Oksytocyna to hormon produkowany przez mózg, który wydziela się w wielu różnych sytuacjach, także w czasie ciąży, porodu i karmienia dziecka. Przede wszystkim znana jest z sali porodowej. W szpitalach rodzącym kobietom często podaje się kroplówkę z syntetyczną oksytocyną, która ma wywołać (indukować) poród lub go przyspieszyć. Syntetyczną oksytocynę wykorzystuje się też przed porodem, aby sprawdzić, czy poród naturalny będzie dla dziecka bezpieczny.
Podajemy najważniejsze informacje o naturalnej i sztucznej oksytocynie. Opisujemy jej dzałanie na organizm kobiety i jej dziecka.
Spis treści:
Oksytocyna jest hormonem produkowanym przez podwzgórze. Nie bez powodu nazywana jest hormonem miłości, przytulania lub przywiązania. Mózg wytwarza ją podczas współżycia – to oksytocyna uruchamia wyrzut męskiego nasienia i sprawia, że organizm kobiety przyjmuje je podczas orgazmu. Oksytocyna uwalnia się przede wszystkim w sytuacjach społecznych. Wydziela się np. podczas posiłków, które jemy w towarzystwie. Według badań wpływa również na mocniejsze odczuwanie zazdrości. Odgrywa ogromną rolę podczas porodu.
Oksytocyna sprawia, że pojawiają się skurcze, które powodują skracanie się szyjki macicy, a następnie wypieranie płodu. Na początku porodu poziom oksytocyny jest niski (wtedy skurcze są słabsze), potem rośnie wraz z postępem akcji porodowej, nasilając czynność skurczową.
Aby ten naturalny mechanizm zadziałał, poród musi przebiegać bez zakłóceń. Wystarczy, że ciężarna zestresuje się, poczuje się skrępowana obecnością obcych ludzi na sali porodowej, będzie jej za chłodno lub zbyt jasno, aby nad oksytocyną górę wzięła adrenalina – hormon walki i ucieczki. Adrenalina mobilizuje organizm w chwilach zagrożenia, a podczas porodu może przerwać skurcze i przedłużyć akcję porodową.
Jeśli kobieta na sali porodowej czuje się bezpiecznie, ma zapewnioną intymność, mózg uwalnia oksytocynę i poród postępuje bez przeszkód. Podobnie jest w naturze – samica nie urodzi, dopóki odczuwa zagrożenie. Pozostawienie ciężarnej możliwości wyboru pozycji podczas rodzenia, zapewnienie jej odpowiedniej opieki wpływa równie efektywnie na postęp porodu jak podanie kroplówki z oksytocyną.
Oksytocyna największą rolę odgrywa tuż przed porodem i w jego trakcie, ale w nieznacznej ilości uwalniana jest również przez całą ciążę.
Oksytocyna wydzielana podczas ciąży:
Im bliżej porodu, tym poziom oksytocyny staje się wyższy. Szczyt osiąga tuż po narodzinach dziecka podczas wydalania łożyska, a potem stopniowo opada. Dobroczynne działanie oksytocyny trwa, gdy kobieta pierwszy raz przystawia dziecko do piersi – właśnie za sprawą tego hormonu pojawia się pokarm. Od tej pory podczas każdego karmienia następuje wyrzut oksytocyny do krwi. To sprawia, że karmienia dla niektórych mam stają się niezwykle przyjemnym, niemal erotycznym doznaniem.
Ekspert od oksytocyny prof. Kerstin Uvnas Moberg ze szwedzkiego Instytutu Karolinska, dowiodła, że:
Wysoki poziom oksytocyny, który utrzymuje się we krwi kobiety w pierwszych chwilach po porodzie, sprzyja początkom miłości macierzyńskiej. We krwi noworodka również jest wtedy dużo tego hormonu. Oksytocyna wydziela się podczas kontaktu wzrokowego mamy i dziecka oraz podczas przytulania noworodka skóra do skóry.
Z badań prowadzonych przez prof. Ruth Feldman z Uniwersytetu Bar-Ilan w Izraelu, które miały sprawdzić, jak poziom oksytocyny wpływa na przywiązanie do dziecka wynika, że im więcej tego hormonu we krwi, tym uczucie jest silniejsze.
Test oksytocynowy to badanie polegające na podaniu ciężarnej oksytocyny pod postacią kroplówki w celu wywołania skurczów macicy. Podczas ich trwania obserwuje się pracę serca dziecka. Jeśli test nie wykaże nieprawidłowości, kobieta może rodzić naturalnie. Przy zaobserwowaniu nieprawidłowych wartości tętna dziecka w czasie skurczów, ciążę kończy się cesarskim cięciem.
Test oksytocynowy wykonuje się w ciąży donoszonej, w której pojawiły się powikłania. Badaniu poddaje się też kobiety w ciąży przenoszonej. Choć niesie ze sobą niewielkie ryzyko powikłań, test jest skutecznym badaniem pozwalającym zmniejszyć ryzyko niedotlenienia dziecka.
Podanie oksytocyny wywołuje skurcze macicy, które mogą zainicjować poród. Kroplówka z oksytocyną ma przyspieszyć poród. Trudno jednak oszacować, kiedy dokładnie ciężarna urodzi. Żaden lekarz nie odpowie na pytanie, ile trwa poród wywołany oksytocyną. Dużo zależy od tego, jak organizm kobiety zareaguje na podanie hormonu, czy jest to pierwszy poród czy kolejny. Czasem od momentu podania oksytocyny do przyjścia dziecka na świat mija kilka, a czasami nawet kilkanaście godzin.
