O tym, czym są głoski dźwięczne i bezdźwięczne, dzieci uczą się już na początku edukacji w szkole podstawowej. Jednak zagadnienia związane z odróżnieniem głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych czasem wcale nie są dziecinnie łatwe nawet dla dorosłych… Przekonaj się, że proste definicje ilustrowane odpowiednimi przykładami mogą pomóc, gdy chcesz wytłumaczyć dziecku podział głosek na dźwięczne i bezdźwięczne.
Spis treści:
Głoski to dźwięki, z których składa się nasz język (w odróżnieniu od liter, które są znakami graficznymi). Głoski można podzielić na różne sposoby, np. na samogłoski (a, e, i, u, y, ą, ę) i spółgłoski (to cała reszta głosek, czyli: b, c, ć, d, f, g, h, i, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, t, w, z, ź, ż) albo na głoski twarde i miękkie czy właśnie dźwięczne i bezdźwięczne.
Od czego zależy dźwięczność lub bezdźwięczność głoski? Od tego, w jaki sposób układają się wiązadła (struny) głosowe podczas ich wymawiania.
To głoski, które powstają, gdy podczas ich wymawiania powietrze przepływa przez zsunięte wiązadła głosowe. Struny głosowe zostają wprawione w drganie. Możesz je poczuć: przyłóż dłoń do szyi na wysokości strun głosowych i wymów dowolną głoskę dźwięczną.
Głoski dźwięczne w języku polskim to wszystkie samogłoski: a, e, i, u, y, ą, ę oraz następujące spółgłoski: b, d, dź, dż, g, j, l, ł, m, n, ń, r, w, z, ź, ż.
To głoski, które powstają, gdy wiązadła głosowe nie zsuwają się podczas ich wymawiania, a powietrze wydostające się z płuc może swobodnie przepływać przez krtań. W efekcie struny głosowe nie zostają wprawiane w drgania. Możesz przekonać się o tym, przykładając dłoń do szyi na wysokości strun głosowych i wymawiając dowolną głoskę bezdźwięczną.
Głoski bezdźwięczne w języku polskim to: c, ć, cz, f, h, k, p, s, ś, sz, t.
Przykładanie dłoni (palca) do krtani (własnej lub rodzica) to jeden z najprostszych sposobów rozróżniania głosek dźwięcznych od bezdźwięcznych. Można też poprosić dziecko, by wymawiało poszczególne głoski na zewnętrzną stronę dłoni zbliżonej do ust. Podczas wypowiadania głosek bezdźwięcznych – podmuch powietrza będzie bardziej wyczuwalny. Aby wrażenie „wietrzyku” było wyraźniejsze – skórę na dłoni można zwilżyć np. mokrą chusteczką.
Jak widzisz, aby wiedzieć, jak odróżnić głoski dźwięczne od bezdźwięcznych – wcale nie trzeba się ich uczyć na pamięć.
Zróbmy mały eksperyment. Spróbuj wypowiedzieć szeptem następujące pary głosek:
Prawda, że brzmią bardzo podobnie? Podobnie, gdy wyszepczemy takie słowa jak np. wafel (brzmi jak fafel), domek (brzmi jak tomek), babka (brzmi jak papka).
Dzieje się tak, ponieważ szepcząc, nie wprawiamy w drgania strun głosowych i wypowiadane głoski produkujemy jako bezdźwięczne. Wyżej wymienione pary głosek różnią się między sobą wyłącznie dźwięcznością. Gdyby nie zachowanie strun głosowych podczas ich wymawiania (wiązadła zsunięte lub luźne) – wymawialibyśmy je identycznie.
Wielu z nas spotkało się pewnie z wymową dzieci lub dorosłych, którzy nie potrafią wypowiadać głosek dźwięcznych i mówią:
Jak widać - czasami dźwięczność lub bezdźwięczność głoski ma wpływ na znaczenie wypowiadanego słowa. I to zarówno podczas wymowy, jak i zapisu, np.
Warto wiedzieć, że tzw. mowa bezdźwięczna jest dość powszechna u dzieci do 3. roku życia. Z wiekiem uczymy się, jak wypowiadać głoski dźwięczne i bezdźwięczne. Na przykład wśród uczniów klas I i II szkoły podstawowej jedynie 1-2 proc. wciąż posługuje się mową bezdźwięczną. Mowa bezdźwięczna może być efektem zaburzeń słuchu, bezwładności wiązadeł lub uszkodzenia centralnego systemu nerwowego.
