Nie potrząsaj dzieckiem! Potrząsanie może uszkodzić jego mózg

Zdarza się, że płacz niemowlęcia wyprowadza rodzica z równowagi. Zaczyna potrząsać dzieckiem, chcąc przerwać płacz. Można w ten sposób zrobić dziecku krzywdę na całe życie. Zdarza się, że w ten sposób dochodzi do urazów głowy, szyi i ośrodkowego układu nerwowego. Zespół dziecka potrząsanego jest trudny w zdiagnozowaniu. Zwykle dotyka dzieci w pierwszym roku życia. Dziecko nie ma śladów na skórze, które mogłyby sugerować przemoc fizyczną. Potrząsanie dzieckiem jest formą przemocy wobec dziecka. 

Co się dzieje z mózgiem dziecka, gdy jest potrząsane

Główka niemowlęcia jest nieproporcjonalnie duża i ciężka w porównaniu do reszty ciała. Mięśnie szyi są słabe, nie potrafią utrzymać główki. Potrząsanie dzieckiem prowadzi do gwałtownych ruchów głowy do przodu i do tyłu. Mózg dziecka przemieszcza się wtedy w obrębie przestrzeni wewnątrzczaszkowej. Mózg "odbija się" o ściany czaszki. Na skutek gwałtownego potrząsania może dojść do uszkodzenia mózgu, kręgosłupa i szyi, a nawet do śmierci.
Na problem potrząsania dzieckiem zwrócono uwagę już w 1946 roku, jednak dopiero w latach 70. pojawiła się koncepcja SBS, tj. zespołu dziecka potrząsanego (ang. shaken baby syndrome). 

Czy dziecko ma zespół dziecka potrząsanego?

Rozpoznanie zespołu dziecka potrząsanego jest trudne, nawet dla doświadczonych lekarzy. Na skórze dziecka nie ma żadnych śladów, często nie ma też obrażeń wewnętrznych. 
Jak mogą wyglądać u dziecka objawy zespołu dziecka potrząsanego?
Dr Wiesław Mikołajczyk z Kliniki Diabetologii Dziecięcej i Wad Wrodzonych II Katedry Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie wyróżnia 2 postaci zespołu dziecka potrząsanego – ze względu na mechanizm jego powstania (Nowa Pediatria, 2010): 

1. Gdy osoba znęcająca się potrząsa gwałtownie za kończyny górne lub dolne. Przeważają wtedy zmiany dotyczące układu kostno-stawowego, jak naderwanie lub oderwanie przyczepów ścięgnistych, złamanie kości.
2. Gdy dziecko jest potrząsane gwałtownie za tułów: dominują zmiany w obrębie układu nerwowego. Może to powodować krwawienie podoponowe, podtwardówkowe, jak również krwawienie do gałki ocznej i siatkówki.

Potrząsanie dzieckiem jest formą przemocy wobec dziecka i jako takie podlega karze, zgodnie z kodeksem karnym.
Zobacz także: Klapsy są w Polsce prawnie zabronione

Objawy zespołu dziecka potrząsanego

Zespół dziecka potrząsanego trudno rozpoznać, mogą występować objawy takie jak:

• obrzęk mózgu,
• krwiak podtwardówkowy,
• krwotok w siatkówce,
• pęknięcia czaszki,
• pogorszenie wzroku, a w niektórych przypadkach utrata wzroku będąca konsekwencją krwotoku w obrębie siatkówki,
• łamania kończyn oraz żeber,
• ospałość,
• apatia,
• zaburzenia oddychania,
• zaburzenia odruchu ssania i połykania,
• zmniejszenie apetytu,
• wymioty,
• padaczka,
• śpiączka.

Czy podrzucanie dziecka może spowodować zespół dziecka potrząsanego?

Objawy neurologiczne, takie jak w zespole dziecka potrząsanego, mogą też pojawić się, gdy rodzice podrzucają dziecko, zbyt mocno je bujają, chcąc je np. uspokoić, uśpić. Chociaż często rodzice nie postępują tak z intencją zrobienia dziecku krzywdy, mogą też niechcący spowodować objawy zespołu dziecka potrząsanego.
Pamiętaj, żeby podczas zabawy:

• zawsze stabilizować główkę i plecki niemowlęcia,
• nie podrzucać niemowlęcia,
• nie potrząsać wózkiem, gdy leży w nim dziecko.

Zobacz także: Bicie dziecka to nie jest jedyna forma przemocy