Liczyrzepa jest fantastyczną postacią, która zainspirowała artystów i naukowców. Wzmianki o nim pojawiają się w licznych dziełach literackich i nie tylko – na temat Liczyrzepy powstało około 200 prac naukowych – w tym doktoratów i prac habilitacyjnych. Sprawdź, co takiego inspiruje ludzi w postaci Liczyrzepy.
Spis treści:
Liczyrzepa jest duchem gór, a konkretnie – Karkonoszy. Jego postać wywodzi się z czasów Średniowiecza i najprawdopodobniej związana jest z pogańskimi wierzeniami, kultem źródeł rzeki Łaby i ucieleśnieniem sił przyrody – Świętowitem, któremu składano w ofierze czarne koguty.
W wyniku chrystianizacji Karkonoszy wiele elementów zwyczajów i wierzeń pogańskich wcielono do chrześcijaństwa, aby ułatwić ludności akceptację nowej religii. W ten sposób prawdopodobnie Świętowit stał się Świętym Witem, którego atrybutem na terenach Sudetów stał się czarny kogut. Ale wróćmy do Liczyrzepy.
Liczyrzepa nazywany też jest Rzepiórem, Karkonoszem, Rzepoliczem. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z XVI wieku. Przybiera tam postać strażnika gór. W tekstach łacińskich i niemieckich z tamtych czasów wspominany jest jako demoniczna postać towarzysząca górnikom. Podobno zamieszkiwał okolice Śnieżki (wtedy: Risenberg) i lubił płatać ludziom figle, ale nigdy ich nie krzywdził.
Imię Liczyrzepa jest prawdopodobnie niedokładnym przekładem niemieckiego Rübezahl czy też Rübenzahl. W tłumaczeniu tym zinterpretowano Rübe jako rzepa lub burak, a zählen – jako: liczyć. Być może jednak tłumaczenie powinno było oprzeć się na innych znaczeniach: Rabe – kruk i staroniemieckie Zabel – diabeł. Trzeba przyznać, że taka interpretacja bardziej pasuje do Ducha Gór, który uważany był za niegroźnego, ale jednak demona.
Początkowo Liczyrzepa miał zdecydowanie bardziej demoniczną postać, która została uwieczniona na szesnastowiecznych mapach Śląska sporządzonych przez Martina Helwiga. Ukazują one dziwną postać pozującą na tle Śnieżki. Stwór ten ma kopyta, ptasią głowę oraz poroże i stoi, wspierając się na włóczni.
Pierwotny wizerunek Ducha Gór. fot.: magmac83/Adobe Stock
Bardziej współczesny wizerunek Liczyrzepy utracił swą demoniczność, a wywodzi się z XIX wieku. Jest to postać brodatego starca odzianego w płaszcz lub długą szatę, który czasami ma na głowie duży kapelusz. Co ciekawe taki wizerunek Liczyrzepy trafił w ręce J.R.R. Tolkiena – kupił on pocztówkę z takim wizerunkiem Ducha Gór. Pisarz sporządził na niej znamienną notatkę: „the origin of Gandalf”, co świadczy o tym, że nasz swojski Liczyrzepa stał się inspiracją dla postaci czarodzieja Gandalfa z trylogii Tolkiena!
Liczyrzepa jako inspiracja dla postaci Gandalfa Tolkiena. Ilustracja: matiasdelcarmine, Franz Gerhard/Adobe Stock
W polskiej legendzie Liczyrzepa początkowo nosi nazwę Ducha Gór, a swój niezbyt elegancki, bardziej znany nam przydomek zawdzięcza... miłości i rzepom. Ale zacznijmy od początku tej historii.
Pewnego dnia Duch Gór przybrał postać wiewiórki i usiadł na drzewie, aby przyjrzeć się kąpiącym się w strumieniu dziewczętom. Jedną z nich była niezwykłej urody księżniczka Emma, w której Duch Gór zakochał się bez pamięci.
Liczyrzepa porwał Emmę do swojego zamku z zamiarem rozkochania jej w sobie. W tym celu przyjął postać przystojnego młodzieńca. Jednak księżniczka nudziła się w zamku okrutnie i tęskniła za towarzystwem. Aby dogodzić Emmie, Duch Gór przyniósł jej tuzin wyrwanych z pola rzep i zapewnił, że po wypowiedzeniu zaklęcia każda rzepa może zmienić się w osobę, której księżniczce brakuje. Jednak Emma nie zamierzała zakochiwać się w Duchu Gór. Jak głosi legenda, jej serce było już zajęte – zakochana była w księciu Raciborze. Księżniczka uknuła więc plan ucieczki z zamku.
