Kompetencje kluczowe są identyfikowane przez Parlament Europejski i Radę Europy. Ostatni raz zostały sformułowane w 2018 roku. Są one odpowiedzią na wyzwania, jakie stawia człowiekowi współczesny świat.
Zdobywanie kompetencji kluczowych trwa od dzieciństwa, zwłaszcza od momentu rozpoczęcia edukacji wczesnoszkolnej, ale powinno trwać przez całe życie. Nieco inaczej kształtuje się kompetencje kluczowe w przedszkolu, a inaczej w szkole, lecz zdobywa się je także w rodzinie, w pracy i w różnych społecznościach.
Spis treści:
Kompetencje kluczowe to umiejętności, które każdy człowiek powinien posiadać, aby móc się w pełni samorealizować, ale też realizować się zawodowo i społecznie w świecie, w jakim przyszło mu żyć.
Na każdą kompetencję składają się:
Kompetencje kluczowe zmieniają się wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Obecny świat wymaga od ludzi więcej różnorakich umiejętności niż było to niezbędne w poprzednich stuleciach. Dlatego przedszkolne i szkolne podstawy programowe powinny być modyfikowane tak, aby kształtować u młodego człowieka najistotniejsze dla niego umiejętności, które nazywa się właśnie kompetencjami kluczowymi.
Parlament Europejski zdefiniował w 2018 roku osiem kompetencji kluczowych, które stanowią „połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji" oraz fundament podstawy programowej:
Definicja: Kompetencje te polegają na zdolności identyfikowania, rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania faktów, uczuć, pojęć w mowie i piśmie przy wykorzystaniu obrazów, dźwięków i materiałów cyfrowych.
Definicja: Znajomość języka pozwalająca na intuicyjne operowanie elementami i zasadami językowymi. Pozwala na budowanie zdań, których użytkownicy języka nigdy wcześniej nie słyszeli, na parafrazowanie zasłyszanych zdań, a także ocenianie wypowiedzi pod kątem poprawności językowej.
Definicje:
Kompetencje matematyczne to umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.
Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach
Kompetencje techniczne i inżynierskie to stosowanie tej wiedzy i metod w odpowiedzi na postrzegane ludzkie potrzeby lub pragnienia. Kompetencje w zakresie nauki, technologii i inżynierii obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką i odpowiedzialność poszczególnych obywateli.
Definicja: Kompetencje cyfrowe to wiedza, umiejętności i postawy pozwalające w sposób efektywny, poprawny, bezpieczny, krytyczny, kreatywny i etyczny wykonywać zadania, rozwiązywać problemy, komunikować się, zarządzać informacją, współpracować, tworzyć i dzielić się treściami.
Definicja: Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się to zdolność do autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową.
Definicja: Kompetencje obywatelskie to znajomość praw człowieka i konstytucji swojego kraju, a także zakresu działań jego rządu, to również rozumienie ról i zakresu odpowiedzialności instytucji stanowiących politykę na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim i międzynarodowym.
Definicja: kompetencje w zakresie przedsiębiorczości to między innymi zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób. Przedsiębiorczość opiera się w dużej mierze na kreatywności i krytycznym myśleniu.
Definicja: Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej obejmują rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i wymiany pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu.
Kompetencje kluczowe uczniów, zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, należy kształtować na wszystkich etapach edukacyjnych i w szkole podstawowej, i w szkole ponadpodstawowej.
Metody nauczania, które sprzyjają rozwijaniu tzw. kompetencji kluczowych to metody bazujące na samodzielnym dochodzeniu do wiedzy oraz na pracy w grupie, komunikacji w zespole, samoocenie, ocenie koleżeńskiej. Są to:
Poniżej podajemy przykłady umiejętności, jakich wymagają poszczególne kompetencje, oraz przykłady metod stosowanych do kształtowania poszczególnych kompetencji.
Przykłady kompetencji w zakresie rozumienia i tworzenia informacji:
Przykłady kompetencji językowych:
Przykłady kompetencji matematycznych oraz kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych:
Przykłady kompetencji cyfrowych:
Przykłady kompetencji osobistych, społecznych i w zakresie uczenia się:
Przykłady kompetencji obywatelskich:
Przykłady kompetencji w zakresie przedsiębiorczości:
Przykłady kompetencji w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej:
Źródło: Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22.05.2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2018/C 189/01), a opublikowane w Dz.U.UE C z dnia 4 czerwca 2018 r.
