Zespół dziecka potrząsanego jest trudny w zdiagnozowaniu. Zdarza się, że krzyk niemowlęcia wyprowadza rodzica z równowagi. Zaczyna on potrząsać dzieckiem, chcąc przerwać płacz. To forma przemocy wobec dziecka. Można w ten sposób wyrządzić ogromną krzywdę – doprowadzić do urazów głowy, szyi i ośrodkowego układu nerwowego. Syndrom dziecka potrząsanego zwykle dotyka dzieci w pierwszym roku życia.
Spis treści:
Zespół dziecka potrząsanego (SBS – od ang. shaken baby syndrome) to skutek gwałtownego potrząsania lub szarpania dzieckiem. Na problem potrząsania dzieckiem zwrócono uwagę już w 1946 roku, jednak dopiero w latach 70. pojawiła się koncepcja zespołu dziecka potrząsanego. Specjaliści uważają, że choć najczęściej objawy SBS obserwowane są u dzieci do pierwszego roku życia, to można je zauważyć nawet u niektórych 5-latków.
Główka niemowlęcia jest nieproporcjonalnie duża i ciężka w porównaniu do reszty ciała. Mięśnie szyi są słabe, nie potrafią utrzymać główki. Potrząsanie dzieckiem prowadzi do gwałtownych ruchów głowy do przodu i do tyłu. Mózg dziecka przemieszcza się wtedy w obrębie przestrzeni wewnątrzczaszkowej – „odbija się” o ściany czaszki.
Wskutek urazów odniesionych podczas potrząsania dzieckiem może dojść do obrzęku mózgu, krwawień lub krwiaków. Bardzo często pojawia się także krwawienie do siatkówki oka i inne jej uszkodzenia. Ale nie tylko mózg i narządy w obrębie głowy mogą ulec uszkodzeniu. Zdarzają się też urazy szyi i kręgosłupa.
Skutkiem SBS może być m.in. upośledzenie umysłowe i fizyczne dziecka, padaczka, utrata wzroku, zaburzenia słuchu, a nawet śmierć dziecka – szacuje się, że nawet 25 procent dzieci z zespołem dziecka potrząsanego umiera z jego powodu w ciągu kilku dni od odniesionych urazów.
W głowach wielu rodziców może pojawić się pytanie „jak wygląda potrząsanie dzieckiem” i czy podrzucanie dziecka też jest szkodliwe. Objawy neurologiczne, takie jak w zespole dziecka potrząsanego, mogą pojawić się też, gdy rodzice podrzucają dziecko, zbyt mocno je bujają, chcąc je np. uspokoić, uśpić. Potrząsanie dzieckiem w wózku, głową dziecka, a także całym ciałem – może być bardzo szkodliwe dla malucha. Chociaż często rodzice nie postępują tak z intencją zrobienia dziecku krzywdy, mogą też niechcący spowodować objawy zespołu dziecka potrząsanego.
Pamiętaj, żeby podczas zabawy:
Potrząsanie dzieckiem jest formą przemocy wobec dziecka i jako takie podlega karze, zgodnie z kodeksem karnym.
Jak rozpoznać syndrom dziecka potrząsanego? Jest to trudne, jednak najczęstsze objawy to:
Po wykonaniu badań lekarze często wykrywają następujące obrażenia:
Rozpoznanie syndromu dziecka potrząsanego jest trudne, nawet dla doświadczonych lekarzy. Na skórze dziecka nie ma żadnych śladów, często nie ma też obrażeń wewnętrznych. Jak mogą wyglądać u dziecka objawy zespołu dziecka potrząsanego?
Dr Wiesław Mikołajczyk z Kliniki Diabetologii Dziecięcej i Wad Wrodzonych II Katedry Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie wyróżnia dwie postaci zespołu dziecka potrząsanego – ze względu na mechanizm jego powstania (Nowa Pediatria, 2010):
Uszkodzenia i urazy mogą mieć różny stopień nasilenia, od niego zależy leczenie dziecka. W każdym przypadku lekarz indywidualnie dobiera metodę. Zazwyczaj najpierw leczy się objawy, np. złamania, pęknięcia czaszki. Przy syndromie dziecka potrząsanego czasami potrzebna jest fizjoterapia lub regularna rehabilitacja. Gdy urazy są bardzo poważne – wtedy konieczna jest ingerencja chirurgiczna.
Zobacz także:
Noszenie dziecka na rękach? Tak! Nic dziwnego, że dziecko nie lubi leżeć w spokoju. Gdy mieszkało w twoim brzuchu, wciąż kołysałaś je swoimi ruchami. Jeśli teraz nosisz je na rękach , w chuście, kołyszesz lub bujasz, przypominają mu się wcześniejsze doznania, które tak lubiło. Nawet najmłodsze niemowlę uwielbia być na rękach. Jest zadowolone, gdy kręcisz się z nim w kółko, unosisz je do góry i opuszczasz (nawet czasami dość szybko i gwałtownie!). Rodzi się bowiem z bardzo dobrze rozwiniętym zmysłem równowagi. Bezpośrednio po urodzeniu lekarz układa noworodka na brzuchu matki, aby nawiązały się pierwsze więzy dotykowe . Kontakt ten dostarcza dziecku pewności siebie, spokoju, a Ty przekazujesz mu swoje ciepło i czułość, tak bardzo potrzebne do prawidłowego rozwoju. Skóra do skóry Kontakt maleństwa ze światem zewnętrznym zaczyna się przez skórę – poprzez nią noworodek odczuwa temperaturę i odbiera bodźce dotykowe. Wszystkie naturalne czynności, jak pieszczoty, pocałunki, branie na ręce czy ciche mówienie są nieocenione w nawiązywaniu porozumienia i przekazywaniu emocji pomiędzy matką a dzieckiem. Dotykaj z miłością W ciągu dnia wiele razy bierzemy dziecko na ręce, aby mu zmienić pieluszkę, nakarmić czy uspokoić. Jeśli robimy to w sposób mechaniczny i w dużym pośpiechu, zaspokajamy jedynie biologiczne potrzeby dziecka. A ono potrzebuje dotyku miłości, który sprawi, że będzie czuło się kochane i bezpieczne. Dlatego podczas czynności pielęgnacyjnych postaraj się skupić tylko na maleństwie. Dotyk uspokaja i usypia Noworodki często noszone na rękach, pieszczone, kołysane i bujane mniej płaczą i szybciej zasypiają. Największe zdziwienie psychologów wzbudzało jednak to, że maluszki łatwiej się uspokajały, jeśli były kołysane ruchami pionowymi (czyli góra–dół) niż w poziomie! Psychologowie doszli do wniosku, że jest tak...
