Nie mów dziecku, ze świetnie sobie radzi. Jak chwalić dziecko, żeby mu nie zaszkodzić?

Nie chwal dziecka za wszystko! Carol Dweck - znana psycholog i rzeczniczka chwalenia dzieci wraca z nową teorią. Dotąd przekonywała rodziców, że dzieci chwalone za sam fakt, że są mądre, nie podejmują wyzwań. Boją się porażki. Za to dzieci, które były chwalone za podejmowanie wysiłku, bardziej się starają i dłużej potrafią wytrwać przy swoim zadaniu. Te dzieci są nastawione na rozwój i chętniej dążą do celu. Z kolei "mądre" dzieci blokują się na myśl o zadaniu, które nie wychodzi im od razu i nie podejmują prób. Na poparcie tych tez Dweck przytaczała wyniki dziesiątek badań. Spróbowałem? To już wystarczy! Dzisiaj Dweck przyznaje, że trend chwalenia za podejmowany wysiłek lekko wymknął się spod kontroli. Rodzice sypią pochwałami na lewo i prawo, za cokolwiek. Wysiłek dziecka stał się dla rodziców cenniejszy niż cel, do którego maluch powinien dążyć. Tym celem jest nauka nowych umiejętności. Rodzice w rozmowach z psycholog przyznawali, że często wycofywali się, gdy dziecku coś nie szło. Dweck przekonuje, że wystarczy inteligentna zachęta z ich strony, aby dziecko nie nauczyło się postępować według schematu: spróbowałem? No to wystarczy! Wyznacz dziecku jasny cel Rodzice i nauczyciele powinni jasno wyznaczać dzieciom cel, np. zachęcając: “spróbowałeś? To co robimy dalej? Co jeszcze możesz zrobić, żeby się tego nauczyć?". Dweck przekonuje, że aby skutecznie wzmacniać w dzieciach chęć rozwoju , trzeba je nauczyć, że ich umysł jest jak mięsień. A mięsień można ćwiczyć pracą i wytrwałością. Radzi rodzicom i wychowawcom, żeby przekonywać dzieci np. w taki sposób “gdy nauczysz się rozwiązywać to zadanie, rozwiniesz swój mózg". Dziecko może się zniechęcić, jeśli powiemy mu coś takiego: "nie każdy jest w tym dobry, ale spróbuj najlepiej jak potrafisz". Warto też wtrącać słówko...

Chcemy jak najlepiej, a możliwości jest teraz bez liku, więc zapisujemy nawet ... niemowlęta na zajęcia dodatkowe. Troszczymy się i dbamy o rozwój dziecka. Pewnie przesadnie. Psycholodzy przestrzegają, że takie hiper rodzicielstwo to same szkody dla dziecka. Postawiliśmy na piedestale i obdarzamy nabożną czcią Psycholodzy nie mają już wątpliwości, że hiper rodzicielstwo stało się nowym modelem edukacyjnym widocznym głównie w zamożnych społeczeństwach. Przyszło do nas ze Stanów Zjednoczonych, gdzie dominuje konkurencyjność, mit bogactwa, do którego dochodzi się nieustającą pracą. Niestety taki model społeczny został także przeniesiony na sposób wychowywania dzieci. Rodzice w Stanach Zjednoczonych pogrążają się w wyścigu, dążąc do tego, aby ich dzieci odniosły sukces w życiu . Rezerwują miejsce w najlepszym przedszkolu (przed urodzeniem dziecka), najlepszym uniwersytecie, uczelni. Hiper rodzice starają się zapewnić akademicki sukces swoich dzieci i denerwują się każdą, najmniejsza nawet rzeczą, która może im się przydarzyć. To nie może przynieść nic dobrego - dzieci rosnące w takich warunkach otrzymują nadmierną ilość bodźców, są nadmiernie otaczane troską i niepewne siebie. Gubi się ich niezależność i wolność wyboru. Nie da się ukryć, że podejście do rodzicielstwa przeszło w ostatnich dziesięcioleciach ewolucję - od bardzo swobodnego podejścia do bycia rodzicem i "nienapinania się" (wiele z nas od rana do wieczora spędzało czas na podwórku, z kluczem na szyi) do przesadnego "trzęsienia się nad dzieckiem". W sumie trudno takiej strategii zarzucić coś złego - wszak zrodziła się z dobrych intencji, z troski i dbałości o dziecko . Szofer, helikopter, a może buldożer? A jednak "zapętlamy się" i przekraczamy granice - alarmują psycholodzy. Od wczesnego dzieciństwa organizujemy dzieciom nadmierną ilością...

Chwalenie dziecka z jednej strony jest bardzo ważnym aspektem budującym jego poczucie własnej wartości, a z drugiej bywa przyczynkiem do wielu niepowodzeń w późniejszym życiu. Dlaczego? Ponieważ nie każde chwalenie jest słuszne, a pochwały udzielane nadmiernie i nieumiejętnie mogą wbrew pozorom wpłynąć na dziecko destrukcyjnie. A zatem jak chwalić, żeby nie zaszkodzić malcowi? Pochwały powinny motywować, a nie uzależniać Amerykańska psycholog i autorka książki „Nowa psychologia sukcesu”, Carol Dweck, radzi: „chwal za wysiłek, zachęcaj do treningu intelektualnego” . Cenna pochwała to taka, która jest wyrazem uznania dla trudu podjętego w wykonanie jakiegoś zadania, a nie jego efektu. Zamiast mówić dziecku: „ale jesteś mądry, taki ładny obrazek narysowałeś”, lepiej zwracać uwagę na szczegóły, np. podkreślić to, ilu użyło kolorów, jak starannie pokolorowało domek. Pochwała powinna zachęcać do dalszej pracy i rozwoju, a nie być jedynie próżnym podkreśleniem intelektu dziecka. W przeciwnym razie malec zacznie wręcz oczekiwać pochwał, a każdorazowy ich brak będzie działał demotywująco i obniżał jego samoocenę. Carol Dweck udowodniła tę tezę w badaniu przeprowadzonym na uczniach. Okazało się, że gdy byli oni chwaleni za inteligencję lub uzdolnienia, stawali się mniej zmotywowani do pracy nad sobą, a przez to osiągali gorsze wyniki w nauce niż uczniowie chwaleni za podjęty trud. Zobacz też: 12 rzeczy, które rozwijają inteligencję niemowlaka Dlaczego chwalenie wysiłku jest lepsze od chwalenia intelektu? Intelekt traktowany jest jako coś stałego, niezmiennego. Jeśli więc mówimy dziecku, jakie jest mądre i inteligentne, utwierdzamy je w przekonaniu, że nie musi podejmować żadnego wysiłku, bo przecież „z natury” jest zdolne . Chwalenie za trud daje natomiast przekonanie, że praca nad sobą ma sens i że...