Jak zwraca uwagę lekarz medycyny Łukasz Durajski z Krajowego Komitetu Weryfikacyjnego ds. Eliminacji Odry i Różyczki (WHO), członek Amerykańskiej Akademii Pediatrii (American Academy of Pediatrics), problem jest poważny. Tylko od końca stycznia do końca lutego 2021 r. w Polsce wskutek sepsy meningokokowej zmarło troje dzieci – sześcioletni chłopiec w Świdnicy, kilkumiesięczny chłopiec w Szczecinie oraz 4,5-miesięczna dziewczynka w Zabrzu. Z badań wynika, że w naszym kraju z powodu zakażenia meningokokami umiera kilkoro dzieci rocznie.
Meningokoki wywołują inwazyjną chorobę meningokokową (IChM), która najczęściej przebiega pod postacią sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (mowa o 60 proc. przypadków), samej sepsy lub samego zapalenia opon. Zachorować można w każdym wieku, ale najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia. Szczyt zachorowań przypada w pierwszym roku życia. IChM może bardzo szybko doprowadzić do zgonu (umiera nawet co szósty chory!) lub powikłań (dotykają co piątego chorego), które skutkują trwałym inwalidztwem.
„Zakażenie meningokokami jest o tyle problematyczne, że nawet gdyby nie było pandemii i mielibyśmy pełen dostęp do służby zdrowia, rozpoznanie go stanowi bardzo duże wyzwanie dla lekarzy” – tłumaczył w rozmowie z PAP Łukasz Durajski.
Zdaniem eksperta lekarz nie zawsze jest w stanie ocenić, czy za kilka godzin u pacjenta nie rozwinie się sepsa meningokokowa – nawet wtedy, gdy bada go w gabinecie. Objawy inwazyjnej choroby menigokokowej są mało charakterystyczne. Zalicza się do nich osłabienie, gorączkę (niekoniecznie wysoką), brak apetytu, nudności, wymioty, rozdrażnienie, złe samopoczucie. „Są to więc cechy każdej innej infekcji – od zwykłego przeziębienia, przez grypę po COVID-19” – zauważa lekarz.
Przy sepsie meningokokowej ważne są pierwsze 24 godziny. „To są te godziny, które decydują o przeżyciu pacjenta – nie tylko dziecka, ale i dorosłego. Tymczasem przez pierwsze kilka, a czasem nawet kilkanaście godzin występują objawy, które w żaden sposób nie wskazują, że stan pacjenta może się dramatycznie pogorszyć” – ostrzega ekspert. Podkreśla również, że gdy pojawiają się bardziej niepokojące objawy, takie, jak zmiana koloru skóry i wybroczyny (które są konsekwencją zmian zakrzepowo-zatorowych), pacjent ma już niewielkie szanse na przeżycie.
„Ta trójka dzieci, które zmarły z powodu sepsy meningokokowej, poniosła dramatyczne konsekwencje braku profilaktyki. To dowodzi, jak ważne są szczepienia, mimo tego, że jest to stosunkowo rzadka choroba. Szczepienia są jedynym narzędziem, które znacznie zwiększa szanse, że pacjent zakażony meningokokami przeżyje i nie będzie miał ciężkich powikłań” – dodaje Łukasz Durajski.
Zdaniem lekarza w Polsce mamy większą świadomość choroby pneumokokowej czy zakażeń rotawirusowych, bo szczepienia przeciw tym infekcjom weszły do programu szczepień jako obowiązkowe. „Zakażenia meningokokami są niestety lekceważone” – ocenił ekspert, dodając, że szczepienia przeciw meningokokom oraz przeciw wirusowi HPV, który przyczynia się do rozwoju raka szyjki macicy, powinny być również finansowane przez Ministerstwo Zdrowia.
„Jeżeli dzięki tym szczepieniom możemy uchronić dzieci i dorosłych przed śmiercią, to taka profilaktyka jest warta inwestycji” – dodał, przypominając, że część krajów w Europie finansuje szczepienia przeciw meningokokom. W Wielkiej Brytanii szczepione są nawet noworodki urodzone bardzo przedwcześnie, bo w 26. tygodniu ciąży. W Polsce szczepienia przeciw meningokokom są zalecane. W praktyce oznacza to, że rodzice muszą za nie płacić sami.
Z raportu Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) opublikowanego w czerwcu 2020 r. wynika, że w 2019 r. większość przypadków IChM (66 proc.) wywołały meningokoki typu B. Wśród najmłodszych dzieci do drugiego roku problem jest jeszcze poważniejszy (odpowiadają za 75 proc. zachorowań). Właśnie dlatego eksperci zalecają, żeby małe dzieci w Polce w pierwszej kolejności szczepić przeciwko meningokokom typu B. Dostępne są dwie szczepionki białkowe przeciw meningokokom typu B. Jedna z nich przeznaczona jest dla dzieci od 2. miesiąca życia, a druga od 10. roku życia.
