Patrycja i Marek rodziną zastępczą zostali trochę z konieczności i z poczucia, że po prostu tak trzeba. Mieli dwóch dorastających synów (16 i 18 lat), gdy okazało się, że w ich dalszej rodzinie jest dwoje dzieci potrzebujących pomocy: 14-letnia Aneta i 12-letni Andrzej. – Początkowo trafili do domu dziecka, gdyż zostawiła ich mama, a ojciec znalazł się w zakładzie karnym. Zaopiekowała się nimi babcia, która jednak ciężko zachorowała na nowotwór. Dziećmi nie miał się kto zająć. Chłopiec był moim chrześniakiem, uznaliśmy, że chrzestnym zostaje się po to, żeby stanąć na wysokości zadania, jeśli to konieczne. Zdecydowaliśmy się nimi zająć – opowiada Patrycja.
Początkowo myśleli o tym, żeby zostać rodziną zastępczą niezawodową, jednak podczas kursów i zdobywania uprawnień, zdecydowali się zostać rodziną zawodową. W takim przypadku jedno z małżonków pracuje, a drugie wyłącznie zajmuje się dziećmi. Paulina zrezygnowała z pracy, a do ich rodziny wkrótce dołączyła trójka rodzeństwa: 7-miesięczny Darek, półtoraroczna Olga, i 5,5-letnia Iwonka.
– Teoretycznie w rodzinach zastępczych zawodowych nie powinno być więcej niż troje dzieci, jest jednak bardzo dużo dzieci do zaopiekowania, a w rodzinach zastępczych brakuje miejsc. Gdybyśmy nie zdecydowali się zabrać ich do siebie, troje rodzeństwa prawdopodobnie trafiłoby do domu dziecka. Serce nas ścisnęło, uznaliśmy, że je weźmiemy. Jednak tak naprawdę dopiero wtedy zaczął się u nas hardcore, bo nie mieliśmy nic: pieluch, zabawek, łóżeczek, ubrań. Oddaliśmy dzieciom naszą sypialnię, przez rok spaliśmy na podłodze, zanim udało się nam wyremontować strych – opowiada Patrycja. A niedawno przyjęli pod swój dach szóste dziecko, tygodniowego Frania, którego mama zostawiła w szpitalu. Jeśli jednak mama zdecyduje się zrzec praw rodzicielskich, chłopiec szybko trafi do adopcji.
Dzieci trafiające do rodzin zastępczych są często mocno skrzywdzone przez życie. Niełatwo jest im pokonać traumy i zaadaptować się w nowym miejscu, nawet gdy jest ono bezpieczne. – Gdy Anetka do nas przyszła, była zahukaną, zamkniętą w sobie dziewczynką, bardzo wycofaną, zamkniętą w sobie. Stworzyła sobie swój świat, w szkole opowiadała, że jej rodzice pracują za granicą. Uważała, że w ten sposób broni się przed atakami i odrzuceniem innych osób – opowiada Patrycja.
Pierwsze miesiące były trudne. Dziewczyna izolowała się w domu, nie chciała rozmawiać, czas spędzała nad książkami, ale nie przekładało się to na jej wyniki w nauce. – Ja sama bym sobie z tymi problemami bym nie poradziła. Początkowo wydawało mi się, że jeśli ja jej wytłumaczę, że ona nie jest taka jak mama i tata, to ona to zrozumie. Ale tak nie było. Nie wiem, jak byśmy sobie z tym poradzili gdyby nie pomoc psychologa – mówi Patrycja.
Początkowo Aneta nie chciała takiego wsparcia, jednak po kilku miesiącach zmieniła zdanie. Psychoterapia trwała przez trzy lata. – Trafiliśmy na wyjątkową psychoterapeutkę, która poświęcała jej czas, uwagę, a Anetka chciała z nią współpracować – opowiada Patrycja.