Z obserwacji wynika, że większe dawki oksytocyny skracają czas trwania porodu, ale staje się on bardziej bolesny – w szpitalach stosuje się dwa schematy podawania oksytocyny – nisko- i wysokodawkowy.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) syntetyczna oksytocyna przy porodzie podawana jest zbyt często.
Sztuczna oksytocyna nie jest obojętna dla rodzącego się dziecka – może spowodować zaburzenia rytmu serca, żółtaczkę albo nawet silne reakcje uczuleniowe. Jej podanie jest wskazane, gdy poród trzeba przyspieszyć dla dobra dziecka, gdy doszło do zatrucia ciążowego u mamy, gdy ciąża jest przeterminowana i poród nie zaczyna się samoistnie lub gdy jest wywoływany w inny sposób.
Konsultacja: dr n. med. Katarzyna Skórzewska, ginekolog endokrynolog, adiunkt w Klinice Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Warszawie.
Czytaj też:
Film powstał we współpracy ze Szpitalem Medicover
Hormony to substancje, bez których organizm nie mógłby funkcjonować. Zależy od nich nie tylko praca wszystkich narządów, ale także myśli i uczucia. Zajście w ciążę wywołuje zmiany hormonalne. Wcześniej substancje te wytwarzały gruczoły dokrewne, takie jak np. tarczyca, a teraz wiele z nich powstaje w łożysku, które znajduje się wewnątrz macicy i zasila dziecko w brzuchu przez łączącą je z nim pępowinę. Po porodzie łożysko jest wydalane, a hormony ciążowe przestają być potrzebne. Zanim to nastąpi, warto oswoić się z nimi, choćby po to, by wiedzieć, jak teraz działają na twój organizm. Spis treści: hormony na początku ciąży burza hormonów na późniejszym etapie ciąży Hormony działające na początku ciąży Wśród nich trzeba wymienić hCG – hormon, który pozwala stwierdzić ciążę testem ciążowym , endorfiny zwane hormonami szczęścia, progesteron i estrogen. Wywołują one zmiany w samopoczuciu i wyglądzie ciężarnej: Progesteron – odpowiada m.in. za wszechogarniającą senność W wyniku zmian hormonalnych, głównie wskutek wzrostu poziomu progesteronu , możesz odczuwać większą potrzebę snu. Czasem bywa ona tak silna, że jesteś w stanie usnąć na dywanie, gdy kładziesz się na chwilę, by wyprostować plecy. Nagłe stany zmęczenia zwykle ustępują pod koniec I trymestru. Środkowy trymestr jest zwykle okresem przypływu energii, której poziom opada wraz ze zbliżaniem się terminu porodu. Wtedy znów może wrócić zmęczenie. Gonadotropina kosmówkowa – wpływa na mdłości i wymioty Nudności czasem bywają pierwszym sygnałem ciąży. Te nieprzyjemne objawy najbardziej dokuczliwe są w pierwszym trymestrze, a potem słabną lub całkiem ustępują. Prawdopodobnie ma to związek z rosnącym poziomem gonadotropiny kosmówkowej (hCG ). Hormon ten jest produkowany przez organizm od około siódmego dnia po zapłodnieniu . Jego zadaniem jest...
Stres przed porodem pojawia się u wielu kobiet w ciąży, ale często za przyczynę lęków oraz wysokiego poziomu niepokoju uważa się po prostu fakt bycia w ciąży. Tymczasem ciąża jest z wielu powodów czasem stresującym, a badania naukowe pokazały, że nerwy w ciąży wpływają na rozwój mózgu dziecka! Rzadziej jednak mówi się o tym, że stres przed porodem przekłada się bezpośrednio na sam poród . Stres przed porodem: jak emocje wpływają na poród? Stres przed porodem może w znacznym stopniu zaburzyć przebieg porodu. Hormonalny mechanizm porodu jest skomplikowanym procesem. Najważniejsze są w nim jednak dwie substancje: oksytocyna i adrenalina. W dużym uproszczeniu chodzi o to, aby podczas porodu w ciele kobiety było jak najwięcej naturalnej oksytocyny , a jak najmniej adrenaliny. Stres przed porodem może zmienić właściwe proporcje tych hormonów. Za co odpowiadają hormony, na które bezpośredni wpływ ma stres przed porodem? Oksytocyna , zwana hormonem miłości , wydzielana jest przez matkę po to, aby poród mógł postępować. Warunki idealne dla wytwarzania tego hormonu to spokój, relaks, poczucie bezpieczeństwa, intymność, bliskość (również fizyczna) z partnerem. Adrenalina i kortyzol to z kolei hormony stresu . Pojawiają się w ciele, gdy odbierasz daną sytuację jako zagrażającą, gdy czujesz niepokój, lęk, stres. Ciało się wtedy napina, uwaga koncentruje, przygotowujesz się do odparcia ataku. Zastanów się teraz: czy kiedy czułaś ogromny niepokój, byłaś w stanie skoncentrować się na czymś takim jak miłość bądź inne pozytywne emocje? Poczucie miłości, bliskości, bezpieczeństwa sprawia, że oksytocyna zalewa organizm, jednak z drugiej strony lęk, niepokój, stres, obawa przed oceną sprawiają, że zamiast oksytocyny w ciele pojawia się adrenalina i kortyzol, które znoszą działanie hormonu miłości. Z czysto biologicznego punktu...
