Szacuje się, że na zespół policystycznych jajników choruje blisko co 6. kobieta w wieku 25–45 lat. U niemal 40 procent z nich zaburzenie to jest powodem niepłodności. Na szczęście wykrycie PCOS w odpowiednim momencie i wdrożenie leczenia daje sporą szansę na urodzenie dziecka. Opisujemy, na czym polega choroba i w jaki sposób można ją skutecznie wyleczyć.
Zespół policystycznych jajników:
Zespół policystycznych jajników, nazywany w skrócie PCOS (od angielskiego terminu Polycystic Ovary Syndrome) to zaburzenie hormonalne o podłożu genetycznym. Polega na nadmiernej aktywności męskich hormonów płciowych – androgenów, co skutkuje zaburzeniem cyklu miesiączkowego kobiety.
U zdrowych kobiet w jajnikach znajduje się cały arsenał komórek jajowych, ukrytych w pęcherzykach Graafa. Co miesiąc dojrzewa jedno z nich i gdy jest już gotowe do zapłodnienia, pęcherzyk pęka i uwalnia je, aby mogło powędrować jajowodem do macicy.
Przy zespole policystycznych jajników nieprawidłowe działanie hormonów uniemożliwia dojrzewanie komórki jajowej i pęknięcie pęcherzyka. Nie dochodzi do owulacji, a jajeczko zostaje uwięzione. W efekcie nie powstaje ciałko żółte i nie wzrasta ilość progesteronu we krwi. Jego niedobór odpowiada za nieregularne miesiączki.
W kolejnych cyklach miesiączkowych następne pęcherzyki rosną i obumierają, nie uwalniając jajeczek. Gromadzące się w jajniku niedojrzałe pęcherzyki tworzą liczne małe torbiele jajnika, czyli cysty, stąd nazwa zaburzenia – zespół policystycznych jajników lub zespół wielotorbielowatych jajników.
U większości kobiet objawami PCOS są:
U osób cierpiących na PCOS może także wystąpić bezdech senny, polegający na przerwach w oddychaniu podczas snu. Kobieta chrapie (nierównomiernie, z przerwami w momentach bezdechu), budzi się niewyspana i zmęczona. Problem dotyczy głównie otyłych osób.
Zespół policystycznych jajników często współwystępuje również z innymi chorobami, np. cukrzycą typu 2. U około 50 proc. kobiet cierpiących na zburzenie, zwłaszcza z dużą nadwagą i otyłych występuje insulinoodporność. W efekcie wzrasta w ich organizmie poziom cukru, co przyczynia się do rozwoju cukrzycy.
Aby stwierdzić policystyczne jajniki, należy udać się do lekarza endokrynologa. W pierwszym rzędzie trzeba będzie wykluczyć inne nieprawidłowości, np. nadmierne wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy (wytwarza androgeny) lub przysadkę mózgową (produkuje prolaktynę, której nadmiar może hamować owulację).
W diagnozowaniu PCOS istotne jest także ustalenie, czy występują wymienione poniżej kryteria:
Aby ostatecznie upewnić się, że chodzi o zespół policystycznych jajników, a także dobrać jak najlepszą terapię, lekarz może zlecić dodatkowo badanie krwi, na podstawie którego ustali poziom hormonów. Chodzi o analizę hormonów związanych z cyklem owulacyjnym (LH i FSH, E2, PRG), prolaktyny, DHEA (stymuluje produkcję testosteronu i estrogenów), SHBG (białko wiążące hormony płciowe), cholesterolu i insuliny.
Nowością w Polsce jest badanie AMH – hormonu antymullerowskiego. Badanie pozwala ustalić stopień nasilenia zespołu i ilość niedojrzałych pęcherzyków. Dzięki niemu można oszacować szanse na zajście w ciążę.
Terapia zależy od nasilenia objawów i tego, czy celem jest zajście w ciąże. U młodych kobiet, które nie zdecydowały się jeszcze na urodzenie dziecka, stosuje się leki hormonalne, najczęściej tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe.
Dzięki zablokowaniu naturalnego cyklu miesiączkowego dochodzi do „uśpienia" jajników, a obecne w nich pęcherzyki wchłaniają się i nie powstają nowe zmiany. Następuje przywrócenie regularności występowania miesiączek oraz zmniejszenie objawów związanych z nadmiernym działaniem hormonów męskich - trądziku i zbędnego owłosienia.
U kobiet pragnących zajść w ciążę w leczeniu zespołu policystycznych jajników stosuje się:
Jeżeli metody farmakologiczne nie usuną zaburzenia, potrzebne jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu zalegających w jajnikach pęcherzyków – najczęściej poprzez nakłucie jajników. Stosuje się zabiegi laparoskopowe – elektrokauteryzację i laserowy drilling oraz resekcję klinową jajników (coraz rzadziej stosowana).
Jedną z podstawowych zasad leczenia zespołu policystycznych jajników jest prawidłowe odżywianie. Podstawą terapii jest stosowanie diety niskowęglowodanowej. Jeżeli przy PCOS występuje insulinodporność lub nadwaga, wskazana jest dieta oparta na produktach, których zjedzenie nie spowoduje gwałtownego wzrostu glukozy we krwi.
Oto lista, która ułatwi komponowanie menu, najlepiej jak będzie to 4-5 małych posiłków dziennie. Należy spożywać:
Ciąża przy zespole policystycznych jajników jest możliwa, ale aby do niej doszło, trzeba najpierw doprowadzić do wyrównania poziomu hormonów na tyle, aby zachodziła owulacja. Bez tego zapłodnienie nie jest możliwe. Dlatego im szybciej kobieta będzie miała zdiagnozowany PCOS i rozpocznie leczenie, tym szybciej będzie mogła liczyć na urodzenie dziecka.