Zgodnie z jedną wersją legendy, Emma poprosiła Ducha Gór, żeby policzył i przyniósł jej wszystkie rzepy rosnące w Karkonoszach, aby mogła zaplanować, w kogo je zmienić. Gdy tylko Duch Gór udał się, aby spełnić jej prośbę, Emma zmieniła najdorodniejszą rzepę w osiodłanego pegaza i uciekła na nim z zamkowej wieży. Inna wersja legendy głosi, że księżniczka zmieniła rzepę w pszczołę, którą wysłała do swojego ukochanego z prośbą o ratunek.
Tak czy siak, finał historii był taki, że Duch Gór stracił ukochaną, a od tego czasu złośliwi mieszkańcy Karkonoszy zaczęli go przezywać Liczyrzepą. Za każdym razem, gdy Duch Gór słyszał to przezwisko, wpadał we wściekłość, sprowadzając na Karkonosze burze, ulewne deszcze, gradobicia i inne klęski.
Źródła: wikipedia.pl, polskatradycja.pl, karkonoskietajemnice.pl
Przeczytaj także:
Rabat do 40% na sprzęt, odzież i akcesoria sportowe dostępny w sklepie stacjonarnym i na Sportano.pl. Szczegóły w sklepie i na stronie.
Rabat dotyczy całej kolekcji dostępnej na www.doctornap.com i łączy się z innymi promocjami. Szczegóły na stronie www.
Odbierz rabat -20% na naszyjniki złote oraz -20% na bransoletki srebrne. Rabat nie łączy się z innymi. Oferta i szczegóły promocji dostępne w salonach stacjonarnych i na jubilerschubert.pl.
Rabat 30% na nowoczesne meble, lampy i dodatki do Twojego domu. Oferta nie łączy się z innymi akcjami promocyjnymi. Promocja dostępna na kare24.pl. Szczegóły na stronie.
Rabat nalicza się automatycznie w koszyku. Oferta dostępna na aniakruk.pl. Promocja obowiązuje na prawie całą ofertę, z wyjątkiem produktów przecenionych, kart podarunkowych i zestawów. Szczegóły na stronie.
Rabat 50% na drugi produkt w niższej cenie. Obejmuje wybrany asortyment dostępny w sklepach stacjonarnych, outletach, wybranych sklepach partnerskich i na pl.triumph.com. Oferta nie łączy się z innymi promocjami. Szczegóły u sprzedawcy i na stronie www.
Atrakcji dla dzieci w Bieszczadach nie brakuje. Jeśli zastanawiasz się, czy bieszczadzkie wakacje z maluchami to dobry pomysł – odpowiedź może być tylko jedna: to bardzo dobry pomysł. Sprawdź jakie atrakcje w Bieszczadach czekają na dzieci w różnym wieku i zaplanuj fantastyczny urlop. Z uwzględnieniem dziecinnie prostych szlaków bieszczadzkich, malowniczych wodospadów, pięknych zabytków i sportowych wyzwań. Spis treści: Bieszczady – szlaki dla dzieci Polańczyk i Solina – atrakcje dla dzieci Tarnica z dzieckiem Połonina Wetlińska z dzieckiem Atrakcje przyrodnicze w Bieszczadach Wodospady w Bieszczadach Bieszczady – sportowe atrakcje dla dzieci Bieszczady – atrakcje dla dzieci – muzea i zabytki Bieszczady – szlaki dla dzieci Poniżej nasze propozycje łatwych wycieczek bieszczadzkimi szlakami. Pamiętajcie, że kolor szlaku nie oznacza stopnia trudności tak, jak ma to miejsce w przypadku tras narciarskich. Dlatego nie zniechęcajcie się, gdy zobaczycie szlak np. czerwony. O trudności decyduje w Bieszczadach długość trasy, gdyż nie ma tu bardzo stromych podejść i ścieżek nad przepaścią. Poza sprawdzonymi trasami, które tu proponujemy, możecie śmiało wybierać szlaki i planować wycieczki samodzielnie, kierując się czasami przejść , które są podawane w przewodnikach i na znakach turystycznych. Trzeba jedynie pamiętać, że są to czasy orientacyjne podane dla przeciętnej osoby dorosłej. Pokonanie tej samej drogi z małym dzieckiem może wam zająć więcej czasu. Dla bezpieczeństwa, aby oszacować, ile będziecie wędrować z maluchem, proponujemy dodawać na wszelki wypadek minimum 50 proc. czasu do czasu podawanego oficjalnie. Spa - Akademia Młodych Rodziców Poniżej znajdziesz propozycje na wycieczki piesze, z którymi poradzą sobie nawet najmłodsze dzieci. Nie zapomnij wyposażyć malca w...