Zobacz także:
Podstawa programowa w przedszkolu wyznacza główny cel całej edukacji przedszkolnej. To także zadania, które muszą być realizowane, by dzieci osiągnęły konkretne umiejętności przed pójściem do szkoły. Warto wiedzieć, jak powinno wyglądać wychowanie i nauczanie naszych przedszkolaków. Co zawiera podstawa programowa do przedszkola w 2023 roku? Znając zawartość podstawy, dowiesz się w jakim stopniu twój przedszkolak spełnia jej wymagania. Spis treści: Podstawa programowa w przedszkolu 2023 Podstawa programowa dostosowana do potrzeb dziecka Podstawa programowa w przedszkolu: umiejętności z 4 obszarów rozwojowych Rozwój fizyczny dziecka Rozwój emocjonalny dziecka Rozwój społeczny dziecka Rozwój poznawczy dziecka 4. Podstawa programowa w przedszkolu 2023: cały dokument MEN Podstawa programowa w przedszkolu 2023 Podstawa programowa do przedszkola obowiązująca w 2023 roku, to ta sama podstawa programowa edukacji przedszkolnej, która weszła w życie 1 września 2017 roku i obowiązuje do tej pory. Ostatnie zmiany, jakie zaszły w dokumencie to: zapis o przewadze zabawy nad tzw. zajęciami kierowanymi, podążanie za dzieckiem, konieczność obserwacji, indywidualizacja, wspieranie rozwoju dziecka. To ostatnie ma się odbywać nie tylko podczas zorganizowanej zabawy czy zajęć, ale w czasie całego pobytu dziecka w przedszkolu, a więc dotyczy także spożywania posiłków, odpoczynku, uroczystości, wycieczek czy ubierania i rozbierania oraz samodzielnej zabawy. Zgodnie z obowiązującą podstawą programową nie ma już też ścisłego podziału czasowego na zajęcia matematyczne, ruchowe, plastyczne, językowe, artystyczne, bo dziecko codziennie powinno się ruszać, śpiewać, rysować, biegać, bawić się, przebywać na świeżym powietrzu, odpoczywać czy używać swojej wyobraźni....
Lista lektur dla klas 1-3 jest dość długa ze względu na to, że w najniższych klasach szkoły podstawowej nauczyciel sam decyduje, kiedy omówi z uczniami daną lekturę. Może wyznaczyć konkretną pozycję do czytania np. w pierwszej albo trzeciej klasie. Warunkiem jest jedynie to, aby wybrane przez nauczyciela książki znajdowały się w wykazie lektur dla klas 1-3. Prezentujemy aktualny spis lektur w klasie 1, 2 oraz 3 szkoły podstawowej. Lektury do klasy 1-3 – nowa podstawa programowa Lista lektur szkolnych, wprowadzona wraz z nową podstawą programową w roku 2017, została zmodyfikowana przez MEiN w 2021 roku. Zmiany, które wprowadzono w kanonie lektur obowiązują od roku szkolnego 2021/2022. Wykaz lektur dla klasy 1, 2, 3 obejmuje następujące pozycje: Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru) Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych) Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie! Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku Maria Krüger, Karolcia Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta Joanna Papuzińska, Asiunia Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika Łukasz Wierzbicki, Dziadek i niedźwiadek Dorota Gellner, Wścibscy Julita Grodek, Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie Tom Justyniarski, Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa...
Wykaz lektur do klasy 5 szkoły podstawowej obejmuje różne gatunki literackie. Lektury szkolne do klasy 5 to nie tylko powieści pełne przygód, ale także nowele, bajki, mity, przypowieści z Biblii i wiele utworów poetyckich. Młodzież w 5 klasie zapozna się także z pieśniami i piosenkami patriotycznymi. Wśród lektur do klasy 5 w szkole podstawowej są książki liczące blisko 300 stron. Spis treści : Lektury do klasy 5: nowa podstawa programowa Lektury obowiązkowe do klasy 5 Lektury uzupełniające do klasy 5 Lektury do klasy 5 – nowa podstawa programowa Kanon lektur szkolnych w roku 2023/2024 jest taki sam jak w roku poprzednim. Odpowiada nowej podstawie programowej z 2017 roku i uwzględnia zmiany, które MEiN wprowadziło przed rozpoczęciem roku szkolnego 2021/2022. Zgodnie z podstawą programową, nauczyciel wybiera lektury z zestawu tych przeznaczonych przez Ministerstwo dla uczniów klas 4-6. Ich pełną listę Lektury obowiązkowe do klasy 5 Przykładowa lista lektur obowiązkowych – klasa 5: Clive Staples Lewis: „Opowieści z Narni. Lew, czarownica i stara szafa” (powieść w zależności od wydania ma ok. 180 stron) Adam Mickiewicz: „Pan Tadeusz” (fragmenty dotyczący zwyczajów i obyczajów) Ferenc Molnar: „Chłopcy z Placu Broni” (w zależności od wydania: ok. 200 stron) Bolesław Prus: „Katarynka” (nowela licząca ok. 30 stron) Juliusz Słowacki: „W pamiętniku Zofii Bobrówny” (wiersz) Seweryna Szmaglewska: „Czarne Stopy” (w zależności od wydania — ok. 190 stron) Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz np. mity o: Prometeuszu , Syzyfie, Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Heraklesie, Edypie, Tezeuszu i Ariadnie, Orfeuszu i Eurydyce Biblia, powstanie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne Wybrane wiersze Jana Twardowskiego, Leopolda Staffa, Anny...