Problemem może być również częściowa mowa bezdźwięczna. Dzieci, które posługują się mową bezdźwięczną, mają większe problemy z nauką czytania i pisania. Są logopedzi, zdaniem których mowa bezdźwięczna może powodować dysleksję.
Źródła:
J. T. Kania: Szkice logopedyczne. Warszawa 1982
A. Lorenc: Zaburzenia dźwięczności. Analiza akustyczna i audytywna. „Logopedia” 2012, nr 41
E. Minczakiewicz: Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia. Warszawa 1997
Zobacz także:
Rabat na całą kolekcję, zarówno rzeczy pełnowartościowych jak i przecenionych. Warunkiem skorzystania z promocji jest minimalny paragon o wartości 200 zł oraz okazanie/wpisanie kuponu dostępnego w wersji elektronicznej (online) Szaleństwa Zakupów oraz na stronach www partnerów Elle; Glamour; Viva.
Akcja nie łączy się z innymi akcjami/promocjami. Oferta i szczegóły dostępne w sklepach stacjonarnych i na diversesystem.com.
Rabat 20% dla wszystkich klientów przy zakupach za min. 250 zł. Oferta obowiązuje w sklepach stacjonarnych oraz na www.intimissimi.com, nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły w sklepach i na stronie.
Moda ORSAY oferuje każdej kobiecie możliwość poczucia się sobą niezależnie od sytuacji, nastroju czy rozmiaru ubrania. Skorzystaj z dodatkowej 20% zniżki na wszystko w sklepach stacjonarnych i na orsay.pl. Zniżka nie dotyczy bonów podarunkowych. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie.
Rabat 20% na cały asortyment z wyłączeniem kolekcji Sablewska x Gabriella. Oferta dostępna na gabriella.pl. Nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie.
Najniższa cena produktu ze zdjęcia 30 dni przed obniżką - 16,90 zł.
Cena po zastosowaniu rabatu - 13,52 zł.
Przy zakupie min. 2 produktów, -50% na drugi tańszy produkt. Rabat obejmuje wybrany asortyment dostępny we wszystkich salonach Triumph, outletach, wybranych sklepach partnerskich i na pl.sloggi.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie Partnera.
Rabat 20% dla wszystkich klientów przy zakupach za min. 499 zł. Oferta obowiązuje w sklepach stacjonarnych oraz na www.falconeri.com, nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły w sklepach i na stronie.
Słuch fonematyczny (słuch fonemowy) to jeden z trzech rodzajów słuchu, jakie posiadamy (oprócz słuchu fizjologicznego i muzycznego). Dzięki niemu możemy rozróżniać fonemy, czyli najmniejsze elementy mowy. Jeśli dziecko ma zaburzenia w zakresie słuchu fonematycznego, może nie odróżniać np. głoski „d” od „t” czy „s” od „sz”. To z kolei może przyczynić się do powstania problemów z pisaniem i czytaniem. Słuch fonemowy można ćwiczyć i warto to robić, by zapobiec podobnym kłopotom u dziecka. Spis treści: Słuch fonematyczny – co to jest? Zaburzenia słuchu fonematycznego: przyczyny i objawy Ćwiczenia rozwijające słuch fonematyczny Badanie słuchu fonematycznego Słuch fonematyczny – co to jest? Słuch fonematyczny – zwany również słuchem fonemowym – pozwala nam odróżniać poszczególne dźwięki mowy, np. „e” oraz „i”, „w” oraz „r”, głoski dźwięczne i bezdźwięczne, np. „z” oraz „s”, „g” oraz „k”. Dzięki niemu słyszymy też, jak prawidłowo dzielić słowa na sylaby i głoski. Rozwija się on u dzieci w wieku od 1-2 lat do 6-7 lat, kiedy to kończy się proces kształtowania mowy. Zaburzenia słuchu fonematycznego: przyczyny i objawy Przyczyny zaburzeń słuchu fonematycznego nie są do końca znane. Podłoże tych zaburzeń może mieć zatem bardzo szerokie spektrum. Według specjalistów, źródła zaburzeń słuchu fonematycznego stanowić mogą: Nieprawidłowe funkcjonowanie układu słuchowego, Nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania układu nerwowego, Czynniki genetyczne Czynniki środowiskowe. Okazuje się też, że niemożliwe jest stwierdzenie dokładnej skali zaburzeń słuchu fonematycznego. Często stopień zaburzeń określa się w oparciu o objawy, które towarzyszą zaburzeniom. Do objawów zaburzeń słuchu fonematycznego zalicza się: nieprawidłowa wymowa...