Dzięki psychoterapii Aneta dała radę uporządkować swoje relacje z ojcem, któremu po wyjściu z zakładu karnego bardzo zależało na odzyskaniu kontaktów z dziećmi. Przepracowała traumy z dzieciństwa: porzucenie przez matkę, pobyt ojca w zakładzie karnym, śmierć babci. Poradziła sobie też z trudną sytuacją, gdy mimo bardzo dobrych ocen i „paska” na świadectwie ze szkoły podstawowej, nie udało jej się dostać do liceum. Rok uczyła się w technikum, a potem przeniosła się od razu do drugiej klasy liceum. Siedziała nad książkami całymi dniami, by nadrobić zaległości. Udało się: również dlatego, że lubi się uczyć, a nauka sprawa jej przyjemność. Dziś Aneta ma 18 lat, plany, by po skończeniu liceum podjąć studia psychologiczne. – Nadal jest z nami, bo gdy dziecko z rodziny zastępczej kończy 18 lat, to może w niej pozostać, spisujemy jednak program usamodzielniania się. Nie wiem jednak, czy poradzilibyśmy sobie ze wszystkimi trudnościami, gdyby nie wsparcie wspaniałej pani psycholog – mówi Patrycja.
Aneta: – Na swoim przykładzie mogę stwierdzić, że terapia, jak i wiele rozmów z ciocią i wujkiem, ich wsparcie oraz miłość pokazały mi, że mogę żyć inaczej, odcinając się od przeszłości, a także być nareszcie taką osobą, jaką zawsze chciałam być: bez lęku, że ktoś może porównywać mnie do rodziców lub po prostu, że mogę być dla kogoś niewystarczająca. Dzisiaj jestem silniejsza i również bardziej świadoma, jak bardzo potrzebna jest pomoc bliskich i specjalistów. Mam nadzieję, że więcej osób będących w rodzinach zawodowych, czy też rodzinnych domach dziecka będzie mogło otrzymać wsparcie psychologiczne, a także zostanie udzielona im pomoc i opieka ze strony najbliższego otoczenia.
Traumy dzieciństwa dały też jednak o sobie znać w przypadku młodszego brata, Andrzeja. Początkowo nie było widać problemów, wydawało się, że szybko zaadaptował się w rodzinie zastępczej. Problemy pojawiły się jednak w okresie pandemii: zdalna nauka, izolacja, kontakty w sieci miały negatywny wpływ na jego psychikę. On też potrzebował wsparcia psychologicznego. Dziś wydaje się, że staje już na własnych nogach: wybrał naukę w technikum, pójście do nowej szkoły sprawiło, że stał się bardziej śmiały i odpowiedzialny.
Problemy psychologiczne mają też młodsze dzieci, które trafiają do rodzin zastępczych, szczególnie wtedy, gdy ich sytuacja prawna nie jest uregulowana. Tak jest w przypadku Darka, który dziś ma już ponad 3 lata, czteroletniej Olgi i ośmioletniej Iwonki. – Ich sytuacja nie jest klarowna, matka czasem o nie walczy, potem bywają okresy, kiedy w ogóle się nimi nie interesuje. Mając 3 lata, Iwonka była pół roku w domu dziecka, potem sąd oddał ją matce, po 2 latach dziewczynka trafiła do nas. Gdy przyszła do nas, zajmowała się swoim rodzeństwem jak dorosła, nie mogłam nawet ich nakarmić czy zmienić pieluchy, bez jej czujnego oka. Widać było, że to wszystko robiła w domu – opowiada Patrycja.
Te silne przeżycia nie były bez wpływu na jej psychikę. Dziewczynka, bardzo chce być przez wszystkich lubiana, mocno wszystko przeżywa, nawet gdy obraża się na nią koleżanka. Ona też jest pod opieką psychologa. Decyzją sądu dzieci przez weekend są pod opieką mamy biologicznej co nie jest dla nich łatwe. – To szczególnie trudne dla Darka, który mamy wcześniej nie znał, widział ją tylko w kamerce laptopa. Teraz gdy trzy dni w tygodniu spędza w domu mamy, wyraźnie widać jego zmianę zachowania, pogubił się, wychowawczynie w przedszkolu skarżą się na jego zachowanie. Na szczęście on też jest już pod opieką psychologa: mam nadzieję, że to pomoże mu uporać się z tym, co przeżywa – opowiada Patrycja.