Oczywiście w każdych polskich górach jest mnóstwo szlaków nadających się dla rodzin z dziećmi, więc nasz wybór jest bardzo subiektywny. Większość tu polecanych tras przeszłam z własnymi dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – więc wiem, że da się to zrobić. Wiem też, że dzieciaki często marudzą, idąc pod górę, na szczycie są dumne i szczęśliwe (chwalcie je, ile wlezie!), w drodze powrotnej nie widać po nich wielkiego zmęczenia i sporo potrafią z takich górskich wypraw zapamiętać. Mogą to być jedne z ich najlepszych wakacyjnych wspomnień. Wszystko w waszych, rodziców, rękach! Gdzie w góry z dziećmi: Pieniny Tatry Bieszczady Góry Świętokrzyskie Gdzie w góry z dziećmi – Pieniny dla każdego Trzy Korony. fot. Ewa Janczak-Cwil Wąwóz Homole – wieś Jaworki koło Szczawnicy. Na dnie wąwozu płynie potok, który tworzy malownicze kaskady. Zielony szlak prowadzi turystów łatwą ścieżką, która czasem przekracza potok – idzie się wtedy zbudowanymi tu metalowymi mostkami. Ściany wąwozu tworzą biały i czerwony wapień, a nad nimi górują fantazyjne turnie. Warto zwrócić uwagę dzieci na kolorowe różnorodne porosty, których w wąwozie jest mnóstwo. Czas wycieczki z dziećmi: 2-2,5 h wraz z odpoczynkami. Dolina Białej Wody. Także położona w okolicy wsi Jaworki. Doliną wiedzie żółty szlak z Jaworek do Litmanowej. Ścieżki są łagodne i dość szerokie, a nad potokami zawieszono kładki z barierkami. Droga jest łatwa i przyjemna. Idąc nią, można podziwiać liczne formacje skalne – Czubatą, Bazaltową Skałę, Czerwoną Skałę, zwaną też Sfinksem i mnóstwo innych. Na trasie są ławeczki i miejsca odpoczynku. Czas wycieczki z dziećmi: ok. 2 h z odpoczynkami. Zobacz także: Wakacje z dzieckiem pod namiotem – gdzie jechać, co zabrać? Spływ Dunajcem. Start trasy jest w...
Ballada „Świtezianka” Adama Mickiewicza to utwór na wskroś baśniowy, więc autor nie podaje dokładnego miejsca i akcji wydarzeń. Wiemy jedynie, że opowieść zaczyna się latem, a kończy jesienią. I że każda ze scen ma miejsce w nocy. „Świtezianka” opowiada historię uczucia wystawionego na próbę. Na utwór można powołać się, pisząc rozprawkę na temat: miłości, zdrady oraz winy i kary. Spis treści: „Świtezianka” – plan wydarzeń „Świtezianka” – streszczenie Geneza utworu „Świtezianka” „Świtezianka” – opis bohaterów „Świtezianka”: plan wydarzeń Utwór jest balladą, której fabułę można przedstawić w następujących punktach: Spotkanie chłopaka i dziewczyny nad brzegiem Świtezi. Propozycja wspólnego życia złożona przez młodzieńca. Odrzucenie propozycji przez dziewczynę. Przysięga miłości zakochanego chłopaka. Ostrzeżenie przed skutkami złamania danego słowa. Odejście dziewczyny. Kuszenie młodzieńca przez nimfę. Złamanie obietnicy. Kara za złamanie obietnicy. Śmierć kochanków. „Świtezianka”: streszczenie Co noc nad brzegiem jeziora Świteź spotykają się chłopak i dziewczyna. On to przystojny strzelec. O niej wiemy jedynie, że jest płochliwa i niezwykle tajemnicza. Dziewczyna nie mówi o sobie właściwie nic, a po każdej schadzce znika jak kamfora. „Skąd przyszła? - darmo śledzić kto pragnie, Gdzie uszła? - nikt jej nie zbada. Jak mokry jaskier wschodzi na bagnie, Jak nocny ognik przepada.” Mimo że oboje nie znają się dobrze, wszystko wskazuje na to, że są w sobie zakochani. Pewnej nocy chłopak przysięga dziewczynie miłość i wierność aż po grób. Chce, by zamieszkała z nim w pobliskiej chatce, gdzie będzie dbał, by nigdy niczego im nie zabrakło (wymienia: owoce,...
