Dlaczego już z niemowlakiem warto iść do psychologa?
Już u niemowlaków, które ukończyły 3 miesiące życia, psycholog jest w stanie zaobserwować zachowania, które mogą świadczyć o pewnych trudnościach rozwojowych. A jeśli się je zaniedba na etapie niemowlęcym, w przyszłości mogą skutkować problemami w rozwoju fizycznym, psychicznym, emocjonalnym lub intelektualnym.
Zobacz: Kalendarz rozwoju niemowlaka tydzień po tygodniu.
Ważne jest zwrócenie uwagi przede wszystkim na te niemowlęta, które miały problemy psychoruchowe, wynikające na przykład z obniżonego lub wzmożonego napięcia mięśniowego lub na te, które asymetrycznie się układały — są to to dzieci, które warto obserwować również w późniejszym okresie życia.
Zachowania i reakcje tak maleńkich dzieci są bardzo trudne do rozszyfrowania dla rodziców. Kiedy można zauważyć jakieś nieprawidłowości?
Pierwsze 3 miesiące życia dziecka to okres adaptacyjny. Niemowlak przystosowuje się do życia w świecie zewnętrznym, poza łonem matki, więc nic jego rytm dobowy (sen, czuwanie, jedzenie) może być nieregularny. W porównaniu ze środowiskiem płodowym niemowlę doświadcza bardzo mocnych wrażeń zmysłowych.
Natomiast po ukończeniu 3-4 miesięcy, większość niemowlaków, zaczyna coraz lepiej radzić sobie w otaczającym je świecie i wówczas łatwiej jest już coś powiedzieć o ich temperamencie czy występujących zaburzeniach.
Jakie zachowanie niemowlaka można uznać za pierwszy niepokojący sygnał?
Przede wszystkim są pewne etapy, które stanowią wyznaczniki prawidłowego rozwoju niemowlaka. Jeżeli dziecko w znacznym stopniu odbiega od tych norm, warto zwrócić się o poradę do specjalisty.
Natomiast jednym z pierwszych sygnałów, że coś może być nie tak, jest nerwowe zachowanie niemowlęcia przy piersi. Przyczyn takiego zachowania może być wiele. Jeżeli zadbamy o odpowiednie warunki do karmienia, a dziecko nadal jest bardzo niespokojne, to może świadczyć o jego nadwrażliwości na bodźce dotykowe, przedsionkowe lub węchowe.
Załóżmy, że mama wyeliminuje wszystkie możliwe przyczyny nerwowego zachowania niemowlęcia podczas karmienia. Jakie wtedy objawy świadczyłyby o nadwrażliwości na bodźce zewnętrzne?
Wyróżnić można nadwrażliwość praktycznie na wszystkie bodźce zewnętrze w tym:
- Nadwrażliwość na bodźce dotykowe
- Nadwrażliwość na ruch
- Nadwrażliwość na smaki
- Nadwrażliwość na zapachy
- Nadwrażliwość słuchowa
Czy tylko nadwrażliwość na bodźce jest zachowaniem, które może niepokoić rodziców?
Są dzieci z tzw.: podwrażliwym układem dotykowym i przedsionkowym. Musimy pamiętać, że istnieje grupa dzieci, które muszą doznawać wyjątkowo silnych wrażeń, aby miały dobre samopoczucie. Maluchy te zazwyczaj bez przerwy są w ruchu. Nie potrafią spokojnie poleżeć w łóżeczku czy leżaczku. Domagają się ciągłego noszenia na rękach i bujania, a im mocniejsze jest kołysanie lub podrzucanie – tym większą radość im sprawia.
Zapotrzebowania na wrażenia słuchowe...
Zwiększone zapotrzebowanie na wrażenia słuchowe sprawia, że dziecko lubi hałasować – głośno pokrzykuje, rzuca zabawkami, które upadając wydają głośne dźwięki, a jak jest trochę starszy - bez przerwy czymś stuka w podłogę, uruchamia dźwięczące zabawki itp. Trudno go oderwać od tego rodzaju zabaw i nigdy nie wydaje się być nimi zmęczony.
Dziecko, które wykazuje cechy podwrażliwości na różnego rodzaju bodźce bywa na ogół odbierane jako wyjątkowo męczące dla otoczenia, natomiast rzadko kto zauważa się że ma ono trudności w przetwarzaniu wrażeń zmysłowych.
Jak mogą sami rodzice przekonać się, czy dziecko źle reaguje na określone bodźce zewnętrzne?
Przede wszystkim dziecko trzeba dobrze obserwować w różnych sytuacjach, zarówno podczas pielęgnacji jak i zabawy. Warto również sprawdzać jak dziecko reaguje, na drobne zmiany, które próbujemy wprowadzać w jego codziennym życiu.
Jak postępować z dziećmi, które są bardzo wrażliwe na bodźce napływające z otoczenia?
Nadwrażliwe dzieci trzeba stopniowo, ale sukcesywnie przyzwyczajać do bodźców, których nie lubią. Nie wolno ich jednak rzucać na tak zwaną „głęboką wodę”, lecz w sposób przemyślany oswajać z dotykiem, ruchem, dźwiękami czy nowymi smakami. Służą temu odpowiednie zabawy i sposoby pielęgnacji.
A dzieci, które potrzebują silnych wrażeń?
Z kolei niemowlakom, które potrzebują silnych doznań, należy dostarczać takich wrażeń w zabawie, jednocześnie je jednak dawkując. Jeżeli nie będziemy czuwać nad aktywnością dziecka, to będzie ono ciągle funkcjonowało na „wysokich obrotach” i w rezultacie stale będzie zmęczone i rozdrażnione, może wykazywać również niepokojące zachowania...