najczęściej zlokalizowane na głowie i szyi. Ten typ naczyniaka częściej prowadzi do owrzodzeń, a u dzieci z takimi naczyniakami częściej występują wady ośrodkowego układu nerwowego, oczu i serca (zespół PHACES).
Dotyczą około 10 proc. guzów naczyniowych. Dziecko rodzi się z w pełni wykształconym, dojrzałym naczyniakiem. Wygląd naczyniaka wrodzonego nie różni się od typowego naczyniaka wczesnodziecięcego, jednak jego rozwój przebiega inaczej. Niektóre naczyniaki wrodzone znikają szybko i gwałtownie (to tzw. naczyniaki RICH) i pozostawiają bliznę, inne pozostają (tzw. NICH).
Niewielka, punktowa, niezłośliwa, szybko rosnąca zmiana, której średnica rzadko przekracza 1–3 mm. Towarzyszą jej niewielkie, nawracające krwawienia. Znajduje się zwykle na twarzy, ale może też występować na innych częściach ciała dziecka. Najczęściej pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym.
Rzadki guz naczyniowy, występujący najczęściej u niemowląt. Zwykle umiejscowiony jest w okolicy głowy i szyi. Jest czerwono-fioletowy, twardy i ciepły, w okresie wzrostu i podczas infekcji może boleć, zwłaszcza przy szybkim powiększaniu się i w przebiegu infekcji.
Występuje bardzo rzadko, najczęściej spotykany jest u niemowląt. Guz jest czerwono-fioletowy, twardy, ciepły, pokryty napiętą, błyszczącą skórą, może być bolesny.
Najczęściej naczyniaki u dzieci są umiejscowione:
Naczyniak u dziecka może pojawić się także na powiece i twarzy. Może się zdarzyć, że oprócz naczyniaków na skórze dziecko będzie miało także naczyniaki w narządach wewnętrznych (zwłaszcza w wątrobie).
Naczyniaki i wady naczyniowe mogą różnić się między sobą wyglądem. Poniżej prezentujemy naczyniaki u niemowląt na zdjęciach. Zobaczysz przykłady różnych naczyniaków wczesnodziecięcych:
Naczyniak wczesnodziecięcy zaczyna zanikać po zahamowaniu wzrostu.
Objawy zanikania naczyniaka:
Szacuje się, że proces zanikania naczyniaków może trwać nawet do momentu, kiedy dziecko ukończy 10–12 lat. Rzadko się zdarza, aby naczyniak zniknął bez śladu. Najczęściej pozostaje blizna, skóra w miejscu naczyniaka jest cieńsza, może być przebarwiona.
Najczęściej nie trzeba leczyć naczyniaków wczesnodziecięcych, wymagają one tylko obserwacji. Te zmiany są zazwyczaj niewielkie i nie prowadzą do powikłań. Leczenia wymagają naczyniaki zagrażające życiu (prowadzące do zaburzeń krążenia, obturacji dróg oddechowych, zaburzeń odżywiania, widzenia itp.). Także naczyniaki, które stanowią duży defekt estetyczny są wskazaniem do leczenia. Wielu rodziców zastanawia się, do jakiego lekarza należy się wtedy udać z maluszkiem. W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza POZ, który skieruje dziecko do specjalisty chorób naczyń, czyli angiologa lub chirurga naczyniowego.
Sposoby leczenia naczyniaków to:
- leczenia zmian zagrażających życiu
- naczyniaków, których usunięcie jest możliwe bez okaleczenia dziecka, gdy dziecko nie może przyjmować leków,
- guzów NICH
Na 40 tysięcy dzieci, u których wystąpią nieprawidłowości naczyniowe, 4-6 tys. ma poważne zaburzenia. Możliwe powikłania z powodu naczyniaków:
Oprócz naczyniaków, u dziecka mogą wystąpić wady naczyniowe, często błędnie nazywane naczyniakami. Występują rzadziej niż naczyniaki. Wady naczyniowe to struktury zbudowane z jednego lub więcej typów nieprawidłowo wykształconych naczyń, nie rosną ani nie zanikają samoistnie. Wady naczyniowe występują także w niektórych zespołach wad wrodzonych, np. zespole Sturge’a i Webera, zespole Klippla i Trenaunaya, zespole Maffucciego, zespole Salomona.