Noworodek lubi ruch Nic dziwnego, że dziecko nie lubi leżeć w spokoju. Gdy mieszkało w twoim brzuchu, wciąż kołysałaś je swoimi ruchami. Jeśli teraz nosisz noworodka na rękach, w chuście, kołyszesz lub bujasz, przypominają mu się wcześniejsze doznania, które tak lubił. Nawet najmłodsze niemowlę uwielbia być na rękach. Jest zadowolone, gdy kręcisz się z nim w kółko, unosisz je do góry i opuszczasz (nawet czasami dość szybko i gwałtownie!). Posiada bowiem bardzo dobrze rozwinięty zmysł równowagi . Bezpośrednio po urodzeniu lekarz układa noworodka na brzuchu matki, aby nawiązały się pierwsze więzy dotykowe. Kontakt ten dostarcza dziecku pewności siebie, spokoju, a ty przekazujesz mu swoje ciepło i czułość, tak bardzo potrzebne do prawidłowego rozwoju. Noworodek ma wrażliwą skórę Kontakt dziecka ze światem zewnętrznym zaczyna się przez skórę – poprzez nią noworodek odczuwa temperaturę i odbiera bodźce dotykowe. Wszystkie naturalne czynności, jak pieszczoty, pocałunki, branie na ręce czy ciche mówienie są nieocenione w nawiązywaniu porozumienia i przekazywaniu emocji pomiędzy matką a dzieckiem. Sprawdź, czego nie lubi skóra noworodka Dotykaj noworodka z miłością W ciągu dnia wiele razy bierzemy dziecko na ręce, aby mu zmienić pieluszkę, nakarmić czy uspokoić. Jeśli robimy to w sposób mechaniczny i w dużym pośpiechu, zaspokajamy jedynie biologiczne potrzeby dziecka. A ono potrzebuje dotyku miłości, który sprawi, że będzie czuło się kochane i bezpieczne. Dlatego podczas czynności pielęgnacyjnych postaraj się skupić tylko na dziecku. Sprawdź, co robić, gdy noworodek płacze Kołysz i bujaj noworodka Noworodki często noszone na rękach, pieszczone, kołysane i bujane mniej płaczą i szybciej zasypiają. Największe zdziwienie psychologów wzbudzało jednak to, że dzieci łatwiej się uspokajały, jeśli były kołysane ruchami...
Podrzucanie dziecka to nie to samo co kołysanie w ramionach czy lekkie bujanie w wózku, które jest przyjemne i rozwijające. Minimalne zmiany ułożenia ciała malucha stymulują jego ośrodek równowagi w mózgu. Uważaj jednak, aby nie przesadzić. Niemowlę ma słaby kark i plecy – nie podrzucaj dziecka Dopóki dziecko nie skończy 4 miesięcy, jego mięśnie karku są jeszcze za słabe, aby stabilizować głowę. Jeżeli nie będziesz jej podtrzymywać przy noszeniu, będzie chwiała się na boki albo do tyłu, a to grozi naciągnięciem mięśni i naderwaniem ścięgien (nasze babcie nazywały to „przełamaniem” dziecka). To bardzo bolesny uraz, który w dodatku niesie pewne ryzyko trwałych uszkodzeń. Dopiero po 4. miesiącu życia kark wzmacnia się na tyle, że ciągłe podtrzymywanie główki nie jest już konieczne. Wciąż jednak niemowlak nie jest gotowy na cyrkowe akrobacje. Podczas zbyt gwałtownych zabaw, np. podrzucania, zbyt mocnego tarmoszenia czy turlania, istnieje niebezpieczeństwo, że uszkodzi sobie mięśnie, kręgosłup albo ścięgna. Spa - „Akademia Młodych Rodziców” Niemowlę ma niedojrzały mózg – nie potrząsaj dziecka Podczas nieodpowiedniej zabawy może dojść też do poważnych uszkodzeń mózgu, znanych pod nazwą syndrom dziecka potrząsanego. Mózg niemowlęcia jest bardzo podatny na urazy. Kiedy głowa gwałtownie się chwieje, wewnątrz czaszki może dojść do przemieszczenia się mózgu, przerwania naczyń krwionośnych oraz do małych i większych wylewów krwi. To może stać się przyczyną kłopotów ze wzrokiem lub słuchem, a nawet zgonu dziecka. Na syndrom dziecka potrząsanego najbardziej narażone są dzieci w 1. roku życia, ale objawy potrząsania mogą objawić się też nawet kilka lat później. Dziecko może np. rozwijać się wolniej niż rówieśnicy i mieć kłopoty z koncentracją albo pamięcią. Pediatra pokazuje, jak bezpiecznie podnosić...