We wszystkich grupach wiekowych rzadziej występują zakażenia innymi typami meningokoków, tj. C (20 proc.), W (11 proc.), Y (2 proc.). W Polsce dostępne są dwie szczepionki skoniugowane przeciw meningokokom typu A, C, W, Y (jedna dla osób w wieku od szóstego tygodnia życia, druga dla osób w wieku od dwóch lat) oraz jedna szczepionka skoniugowana przeciw meningokokom typu C (dla osób po ukończeniu 2. miesiąca życia).
Eksperci z polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych podkreślają, jak ważne jest kontynuowanie szczepień w czasie pandemii koronawirusa COVID-19. Gdy system opieki zdrowotnej jest przeciążony, profilaktyka jest niezbędna.
Czytaj też:
Zimne dłonie u niemowlaka zdarzają się często i z reguły nie są powodem do niepokoju. Noworodki i niemowlęta mają niedojrzały układ krążenia, dlatego ich stopy i rączki często są zimne. Nie oznacza to, że dziecku jest zimno - żeby sprawdzić, czy niemowlakowi jest zimno, dotknij skóry na jego karku. Jeśli niemowlę ma zimne ręce i stopy, a do tego zauważysz, że są sine, powiedz o tym lekarzowi, żeby wykluczył problemy z krążeniem. Spis treści: Zimne rączki u noworodka - co mogą oznaczać? Zaburzenia krążenia Zimne ręce przy gorączce Zespół Raynauda Jak poznać, że dziecku jest zimno? Sprawdzanie rączek Sprawdzanie karczku Obserwowanie buzi Jak szybko rozgrzać zmarznięte dziecko? Zimne rączki u noworodka - co mogą oznaczać? Kiedy małe dziecko lub niemowlę ma zimne rączki, najczęściej myślimy, że jest mu zimno. Tymczasem niekoniecznie jest to prawdą. Niemowlęta i małe dzieci często mają zimne dłonie i stopy. Wynika to z niedojrzałości układu krążenia. Czasami jednak może być to objawem choroby, dlatego o wątpliwościach zawsze trzeba porozmawiać z lekarzem. Zaburzenia krążenia Jeśli zimne i blade (bądź sine) rączki pojawiają się u niemowlaka często, skonsultuj się z lekarzem. Mogą one świadczyć o tzw. centralizacji krążenia, czyli przeniesieniu krążenia w okolice ważnych, chronionych przez organizm narządów (mózg, serce, nerki) - przez to dopływ krwi do kończyn jest ograniczony. Takie zjawisko poprzedza spadek ciśnienia i może ono doprowadzić do wstrząsu. Jednak zimne rączki u noworodka mogą także brać się z innych problemów w układzie sercowo-naczyniowym dziecka. Zimne ręce przy gorączce Gorączka i zimne kończyny u dziecka mogą iść w parze. Dziecko może skarżyć się na to, że mu zimno, mogą także wystąpić tzw. „zimne poty”. Przy wysokiej temperaturze...
Odra to choroba wirusowa , tzw. choroba wieku dziecięcego. Przechodzą ją zwykle dzieci, które nie były szczepione lub które nie otrzymały dawek przypominających. Szczególnie groźna jest dla niemowląt w wieku od 6 do 12 miesięcy, ponieważ nie chronią ich już przeciwciała od mamy i nie są jeszcze zaszczepione (pierwszą dawkę szczepionki przeciwko odrze podaje się dzieciom w 13 miesiącu życia). Jak wygląda odra u dzieci? Przede wszystkim objawia się charakterystyczną wysypką, towarzyszy jej również gorączka i „szczekający kaszel”. Spis treści : Objawy odry u dzieci Jak wygląda odra u dzieci? Objawy odry u dzieci Odra daje wyraźne objawy. Można ją rozpoznać po tym, że dziecku doskwiera: wysoka gorączka, suchy, tzw. szczekający kaszel , katar, ból gardła i krtani, zaczerwienienie oczu, łzawienie oczu i światłowstręt (na skutek zapalenia spojówek). Te objawy trwają około 3 dni, a potem dołącza do nich charakterystyczna dla odry wysypka . Najpierw pojawiają się w jamie ustnej białe plamki z czerwoną obwódką, zwane plamkami Koplika-Fiłatowa. Następnie przekształcają się one w wysypkę u dziecka , która trwa około 3-4 dni. W drugim okresie choroby do charakterystycznych objawów należą: wysypka, powiększone węzły chłonne. Jak wygląda odra u dzieci? Wysypka będąca objawem odry, nie pojawia się od razu na całym ciele dziecka, ale widoczna jest po kolei na następujących częściach ciała: głowa za uszami; twarz; szyja; tułów; ręce; nogi. Zdjęcie wysypki przy odrze u dziecka Kiedy na ciele dziecka pojawia się wysypka odrowa, dziecko zaczyna czuć się coraz lepiej. Choć wciąż kaszle i ma katar, nie męczy je już wysoka gorączka . Początkowo czerwona wysypka staje się brunatna , a w końcu się złuszcza. Przechorowanie odry daje odporność na całe...