Wszystkie samogłoski występujące w języku polskim to: a, e, i, u, y, ą, ę. Reszta to spółgłoski, czyli: b, b´ („b” miękkie, np. w wyrazie biały), c, ć, cz, d, d´ („d” miękkie, np. w wyrazie dieta), dz, dź, dż, f, f´ („f” miękkie, np. w wyrazie fiołek), g, g´ („g” miękkie, np. w wyrazie giąć), ch, ch´, j, k, k´ („k” miękkie, np. w wyrazie kiedy), l, l´ („l” miękkie, np. w wyrazie liana), ł, m, m´ („m” miękkie np. w wyrazie miód), n, n´, ń, p, p´, r, r´(„r” miękkie, np. w wyrazie malaria), s, ś, sz, t, t´ („t” miękkie, np. w wyrazie tiara), w, w´ („w” miękkie, np. w wyrazie wiara), z, z’ („z” miękkie, np. w wyrazie zieleń), ź, ż. Spis treści: Samogłoski i spółgłoski: co to jest? Jak odróżnić spółgłoski od samogłosek? Samogłoski i spółgłoski: ćwiczenia Samogłoski i spółgłoski: co to jest? Spółgłoski i samogłoski to głoski , czyli najmniejsze i niepodzielne dźwięki mowy. Bez nich nie moglibyśmy wymawiać żadnych słów, a nawet tzw. nieartykułowanych odgłosów, jak te wyrażające podziw („Och!”), przestrach („Aaaa!”), obrzydzenie („Yyyh”), ból („Au!”) i wiele innych emocji. Inaczej mówiąc – porozumiewamy się za pomocą zdań złożonych z wyrazów, które z kolei składają się z głosek (spółgłosek i samogłosek). Znakiem graficznym głosek są litery (głoski – wymawiamy, litery – piszemy). Trudno wyobrazić sobie głoski bez podziału na samogłoski i spółgłoski. Gdyby nasze wypowiedzi składały się z samych spółgłosek lub samych samogłosek – nasz język byłby nie tylko trudniejszy w wymowie, ale i zdecydowanie trudniejszy do zrozumienia....
W języku polskim piszemy litery, a wymawiamy głoski . Wśród głosek wyróżniamy spółgłoski i samogłoski. A wśród spółgłosek – spółgłoski twarde i miękkie . Spis treści: Spółgłoski twarde – co to jest? Jakie są spółgłoski twarde? Spółgłoski twarde – ćwiczenia Spółgłoski twarde – co to jest? Spółgłoski twarde to takie spółgłoski, podczas wymawiania których środek języka nie unosi się w kierunku podniebienia twardego. Najlepiej przekonać się o tym, wymawiając spółgłoski twarde na przemian z miękkimi, np. p – ń, b – ś, c – ć. Jak wiemy, w języku polskim słowa często wymawia się inaczej niż pisze. Spółgłoski twarde to takie, których fonetyczny zapis pozbawiony jest kreseczki (znaku miękkości). Spójrzmy na poniższe przykłady: wyraz leśniczówka składa się z 10 liter (l e ś n i c z ó w k a) i 8 głosek ( l e ś n’ i cz ó w k a), mamy tu 4 samogłoski (e, i, ó, a) i 6 spółgłosek (l, ś, n’ ,w, k), z czego 3 spółgłoski są twarde (l, w, k) a 2 miękkie (ś, n’) misiaczek: 8 liter (m i s i a c z e k), 6 głosek (m’ i s’ a cz e k), 3 samogłoski (i, a, e) i 4 spółgłoski (m’, s’, cz, k), z czego 2 miękkie (m’, s’) i 2 twarde (cz, k) zima : 4 litery (z i m a ), 4 głoski (z’ i m a), 2 samogłoski (i, a), 2 spółgłoski (z’ ,m), z czego 1 spółgłoska jest miękka (z’) a 1 twarda (m) Jakie są spółgłoski twarde? Spółgłoski twarde to: b, c, cz, d, dz, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż. Dzięki tym 22 głoskom możemy powiedzieć naprawdę dużo wyrazów, których brzmienie jest nam tak doskonale znane. Codziennie wymawiamy i słyszymy mnóstwo słów, które składają się wyłącznie z samogłosek i spółgłosek twardych, np.: bunt (spółgłoski twarde: b, n, t), krok (k, r, k), marsz (m, r, sz),...