Dzięki temu, że Patrycja i Marek zdecydowali się na prowadzenie rodziny zastępczej, bardzo zmienili się i dojrzali ich synowie. Stali się opiekuńczy, odpowiedzialni, dojrzali. – Pewnie trudniej byłoby nam zdecydować się na prowadzenie rodziny zastępczej, gdyby nasi synowie byli jeszcze mali, a tak ta cała sytuacja tylko dobrze im zrobiła, pomogła dojrzeć, wydorośleć. Są bardzo zżyci z dziećmi, zawsze chętni do pomocy – opowiada Patrycja. Młodszy syn ma 20 lat, starszy 22, obydwaj pracują. Patrycja: – Prowadzenie rodziny zastępczej nie jest łatwe, to trudna praca. Tym dzieciom jednak trzeba pomóc, dlatego otwieramy przed nimi nasze domy i nasze serca.
Aneta: – Trzymam kciuki za osoby, które zmierzają się z trudnościami związanymi z ich przeszłością rodzinną. Wierzę, że uda im się przejść tę długą drogę, by móc poczuć się szczęśliwe i wolne, bo każda z tych osób na to zasługuje, gdyż nie jest winna niczemu, co wydarzyło się w jej rodzinie. Jest wystarczająco wartościowa, by móc cieszyć się lepszym życiem.
*Imiona bohaterów zostały zmienione
Zobacz także:
Joanna Luberadzka-Gruca: szefowa Fundacji Polki Mogą Wszystko, dofinansowującej m.in. leczenie i rehabilitację chorych i niepełnosprawnych dzieci. Od lat aktywnie działa na rzecz rodzicielstwa zastępczego w Polsce. Współpracuje m.in. z Rzecznikiem Praw Dziecka. Za zasługi oznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Fundacja Polki Mogą Wszystko, której szefujesz, pomaga chorym i niepełnosprawnym dzieciom. Czy macie pod swoją opieką też dzieci z FAS? – Sporo, w dodatku niestety często są to dzieci z pełnoobjawowym FAS , czyli alkoholowym zespołem płodowym. Takie dzieci można poznać na pierwszy rzut oka, bo wszystkie wyglądają jak od jednej matki. Płaska buzia, szeroko osadzone, małe oczy i najbardziej charakterystyczna cecha: brak rynienki pod noskiem. Bardzo często dzieci z FAS mają też dodatkowe palce u stóp albo rąk. Te zewnętrzne objawy to jednak nic w porównaniu z poważnymi uszkodzeniami wewnętrznymi. Co to mogą być za uszkodzenia? – Bardzo często dzieci z FAS wymagają żywienia pozajelitowego, poza tym mają różnego rodzaju wady serca, no i co najbardziej oczywiste – mają uszkodzony mózg. Te uszkodzenia mogą mieć różny stopień, w najcięższych przypadkach dziecko z FAS nie jest w stanie funkcjonować. Poza tymi uszkodzeniami częstym objawem FAS jest brak czucia głębokiego: dziecko może głęboko się zranić i nawet tego poczuć. To są bardzo ciężkie objawy – a pamiętajmy przy tym, że nie mówimy tu o żadnej chorobie genetycznej, na którą nic nie jesteśmy w stanie poradzić. Te głębokie, nieodwracalne uszkodzenia organizmu u dziecka z FAS mają tylko jedną przyczynę: picie matki w ciąży. Picie piciu jednak nierówne. Często kobiety sądzą, że jedna lampka wina nie zaszkodzi. Mają rację? – Nie mają: wszystkie badania naukowe mówią jasno, że coś takiego jak bezpieczna dawka alkoholu w ciąży nie istnieje. Nigdy nie mamy...