Wady naczyniowe możemy podzielić na:
- wada naczyń włosowatych
- wada naczyń chłonnych
- wada naczyń żylnych
- wada naczyń tętniczych
- przetoka tętniczo-żylna
- włosowato-limfatyczna
- włosowato-żylna
- limfatyczno-żylna
- tętniczo-żylna
Wady naczyń włosowatych:
To, jakiego rodzaju leczenie zostanie zastosowane w przypadku wad naczyniowych, zależy od rodzaju wady. W ramach leczenia stosowane są:
Tekst powstał na podstawie: Nieprawidłowości naczyniowe u dzieci, dr n. med. A. Taczanowska-Niemczuk, dr n. med. S. Szymik-Kantorowicz, prof. dr hab. n. med. A.I. Prokurat, Medycyna Praktyczna, mp.pl
Zobacz także:
Skóra nowo narodzonego dziecka rzadko kiedy jest idealna, czyli różowa i gładka. Bywa upstrzona niebieskawymi czy czerwonymi plamkami, grudkami, krostkami lub pieprzykami. Które są groźne dla dziecka, a którymi nie warto się przejmować? Odpowiadamy. Różowy trójkącik na skórze noworodka Blisko połowa dzieci rodzi się z takim znamieniem: różowe (czasem ciemnoczerwone) plamy pojawiają się na karku lub/i na czole, między brwiami. Mają kształt trójkąta – stąd nazwa „uszczypnięcie bociana”, bo przypominają odcisk ptasiego dzioba (ale plamy na powiekach, bo i takie się zdarzają, to już „pocałunki anioła”). Gdy je dotkniesz, lekko bledną, a kiedy malec płacze lub krzyczy – nabiegają krwią i ciemnieją. Na bociani znak nie ma lekarstwa. Nie trzeba jednak nic z tym robić, bo zazwyczaj plamy same stopniowo znikają – zwykle pierwsze urodziny bobas obchodzi z buźką bez plam. Malinowa wypukłość na skórze noworodka Około trzeciego, czwartego tygodnia życia na skórze szkraba (częściej u dziewczynek niż u chłopców) może pojawić się wypukła czerwona zmiana wielkości groszku – najczęściej rozwija się z czerwonych plamek. To niegroźny naczyniak krwionośny. Może mieć średnicę nawet do kilku centymetrów, a wyglądem przypomina malinę. Kiedy maluch jest chory i gorączkuje, naczyniak może nieco ściemnieć. A gdy smyk rośnie, znamię szarzeje, spłaszcza się i stopniowo zanika. Pilnuj, aby dziecko nie rozdrapało naczyniaka – będzie mocno krwawił! Gdy malec sięga do „malinki”, zajmij czymś jego rączki. Zazwyczaj między piątym a siódmym rokiem życia nie ma już po niej śladu. Ale może pozostawić po sobie „pamiątkę” – przebarwienie lub rozszerzone naczynka krwionośne. Uwaga Idź z dzieckiem do lekarza, jeśli naczyniak jest bardzo duży, znajduje się w miejscu, w którym przeszkadza i jest ciągle...
