1. trymestr ciąży: co warto wiedzieć, na co uważać, jakie badania wykonać?

Pierwszy trymestr ciąży to czas, kiedy w ciele przyszłej mamy zachodzą ogromne zmiany, pomimo tego, że brzuch wciąż jest płaski (może się zaokrąglić dopiero pod koniec 3. miesiąca). Sama możesz poczuć pierwsze objawy ciąży już w pierwszych tygodniach od zapłodnienia. Być może zauważysz także objawy, które cię zaniepokoją. Wyjaśniamy wszystko, na co powinnaś zwrócić szczególną uwagę w pierwszym trymestrze ciąży!

Spis treści:

1. Pierwszy trymestr ciąży
2. Pierwszy trymestr ciąży - objawy
   • Mdłości w pierwszym trymestrze
3. Jakie badania trzeba wykonać w pierwszym trymestrze ciąży?
   • Dlaczego w ciąży tak często bada się krew i mocz?
   • Czy badanie USG jest bezpieczne? Jak często je wykonywać?
4. Pierwszy trymestr tydzień po tygodniu
5. Na co uważać w pierwszym trymestrze ciąży [ZAGROŻENIA]
6. Co jeść, a czego nie jeść w pierwszym trymestrze ciąży?
7. Waga w ciąży - ile mogę przytyć w pierwszym trymestrze? 
8. Bezpieczne ćwiczenia w pierwszym trymestrze ciąży
9. Seks w pierwszym trymestrze ciąży

Pierwszy trymestr ciąży

Ile trwa i kiedy kończy się 1. trymestr ciąży? Obejmuje on okres od 1. do 13. tygodnia i zaczyna się w 1. dniu ostatniej miesiączki (gdy tak naprawdę ciąży jeszcze nie ma). 

Pierwszy trymestr ciąży - objawy

Objawy pierwszego trymestru to właściwie pierwsze objawy ciąży. Możesz:

• czuć ból w brzuchu, tak jak w czasie miesiączki,
• częściej oddawać mocz (na skutek zmian hormonalnych w ciąży),
• narzekać na ciążowe mdłości (nudności, wymioty, ślinotok, metaliczny posmak w ustach) - zwykle pojawiają się około szóstego tygodnia ciąży i mijają po miesiącu czy dwóch,
• odczuwać pierwsze ciążowe zachcianki na określone smaki, produkty i potrawy,
• odczuwać większe zmęczenie - potrzebujesz więcej snu, możesz skarżyć się na zawroty głowy, omdlenia,
• być wrażliwa na zapachy – odczuwasz je intensywnie, na niektóre reagujesz nudnościami,
• stracić ochotę na lubiane kiedyś produkty (np. kawę).

Mdłości w pierwszym trymestrze

Nudności zazwyczaj pojawiają się około 6. tygodnia ciąży i trwają najczęściej do końca pierwszego trymestru. Odpowiada za nie prawdopodobnie podwyższony poziom niektórych hormonów (głównie hCG i progesteronu), rozciąganie mięśniówki macicy, rozluźnienie mięśni przewodu pokarmowego (co powoduje pogorszenie trawienia), nadmiar kwasu żołądkowego oraz wyostrzony zmysł powonienia. Zazwyczaj jest tak, że im większa ilość wydzielanych hormonów, tym większe nudności (dlatego częściej odczuwają je ciężarne w ciąży mnogiej). Nie bez wpływu pozostaje także wrażliwość na wymioty (kobiety z chorobą lokomocyjną bardziej narażone są na nudności w ciąży). Natomiast twoje marne samopoczucie w pierwszych miesiącach ciąży szczęśliwie nie przekłada się na formę maluszka. 

Jakie badania trzeba wykonać w pierwszym trymestrze ciąży?