O tym, kto może stworzyć rodzinę zastępczą i jakie trzeba spełnić kryteria, decydują przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011. r. Jest kilka rodzajów rodzin zastępczych: zawodowa, specjalistyczna, niespokrewniona. Bliscy także mogą stworzyć taką rodzinę zastępczą dla dziecka, np. babcia – może zostać rodziną zastępczą spokrewnioną. Spis treści: Rodzina zastępcza - na czym polega? Kto może zostać rodziną zastępczą? Jak zostać rodziną zastępczą? - krok po kroku Rodzina zastępcza - warunki, które trzeba spełnić Rodzina zastępcza - rodzaje Rodzina zastępcza - dofinansowanie Rodzina zastępcza - ulgi na dziecko Rodzina zastępcza - wsparcie instytucji Rodzina zastępcza - na czym polega? Rodzina zastępcza, nazywana także pieczą zastępczą, to forma pomocy dziecku, a także jego rodzinie, która znalazła się w trudnej sytuacji i nie radzi sobie z wychowywaniem dziecka. Rodzinę zastępczą tworzą osoby chcące opiekować się dzieckiem, którego nie są biologicznymi rodzicami. Utworzenie rodziny zastępczej, w przeciwieństwie do adopcji , nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy opiekunami a dzieckiem. Rodzice zastępczy tworzą dziecku dom na jakiś czas. To oznacza, że może ono wrócić do swojej prawdziwej rodziny, jeżeli uda jej się pokonać życiowy kryzys. Ideą rodzin zastępczych jest to, aby nie rozdzielać rodzeństw i w ten sposób nie sprawiać dzieciom dodatkowego bólu. Stąd dążenie, aby rodzeństwa mieszkały razem – w jednej rodzinie zastępczej lub w jednym rodzinnym domu dziecka. Kto może zostać rodziną zastępczą? Rodziną zastępczą może zostać: małżeństwo para żyjąca w związku nieformalnym osoba bez partnera życiowego. Jak zostać rodziną zastępczą - krok po kroku Osoby, które chciałyby...
Dyrektor Kozakiewicz w TVN24 mówiła też, że kiedy ukraińskie dzieci wiedzą, że mogą się przytulić – nie wahają się ani chwili. „Przytulają się bardzo mocno i głęboko patrzą w oczy. Próbują pokazać, że będą bardzo grzeczne i będą się uczyć”. Ukraińskie dzieci w polskiej szkole: wszystkim jest trudno Do Szkoły Podstawowej nr 103 trafiło pięćdziesięcioro ukraińskich uczniów. Ich kondycja psychiczna jest bardzo różna. „Pierwsza fala to były dzieci, które nie widziały jeszcze wojny, tylko uciekały przed nią. Nie przeżyły tak wielkiej traumy poza tym, że opuściły swoje środowisko, swoje domy rodzinne. Teraz zaczęły przybywać dzieci, które miały bezpośredni kontakt z wojną. Widziały bomby, ostrzał, ludzi rannych” – opowiadała Kozakiewicz w materiale TVN24. Polscy uczniowie przyjmują ukraińskich rówieśników z otwartymi ramionami. Na przekór barierom językowym – szybko porozumiewają się co do wspólnych zainteresowań, jak np. gry komputerowe. Zdają się nie widzieć problemu w tym, że w ich szkołach i klasach zrobiło się ciaśniej. Roma Ligocka o traumie Na temat przybywających do Polski dzieci wypowiedziała się również Roma Ligocka, pisarka i malarka, która jako dziecko przebywała w getcie. Pisarka nie ma wątpliwości, że to, co przeżyły ukraińskie dzieci, zostanie już z nimi na zawsze. „Ja wiem, że dzieci, które to teraz przeżywają, nigdy już o tym nie zapomną, że ta trauma będzie im towarzyszyła całe życie. Jest teraz inaczej, niż było za mojego dzieciństwa, wtedy nie wiedziało się o terapii, o rozmowach, o psychoanalizie, o tym, jak można pomóc takim dzieciom, nie było takiego pomysłu, ale i tak, mimo całej pracy terapeutów, te dzieci będą to wiedziały zawsze, będą chodziły z tym bagażem” – mówiła Roma Ligocka na antenie TVN. Źródło: TVN24 Piszemy też o: „Mamo tyś płakała”: sanah i...