Naczyniak jamisty to nieaktualne medycznie określenie, opierające się na morfologii zmian (naczyniaki płaskie, jamiste). Obecne określenie to guzy naczyniowe , w tym naczyniaki wczesnodziecięce . Jeśli naczyniak położony jest na skórze, najczęściej znajduje się po jednej stronie ciała. Naczyniak jamisty może też być zlokalizowany wewnątrz organizmu, np. w mózgu, kręgosłupie lub wątrobie. Przyczyna tworzenia się naczyniaków nie jest znana. Rozpoznanie naczyniaka jamistego Naczyniak krwionośny jamisty występuje u ok.10 proc. noworodków. Zwykle jest nieobecny przy urodzeniu , widoczna jest tylko zmiana przypominająca ukłucie, zadrapanie, siatkę naczynek. W ciągu 2–4 tygodni od urodzenia ulega powiększeniu oraz uwypukleniu, staje się sinoczerwona, napięta i spoista. Przypomina wyglądem truskawkę. Zanika samoistnie w całości w większości przypadków i najczęściej nie wymaga leczenia. Jeśli naczyniak u dziecka występuje w narządach wewnętrznych, najczęściej wykrywany jest przypadkowo podczas badań USG lub tomografii komputerowej. Najdokładniejszy w diagnostyce naczyniaka jamistego jest rezonans magnetyczny , szczególnie angio-MR. Położenie naczyniaków jamistych Naczyniak jamisty może znajdować się praktycznie wszędzie: na skórze lub pod jej powierzchnią, w okolicach ust, w narządach wewnętrznych (np. w wątrobie), w oczodołach, w układzie nerwowym (w tym w mózgu). Jest łagodnym nowotworem u dzieci . U dzieci zdarzają się też naczyniaki jamiste limfatyczne przypominające z wyglądu spore guzy, zlokalizowane często w okolicach szyi lub pach. Objawy naczyniaków jamistych Ten typ wad naczyniowych najczęściej nie daje żadnych objawów, chociaż czasem może powodować ucisk lub lekki ból (np. w przypadku naczyniaka wątroby). To, czy naczyniak będzie dawać jakieś objawy, zależy też od jego położenia. I tak naczyniak jamisty...
Wodogłowie pierwszy raz zostało opisane przez Hipokratesa. Stwierdza się je u 1-2 noworodków na każde 1000 urodzeń. Powszechnie uważane jest za chorobę typowo dziecięcą, jednak wodogłowie może pojawić się także u dorosłych. Wodogłowie: Przyczyny Objawy Typy Diagnostyka Leczenie Przyczyny wodogłowia W mózgu znajdują się przestrzenie, zwane komorami, które wypełnione są płynem mózgowo-rdzeniowym . Płyn ten odżywia mózg i bierze udział w metabolizmie tkanki mózgowej. Znajduje się on także w przestrzeni podpajęczynówkowej. Jego odpływ następuje poprzez przedostanie się do układu krążenia, gdzie ulega wchłonięciu. U zdrowej osoby płyn ten krąży w przestrzeniach komorowych i w rdzeniu kręgowym i jest stale wchłaniany do układu krążenia. Przyjrzyj się poniższej ilustracji, która pomoże ci zrozumieć, gdzie znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy i pokaże struktury, o których jest mowa w dalszej części tekstu: fot: Adobe Stock W pewnych sytuacjach dochodzi do zaburzeń, które utrudniają przedostawanie się płynu mózgowo-rdzeniowego do krwioobiegu, co skutkuje tym, że jego nadmiar gromadzi się wewnątrz czaszki . Przyczyną wodogłowia może być: wrodzona wada cewki nerwowej, wrodzona stenoza (zwężenie) wodociągu mózgu, guz mózgu, zapalenie opon mózgowych , urazy wewnątrzczaszkowe, krwawienie dokomorowe, krwotok podpajęczynówkowy. Objawy wodogłowia Wodogłowie wiąże się ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego . Jeśli dojdzie do jego gwałtownego wzrostu, wtedy mogą pojawić się następujące objawy: bóle głowy, wymioty, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, senność, śpiączka, wgłobienie płata skroniowego lub migdałów móżdżku. W skrajnych przypadkach dochodzi do śmierci. Przewlekłe wodogłowie, czyli gdy ciśnienie w czaszce narasta powoli, dochodzi...