Leczeniu PSOC warto się poddać nawet wówczas, gdy nie planuje się powiększenia rodziny. Zespół policystycznych jajników zwiększa ryzyko wystąpienia:
Będą się nasilały także nadmierne owłosienie typu męskiego, kłopoty z cerą oraz dalsze tycie.
Konsultacja: ginekolog-położnik, lek. med. Ewa Paszkiewicz, Klinika Zdrowia Kobiety i Leczenia Niepłodności INVICTA.
Zobacz także:
Okres nie pojawił się w oczekiwanym przez ciebie terminie? Zastanawiasz się czy jesteś w ciąży? Większość kobiet tak właśnie myśli, gdy spóźnia się miesiączka. Oczywiście ciąża jest w tej sytuacji bardzo prawdopodobna, zwłaszcza jeśli jesteś aktywna seksualnie . Żeby ją potwierdzić, wykonaj test ciążowy. Zanim to zrobisz, poznaj inne możliwe przyczyny spóźniania się okresu . Zobacz film, by dowiedzieć się, jakie badania są zalecane, gdy spóźnia się miesiączka, a wykluczono ciążę. Poznaj 10 innych powodów braku lub opóźnienia miesiączki .
Spóźniający się okres nie zawsze oznacza ciążę. Brak miesiączki w spodziewanym terminie może być wywołany złą dietą lub stresem. Przyczyny spóźniania się okresu mają też związek z zażywanymi lekami, zaburzeniami hormonalnymi czy chorobami, jak przeziębienie, grypa czy angina. Sprawdź, ile może spóźniać się okres i co robić, jeśli test ciążowy dał wynik negatywny, a okresu nadal nie ma. Spis treści: Ile może spóźniać się okres? Spóźniający się okres – czy to ciąża? Co oznacza spóźniający się okres? Spóźniający się okres a problemy hormonalne Co robić, jeśli okres się spóźnia, a test jest negatywny? Ile może spóźniać się okres? Jeśli okres spóźnia się kilka dni (3 lub 5), nie jest to powodem do niepokoju. Jeżeli jednak nie miesiączkujesz od kilku tygodni lub nawet miesięcy (a nie jesteś w ciąży) albo masz okres nieregularny, koniecznie idź do lekarza. Tak długo spóźniający się okres nie jest zjawiskiem naturalnym. Może świadczyć o: przewlekłym stanie zapalnym jajników ; osłabieniu organizmu; problemach hormonalnych; działaniu ubocznym niektórych leków, np. psychotropowych, na nadciśnienie. Cykl menstruacyjny kobiety trwa średnio 28 dni, niektóre z nas mają okres co 21 dni, inne co 35 dni. Taką długość cyklu uznaje się za normę. Jeżeli masz okres częściej, rzadziej albo w trakcie cyklu pojawiają się plamienia, skonsultuj się z ginekologiem. Spóźniający się okres – czy to ciąża? Tak, spóźniający się okres to najczęstsza objaw ciąży i zwykle jest to pierwsza myśl, gdy miesiączka nie pojawia się w spodziewanym terminie (a do tego odczuwasz charakterystyczny dla początku ciąży ból podbrzusza ). Aby potwierdzić lub wykluczyć ciążę, najlepiej zrobić test ciążowy (kupisz...
Torbiel na jajniku to częsta dolegliwość u kobiet młodych, w wieku rozrodczym. Najczęściej jest to łagodna zmiana i wystarczy regularna jej kontrola, a znika ona samoistnie po kilku cyklach miesiączkowych. Ale bywa też i tak, że torbiel może stać się groźna dla zdrowia kobiety. Dlatego nie można jej bagatelizować. Opisujemy, na czym polega torbiel jajnika i jak się ją leczy. Spis treści: Na czym polega torbiel jajnika Objawy torbieli jajnika Przyczyny powstawania torbieli jajnika Diagnoza torbieli jajnika Leczenie torbieli jajnika Rokowania w torbieli jajnika Na czym polega torbiel jajnika Torbiel jajnika, nazywana także cystą (z łac. cystis ovarii ) to wypełniona płynem surowiczym, krwią lub inną tkanką zmiana na jajniku. Może znajdować się we wnętrzu, na zewnątrz oraz w ścianie jajnika. Jest to zmiana o charakterze łagodnym, występująca na jednym lub obu jajnikach. Cysty dzielimy na: torbiele endometrialne (torbiele czekoladowe), torbiele surowicze (torbiele proste np. torbiel pęcherzykowa, torbiel ciałka żółtego), torbiele dermatoidalne (torbiele skórzaste). Torbiel jajnika może mieć wielkość zaledwie kilka milimetrów lub osiągać rozmiary pokaźnej pomarańczy. Małe, pojedyncze torbiele na jajnikach nie powodują z reguły dolegliwości odczuwanych przez kobietę. Duże torbiele na jajnikach mogą oznaczać kłopoty z zajściem w ciążę - niebezpieczne są zwłaszcza liczne cysty na obu jajnikach, ponieważ mogą doprowadzić do niepłodności. Istnieje także ryzyko, że mogą pęknąć i spowodować stan zapalny. Objawy torbieli jajnika Objawy cysty na jajniku to: krwawienia występujące między okresami, zaburzenia miesiączkowania, bóle podbrzusza – często po tej stronie, gdzie znajduje się jajnik z torbielą, ból miednicy, ból pleców, ból podczas stosunku...