Do lekarza powinnaś się wybrać, gdy zaczynasz podejrzewać, że jesteś w ciąży, najlepiej między 7. a 8. tygodniem. Poza badaniem ginekologicznym czekają cię: cytologia, badanie piersi, pomiar ciśnienia, ważenie i mierzenie. Ginekolog skieruje cię również na inne badania:

Do 10. tygodnia ciąży:

Obowiązkowe:

• Pierwsze USG transwaginalne – pozwala sprawdzić, czy zarodek jest w macicy (badanie to nie jest jednym z trzech obowiązkowych badań USG w ciąży, natomiast jest wykonywane, jeśli ciężarna umawia się na wizytę bardzo wcześnie, chcąc potwierdzić pozytywny test ciążowy).
• Grupa krwi wraz z czynnikiem RH – po to, by wykluczyć np. konflikt serologiczny i aby zaradzić jego skutkom.
• Morfologia krwi, badanie ogólne moczu – pozwalają stwierdzić, czy np. nie masz anemii albo stanu zapalnego.
• Stężenie glukozy we krwi – by wykluczyć cukrzycę ciężarnych.
• W kierunki kiły (WR) – pozwala stwierdzić czy nie jesteś zarażona tą chorobą, co mogłoby mieć wpływ także na zdrowie maluszka.

 

Zalecane:

• Badanie pod kątem toksoplazmozy, różyczki, żółtaczki typu B, a także badanie HIV – pozwalają zapobiec groźnym skutkom tych chorób.
• Ocena pH wydzieliny pochwowej – pozwala ocenić stan bakteriologiczny pochwy i szyjki macicy.

Między 11. a 14. tygodniem ciąży:

Obowiązkowe:

• USG prenatalne – lekarz stwierdzi, czy maleństwu nie grożą żadne wady rozwojowe.
• Badanie moczu – pomaga stwierdzić, czy nerki dobrze pracują.

 

Zalecane:

• Ocena pH wydzieliny pochwowej – pozwala ocenić stan bakteriologiczny pochwy i szyjki macicy.
• W kierunku wad genetycznych – lekarz może skierować na nie, jeśli wynik USG jest nieprawidłowy albo z racji wieku mamy (powyżej 35. roku życia) istnieje większe niż na ogół ryzyko urodzenia dziecka z chorobą genetyczną.

Dlaczego w ciąży tak często bada się krew i mocz?

Proste badania krwi pozwolą przede wszystkim określić twoją grupę krwi i rodzaj czynnika Rh (czy jest dodatni, czy też ujemny) oraz stwierdzić lub wykluczyć wiele chorób (np. anemię, cukrzycę czy odporność na groźną dla ciężarnych i ich maluszków różyczkę). Analiza moczu natomiast pomaga stwierdzić, czy nie nosisz pewnych bakterii mogących spowodować przedwczesny poród. Z czasem lekarz będzie też sprawdzał obecność białka w moczu – jeśli je wykryje, będzie ono mogło być objawem zakażenia lub dość poważnego stanu przedrzucawkowego, tzw. gestozy. Czyli w skrócie: te pierwsze podstawowe badania dają ginekologowi najważniejsze informacje o twoim ogólnym stanie zdrowia.

Czy badanie USG jest bezpieczne? Jak często je wykonywać?

USG polega na wysyłaniu przez głowicę niesłyszalnych dla ucha ultradźwięków, które odbijają się od ludzkich narządów, z powrotem wracają do głowicy i zostają przetworzone na obraz, który zobaczysz na monitorze. Fale dźwiękowe o tak wysokiej częstotliwości są całkowicie bezpieczne dla płodu i mamy. Co więcej, badanie ultrasonograficzne jest bardzo potrzebne na tym etapie ciąży! Nie tylko pozwala obejrzeć malca na ekranie, ale też ustalić, jak rośnie i czy dobrze się miewa. Ma na celu potwierdzenie ciąży i określenie liczby zarodków. Pozwala również wykluczyć ciążę pozamaciczną. Możesz je wykonywać właściwie tyle razy, ile zachcesz, jednak muszą być minimum trzy: pierwsze USG między 11. a 14. tygodniem ciąży, USG połówkowe między 18. a 23. tygodniem i ostatnie USG między 28. a 32. tygodniem ciąży.

Pierwszy trymestr tydzień po tygodniu

Od chwili zapłodnienia, w 1. miesiącu ciąży, w twoim brzuszku kształtuje się nowe życie:

• 1. tydzień - to właściwie jeszcze nie ciąża, ale tydzień, w którym masz ostatnią miesiączkę przed ciążą.
• 2. tydzień - to moment, kiedy masz dni płodne i najprawdopodobniej dochodzi do zapłodnienia.
• 3. tydzień - zarodek się zagnieżdża w macicy. Może wystąpić plamienie implantacyjne, ból brzucha oraz zwiększone wydzielanie śluzu szyjkowego. 
• 4. tydzień - maleństwo przypomina kulkę galaretki z ogonkiem. Pod koniec miesiąca kształtuje się cewa nerwowa – z niej powstaną mózg i rdzeń mózgowy. Serce zaczyna bić w 23. dniu od zapłodnienia.
• 5. tydzień - jeśli wykonasz w tym czasie USG, zarodek będzie już na nim widoczny i będzie mierzyć zaledwie 2 mm.
• 6. tydzień - mogą się pojawić ciążowe mdłości, a serduszko dziecka pompuje krew.
• 7. tydzień - dziecko ma wątrobę, nerki. Pojawiają się zawiązki rączek i nóżek. Widać zarysy twarzy: uszka, zaczątki ust, nosa, nawet powiek.
• 8. tydzień - wykształcają się paluszki. Lepiej widać uszka, górną wargę i czubek nosa! Powstaje szkielet (chrzęstny).
• 9. tydzień – powstają jąderka i jajniki.
• 10. tydzień – wykształca się reszta narządów.
• 13. tydzień – pojawiają się zawiązki cebulek włosowych, rosną paznokcie. Jelita wykonują już ruchy perystaltyczne, które umożliwiają przesuwanie pokarmu. Do pracy ruszyły nerki, dzięki którym dziecko robi siusiu. Dziecko zyskało zawiązki zębów stałych, szkielet, stawy i mięśnie, a także urosło do 7 cm.

Na co uważać w pierwszym trymestrze ciąży [ZAGROŻENIA]

Pierwsze 12 tygodni ciąży to czas najbardziej zagrożony poronieniem. Dochodzi do nich z wielu przyczyn, np. złego umiejscowienia się zarodka, braku zarodka (pustego jaja płodowego), wad genetycznych płodu, wad w budowie macicy, niedoborów w produkcji progesteronu, infekcji czy nadużywania alkoholu.

Jak rozpoznać, że ciąża jest zagrożona w pierwszym trymestrze?

Objawy poronienia mogą się różnić od poziomu zaawansowania ciąży. Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli zauważysz:

• nagłe ustanie nudności i wymiotów,
• ustanie bolesności piersi,
• zmniejszenie wahań nastroju,
• plamienie lub intensywne krwawienie.

Ślady krwi na bieliźnie nie zawsze jednak oznaczają, że dzieje się coś złego. Nie wpadaj w panikę, ale też nie lekceważ tego.
 
Jeśli krwawienie jest nieznaczne (widać tylko plamki podbarwionego krwią śluzu), zadzwoń do swojego lekarza i powiedz mu, co się dzieje (od kiedy krwawisz, jak mocno, jaki kolor ma krew: jasno-, ciemnoczerwony, brązowy). Umów się na wizytę i badanie USG. Jeżeli krwawisz obficie i źle się czujesz, od razu jedź do szpitala. O tym, co dalej, zdecyduje lekarz.

Co jeść, a czego nie jeść w pierwszym trymestrze ciąży?

Dieta w ciąży jest szczególnie ważna dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jak najczęściej sięgaj po warzywa – powinny znajdować się w każdym posiłku. Jedz też kasze, orzechy, pestki, owoce (również suszone), tłuste ryby, a jeśli nie jesteś wegetarianką, nie unikaj mięsa (zwłaszcza wołowego, które jest cennym składnikiem żelaza). Nie wolno ci natomiast jeść surowego mięsa i surowych ryb, serów pleśniowych i z niepasteryzowanego mleka i serków homogenizowanych. 

Oprócz tego:

• zrezygnuj z alkoholu już w momencie starania o dziecko – jeśli kobieta w ciąży pije alkohol, dziecko pije razem z nią (FAS, czyli alkoholowy zespół płodowy powoduje wiele zaburzeń w rozwoju dziecka),
• kawa w ciąży jest dozwolona, ale w bardzo niewielkich ilościach i rzadko: nadmiar może doprowadzić do poronienia albo przedwczesnego porodu,
• urozmaicaj posiłki – będziesz mieć pewność, że w twojej diecie niczego nie brakuje.
• jedz regularnie i nie dopuszczaj do uczucia silnego głodu – głodząc się, głodzisz też maluszka.
• unikaj pustych kalorii i żywności przetworzonej - odstaw gotowe dania, fast foody oraz gazowane, kolorowe napoje. Kontroluj także ilość spożywanych słodyczy.

Powyższe zalecenia to ogólne wytyczne i najważniejsze zakazy. Chcesz wiedzieć, czego dokładnie pod żadnym pozorem nie powinnaś jeść, a co powinnaś tylko ograniczyć?

Zobacz: Czego nie jeść w ciąży? [LISTA PRODUKTÓW ZAKAZANYCH]

Waga w ciąży - ile mogę przytyć w pierwszym trymestrze? 

To, ile ważyłaś przed zajściem w ciążę, jest punktem wyjścia do dalszych obliczeń. Do tego dochodzą jeszcze niewielkie wahania wywołane różnicami we wzroście. Jeśli przed ciążą ważyłaś 40–50 kg, możesz przytyć w pierwszym trymestrze 4 kg, 50–60 kg – 3 kg, pow. 60 kg – 2 kg. Sięgnij po nasz kalkulator wagi w ciąży, aby obliczyć swoją zdrową masę ciała w kolejnych miesiącach.

Bezpieczne ćwiczenia w pierwszym trymestrze ciąży

Lekarze twierdzą, że pierwszy trymestr ciąży to nie czas na intensywny wysiłek. Jednak jeśli przed ciążą regularnie się ruszałaś, nic nie stoi na przeszkodzie, byś dalej była aktywna. Obowiązuje jednak zasada, że przyszła mama gimnastykuje się dla przyjemności i zaprzestaje wysiłku, gdy jest zbyt intensywny, czyli męczy lub wiąże się z bólami brzucha lub w okolicy łonowej. Ćwiczenia w ciąży przynoszą wiele korzyści, jednak należy je odpowiednio dobrać zarówno do swojej osobistej kondycji, jak i do okresu ciąży. W kolejnych trymestrach umiarkowany wysiłek mamy nie stanowi już dla dziecka takiego zagrożenia. 

Seks w pierwszym trymestrze ciąży

Jeśli lekarz nie uzna ciąży za zagrożoną, nic nie stoi na przeszkodzie, byście kochali się jak dotąd. Zwłaszcza teraz, w pierwszym trymestrze, kiedy nie masz jeszcze widocznego brzuszka. Maleństwo, które nosisz w łonie, jest bardzo dobrze chronione wewnątrz worka owodniowego – nie wnikną do niego żadne drobnoustroje czy plemniki. Gdy się kochacie, czuje delikatne i kołyszące skurcze macicy – i to tylko podczas orgazmu.
Do zapłodnienia dochodzi mniej więcej w środku cyklu i do dnia planowanej miesiączki (a więc przez blisko 2 tygodnie) nie jesteś w stanie stwierdzić, że zaszłaś w ciążę.

Zobacz także:

• Dolegliwości w ciąży – 8 typowych dolegliwości wg trymestru ciąży
• Od zapłodnienia do narodzin - niesamowity film, który musisz zobaczyć
• Jestem w ciąży! 6 zadań, które musisz zrobić, gdy dowiesz się o ciąży